อำเภอบาเจาะ

บาเจาะ เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดนราธิวาส

อำเภอบาเจาะ
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Bacho
มัสยิดตะโละมาเนาะ
คำขวัญ:  ปาโจแดนดินถิ่นสาวสวย สุดร่ำรวยสีทองอันสดใส มัสยิดโบราณแหล่งรวมใจ เลื่องลือไกลหลวงพ่อแดงแรงศรัทธา
แผนที่จังหวัดนราธิวาส เน้นอำเภอบาเจาะ
พิกัด: 6°31′1″N 101°39′6″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	นราธิวาส
พื้นที่
• ทั้งหมด	171.68 ตร.กม. (66.29 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2564)
• ทั้งหมด	55,961 คน
• ความหนาแน่น	325.96 คน/ตร.กม. (844.2 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	96170
รหัสภูมิศาสตร์	9603
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอบาเจาะ หมู่ที่ 2 ตำบลบาเจาะ อำเภอบาเจาะ จังหวัดนราธิวาส 96170
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอบาเจาะตั้งอยู่ทางทิศเหนือสุดของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอสายบุรีและอำเภอไม้แก่น (จังหวัดปัตตานี)
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอไม้แก่น (จังหวัดปัตตานี) และอำเภอเมืองนราธิวาส
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอยี่งอและอำเภอรือเสาะ
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอรามัน (จังหวัดยะลา) และอำเภอกะพ้อ (จังหวัดปัตตานี)

ประวัติ

อำเภอบาเจาะ เดิมเป็นส่วนหนึ่งของเมืองสายบุรี มณฑลปัตตานี มีศูนย์อำนาจการปกครองอยู่บริเวณที่ชาวบ้านเรียกว่ากอตอ หรือวัง ปัจจุบันตั้งอยู่ที่บ้านดูกู ตำบลบาเจาะ ในวันที่ 9 สิงหาคม พ.ศ. 2451 ทางราชการได้ประกาศจัดตั้งเป็นกิ่งอำเภอขึ้น เรียกว่ากิ่งอำเภอจำปากอ^[1] (ณ บ้านจำปากอ ตำบลบาเระเหนือ ในปัจจุบัน) โดยแยกพื้นที่ออกจากอำเภอกลางเมืองสายบุรี รวมตำบลบาเระเหนือ ตำบลบาเระใต้ ตำบลช้างตาย ตำบลบาเจาะ ตำบลตุกาสาเมาะ และตำบลจำปากอ รวม 6 ตำบล ปีถัดมาในวันที่ 5 ธันวาคม พ.ศ. 2452 ได้ยกฐานะเป็น อำเภอจำปากอ^[2] ให้ขึ้นตรงต่อเมืองสายบุรี ต่อมาในปี พ.ศ. 2460 ย้ายที่ว่าการอำเภอมาตั้งในพื้นที่หมู่ที่ 2 ตำบลบาเจาะ ได้เปลี่ยนชื่อเป็นอำเภอบาเจาะ^[3][4] ต่อมาในปี พ.ศ. 2474 ทางราชการได้ยุบจังหวัดสายบุรี เป็นอำเภอสายบุรี ขึ้นกับจังหวัดปัตตานี จึงได้โอนท้องที่อำเภอบาเจาะมาขึ้นกับจังหวัดนราธิวาสจนถึงปัจจุบัน

อนื่ง อำเภอบาเจาะ ราษฎรทั่วไปมักจะเรียกว่า “แป๊ะบุญ” เนื่องจากประวัติเดิมกล่าวว่าหมู่บ้านที่ตั้งที่ว่าการอำเภอบาเจาะ มีชาวจีนชื่อ “บุญ” มาตั้ง บ้านเรือน และทำมาค้าขาย รับซื้อสินค้า ของป่า และของอื่นๆ จากชาวบ้าน ชาวบ้านจึงเรียกว่า แป๊ะบุญ ซึ่ง เรียกขานกันมาจนถึงปัจจุบัน อำเภอบาเจาะนั้นนับตั้งแต่ การประกาศจัดตั้ง มีนายอำเภอบาเจาะทั้งหมดจำนวน 32 คนโดยมีขุนหลวงนฤภัยพิทักษ์ (หลง มิตรสิตะ) เป็นนายอำเภอคนแรก

