เหรียญพิทักษ์รัฐธรรมนูญ

เหรียญพิทักษ์รัฐธรรมนูญ (The Safeguarding the Constitution Medal) เป็นเหรียญสำหรับพระราชทานเป็นบำเหน็จความกล้าหาญ สำหรับพระราชทานแก่ ผู้ช่วยเหลือราชการทั้งฝ่ายทหารและพลเรือนในการปราบกบฏบวรเดช เมื่อพ.ศ. 2476^[1] ปัจจุบัน พ้นสมัยพระราชทานแล้ว

เหรียญพิทักษ์รัฐธรรมนูญ
ด้านหน้าเหรียญพิทักษ์รัฐธรรมนูญ
มอบโดย พระมหากษัตริย์ไทย
อักษรย่อ	พ.ร.ธ.
ประเภท	เหรียญราชอิสริยาภรณ์ประเภทบำเหน็จความกล้าหาญ
วันสถาปนา	9 ธันวาคม พ.ศ. 2476
ประเทศ	ราชอาณาจักรไทย
ภาษิต	สละชีพเพื่อชาติ
จำนวนสำรับ	ไม่จำกัดจำนวน
แพรแถบ
ผู้สมควรได้รับ	ผู้ช่วยเหลือราชการทั้งฝ่ายทหารและพลเรือนในการปราบกบฏบวรเดช
สถานะ	พ้นสมัยพระราชทาน
ผู้สถาปนา	พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว
ล้มเลิก	พ.ศ. 2483
สถิติการมอบ
รายแรก	พระยาประเสริฐสงคราม 21 กันยายน พ.ศ. 2477
ลำดับเกียรติ
สูงกว่า	เหรียญงานพระราชสงครามทวีปยุโรป
รองมา	เหรียญพิทักษ์เสรีชน ชั้นที่ 2 ประเภทที่ 2

ประวัติ

ฝ่ายอำนาจเก่า ซึ่งนำโดยพลเอก พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบวรเดช เป็นนายทหารระดับผู้ใหญ่ซึ่งหมดอำนาจลงหลังจากการปฏิวัติ 2475 เกิดความไม่พอใจ จึงได้ก่อการกบฏเมื่อวันที่ 11 ตุลาคม 2476 และลงเอยด้วยความพ่ายแพ้ หลังจากนั้นรัฐบาลของพระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์ พหลโยธิน) และสภาผู้แทนราษฏรก็ได้ประชุมเสนอพระราชบัญญัติเหรียญพิทักษ์รัฐธรรมนูญเป็นบำเหน็จความชอบ แก่ผู้ช่วยเหลือราชการทั้งฝ่ายทหาร และพลเรือนในการปราบกบฏบวรเดช จากนั้นจึงนำขึ้นเพื่อทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวเพื่อลงพระปรมาภิไธย และประกาศใช้เมื่อวันที่ 9 ธันวาคม 2476

ลักษณะเหรียญ

เป็นเหรียญทรงสีเหลี่ยมจตุรัสกว้างด้านละ 23 มิลลิเมตร ด้านหน้ามีภาพสมุดรัฐธรรมนูญวางบนพานแว่นฟ้าสองชั้น อยู่ภายในวงพวงมาลัยชัยพฤกษ์ แผ่รัศมีกระจายทั่วมณฑล ด้านหลัง มีรูปพระสยามเทวาธิราชทรงพระขรรค์ในท่าประหารปรปักษ์ ยืนลอยอยู่เหนือตัวอักษรตามขอบล่างว่า "ปราบกบฏ พ.ศ. ๒๔๗๖" ภายใต้ห่วงอันมีอักษรว่า "พิทักษ์รัฐธรรมนูญ" แพรแถบสีธงไตรรงค์ กว้าง 28 มิลลิเมตร ห้อยบนแพรแถบมีเข็มโลหะทองแดงรมดำ จารึกอักษรว่า "สละชีพเพื่อชาติ"

การประดับ

ด้านหลังเหรียญพิทักษ์รัฐธรรมนูญ รูปพระสยามเทวาธิราชทรงพระขรรค์ในท่าประหารปรปักษ์

1. ประดับที่อกเสื้อเบื้องซ้าย
2. ผู้ที่เป็นทหาร ตำรวจ หรือลูกเสือ ประดับเหรียญนี้ได้ทุกโอกาสตามแต่จะเห็นสมควรในเมื่อสวมเครื่องแบบ
3. ถ้ามิได้สวมเครื่องแบบราชการหรือเป็นพลเรือน ให้ประดับเหรียญนี้ได้ในโอกาสต่อไปนี้
   • ในงานพระราชพิธีและงานต่าง ๆ ซึ่งรัฐบาลเป็นเจ้าหน้าที่จัดการ ให้แต่งอย่างสุภาพตามธรรมเนียมและกาลนิยม
   • ในงานต่าง ๆ ที่เป็นงานพิธี หรือ งานเพื่อเกียรติยศแก่หมู่เหล่า หรือบุคคลใดที่สมควร ให้แต่งอย่างสุภาพตามธรรมเนียมและกาลนิยม

บุคคลสำคัญที่ได้รับพระราชทานเหรียญพิทักษ์รัฐธรรมนูญ

• จอมพล เกรียงไกร อัตตะนันทน์
• จอมพล ถนอม กิตติขจร
• จอมพล แปลก พิบูลสงคราม
• จอมพล ผิน ชุณหะวัณ
• จอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์
• จอมพล ประภาส จารุเสถียร
• จอมพลอากาศ ฟื้น รณนภากาศ ฤทธาคนี
• ปรีดี พนมยงค์
• พลเอก กฤษณ์ สีวะรา
• พลตำรวจเอก เผ่า ศรียานนท์
• พลเอก เปรม ติณสูลานนท์
• พลอากาศเอก ทวี จุลละทรัพย์
• พลเรือตรี ถวัลย์ ธำรงนาวาสวัสดิ์
• ชวลิต อภัยวงศ์
• พลเอก ชาติชาย ชุณหะวัณ
• พลตำรวจเอก ประมาณ อดิเรกสาร
• พันตรี ควง อภัยวงศ์
• พลโท หม่อมเจ้าชิดชนก กฤดากร
• เยื่อ สุสายัณห์
• พลตำรวจตรี สง่า กิตติขจร
• ถวัติ ฤทธิเดช