• วันที่ 9 สิงหาคม 2451 แยกพื้นที่ตำบลตำบลบาเระเหนือ ตำบลบาเระใต้ ตำบลช้างตาย ตำบลบาเจาะ ตำบลตุกาสาเมาะ และตำบลจำปากอ ของอำเภอกลางเมืองสายบุรี จังหวัดสายบุรี ขึ้นเป็น กิ่งอำเภอจำปากอ^[1] และกำหนดให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอกลางเมืองสายบุรี
• วันที่ 5 ธันวาคม 2452 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอจำปากอ อำเภอกลางเมืองสายบุรี เป็น อำเภอจำปากอ^[2]
• วันที่ 29 เมษายน 2460 เปลี่ยนแปลงชื่ออำเภอจำปากอ จังหวัดสายบุรี เป็น อำเภอบาเจาะ^[3][4]
• วันที่ 21 กุมภาพันธ์ 2474 ยุบจังหวัดสายบุรี รวมเข้ากับจังหวัดปัตตานี^[5] เว้นแต่ท้องที่อำเภอบาเจาะ ให้โอนมาขึ้นกับจังหวัดนราธิวาส
• วันที่ 10 มิถุนายน 2490 ตั้งตำบลบาเระเหนือ แยกออกจากตำบลกาเยาะมาตี และตำบลปะลุกาสาเมาะ ตั้งตำบลลุโบะสาวอ แยกออกจากตำบลบาเจาะ^[6]
• วันที่ 15 ตุลาคม 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลบาเจาะ ในท้องที่หมู่ที่ 2,3,4 ของตำบลบาเจาะ^[7]
• วันที่ 26 สิงหาคม 2512 ตั้งที่ทำการไปรษณีย์โทรเลขบาเจาะ^[8] ในท้องที่อำเภอบาเจาะ จังหวัดนราธิวาส
• วันที่ 24 สิงหาคม 2516 จัดตั้งสภาตำบลบาเจาะ (เฉพาะนอกเขตสุขาภิบาลบาเจาะ) สภาตำบลลุโบะสาวอ สภาตำบลบาเระเหนือ สภาตำบลบาเระใต้ และสภาตำบลปะลุกาสาเมาะ
• วันที่ 22 พฤษภาคม 2517 จัดตั้งสภาตำบลกาเยาะมาตี^[9]
• วันที่ 20 พฤศจิกายน 2518 จัดตั้งนิคมสหกรณ์บาเจาะ ในท้องที่อำเภอเมืองนราธิวาส อำเภอยี่งอ และอำเภอบาเจาะ^[10]
• วันที่ 6 กรกฎาคม 2530 จัดตั้งนิคมสหกรณ์บาเจาะ (อีกครั้ง) ในท้องที่อำเภอเมืองนราธิวาส อำเภอยี่งอ อำเภอบาเจาะ จังหวัดนราธิวาส และเขตกิ่งอำเภอไม้แก่น อำเภอสายบุรี จังหวัดปัตตานี^[11][12] เนื่องจากประกาศปี พ.ศ. 2518^[10] ได้ผิดไปจากสภาพความเป็นจริงของภูมิประเทศ
• วันที่ 7 ตุลาคม 2534 จัดตั้งสุขาภิบาลต้นไทร ในท้องที่หมู่ที่ 1,6 ของตำบลปะลุกาสาเมาะ^[13]
• วันที่ 30 มกราคม 2539 ยกฐานะจากสภาตำบลปะลุกาสาเมาะ (เฉพาะนอกเขตสุขาภิบาลต้นไทร) เป็นองค์การบริหารส่วนตำบลปะลุกาสาเมาะ^[14]
• วันที่ 25 ธันวาคม 2539 ยกฐานะจากสภาตำบลบาเจาะ (เฉพาะนอกเขตสุขาภิบาลบาเจาะ) สภาตำบลบาเระเหนือ สภาตำบลบาเระใต้ สภาตำบลกาเยาะมาตี และสภาตำบลลุโบะสาวอ เป็นองค์การบริหารส่วนตำบลบาเจาะ องค์การบริหารส่วนตำบลบาเระเหนือ องค์การบริหารส่วนตำบลบาเระใต้ องค์การบริหารส่วนตำบลกาเยาะมาตี และองค์การบริหารส่วนตำบลลุโบะสาวอ^[15] ตามลำดับ
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลบาเจาะ และสุขาภิบาลต้นไทร เป็นเทศบาลตำบลบาเจาะ และเทศบาลตำบลต้นไทร ตามลำดับ^[16] ด้วยผลของกฎหมาย
• วันที่ 14 พฤศจิกายน 2562 แยกหมู่ที่ 3 บ้านดูกู ตำบลบาเจาะ ตั้งเป็นหมู่บ้านใหม่ 1 หมู่บ้าน ตั้งเป็นหมู่ที่ 9 บ้านซอปอ ตำบลบาเจาะ^[17]

อำเภอบาเจาะเป็นสถานที่เกิดเหตุการณ์สะพานกอตอ ที่นำไปสู่การประท้วงใหญ่ในจังหวัดปัตตานีในปี 2518^[18]

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอบาเจาะแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 6 ตำบล 47 หมู่บ้าน ได้แก่

1.	บาเจาะ			(Bacho)			9 หมู่บ้าน
2.	ลุโบะสาวอ			(Lubo Sawo)			7 หมู่บ้าน
3.	กาเยาะมาตี			(Kayo Mati)			6 หมู่บ้าน
4.	ปะลุกาสาเมาะ			(Paluka Samo)			11 หมู่บ้าน
5.	บาเระเหนือ			(Bare Nuea)			7 หมู่บ้าน
6.	บาเระใต้			(Bare Tai)			7 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอบาเจาะประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 8 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลบาเจาะ ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลบาเจาะ
• เทศบาลตำบลต้นไทร ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลปะลุกาสาเมาะ
• องค์การบริหารส่วนตำบลบาเจาะ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบาเจาะ (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลบาเจาะ)
• องค์การบริหารส่วนตำบลลุโบะสาวอ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลลุโบะสาวอทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลกาเยาะมาตี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกาเยาะมาตีทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลปะลุกาสาเมาะ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลปะลุกาสาเมาะ (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลต้นไทร)
• องค์การบริหารส่วนตำบลบาเระเหนือ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบาเระเหนือทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบาเระใต้ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบาเระใต้ทั้งตำบล