อำเภอเมืองศรีสะเกษ

เมืองศรีสะเกษ เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดศรีสะเกษ โดยเป็นศูนย์กลางทางด้านการปกครอง การคมนาคม และเศรษฐกิจของจังหวัด เป็น 1 ใน 4 อำเภอของจังหวัดที่มีทางรถไฟสายตะวันออกเฉียงเหนือตัดผ่าน (สายกรุงเทพมหานคร–นครราชสีมา–อุบลราชธานี)

อำเภอเมืองศรีสะเกษ
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Mueang Si Sa Ket
สถานีรถไฟศรีสะเกษ เป็น สถานีระดับที่ 1 ในทางรถไฟสายตะวันออกเฉียงเหนือ มีขบวนรถโดยสารหยุดรับ–ส่งผู้โดยสารที่สถานี (ในสถานการณ์ปกติ) ทั้งหมด 24 ขบวน
แผนที่จังหวัดศรีสะเกษ เน้นอำเภอเมืองศรีสะเกษ
พิกัด: 15°7′14″N 104°19′20″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	ศรีสะเกษ
พื้นที่
• ทั้งหมด	576.366 ตร.กม. (222.536 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2564)
• ทั้งหมด	138,143 คน
• ความหนาแน่น	239.68 คน/ตร.กม. (620.8 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	33000
รหัสภูมิศาสตร์	3301
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอเมืองศรีสะเกษ ถนนหลักเมือง ตำบลเมืองเหนือ อำเภอเมืองศรีสะเกษ จังหวัดศรีสะเกษ 33000
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอเมืองศรีสะเกษมีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียง ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอราษีไศลและอำเภอยางชุมน้อย
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอกันทรารมย์
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอน้ำเกลี้ยง อำเภอพยุห์ และอำเภอวังหิน
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภออุทุมพรพิสัย

ชุมชนในตำบลเมืองใต้

ห้างในเขตตำบลหญ้าปล้อง

วงเวียนหอนาฬิกา

ประวัติ

เมืองศีร์สะเกษ ระยะแรกมี 4 อำเภอ คือ อำเภอกลางศีร์สะเกษ อำเภออุทัยศีร์สะเกษ อำเภอปจิมศีร์สะเกษ และอำเภอราษีไศล มีพระภักดีโยธา (เหง้า) เป็นผู้ว่าราชการเมือง ในปี พ.ศ. 2447 พระยาบำรุงบุรประจันต์ (จันดี) ได้ย้ายศาลากลางเมืองขุขันธ์ ไปตั้งที่อำเภอกลางศีร์ษะเกษเป็นที่ตั้งปัจจุบัน ทั้งนี้เนื่องมาจากเหตุผลความปลอดภัยจากความตึงเครียดกรณีกบฏท้าวบุญจันทร์ ที่ทำการบริเวณขุขันธ์ ตั้งอยู่ที่เมืองขุขันธ์ ได้ย้ายไปตั้งอยู่ที่อำเภอกลางศีร์สะเกษ ทั้งนี้เพราะทราบว่ารัฐบาลจะตัดทางรถไฟผ่านอำเภอกลางศีร์สะเกษ

ปี พ.ศ. 2450 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 โปรดเกล้าฯ ให้กระทรวงมหาดไทยปรับปรุงการปกครองในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ โดยคงจัดเป็นมณฑล แต่แบ่งการปกครองมณฑลเป็นบริเวณ ดังนี้ 1. มณฑลอีสาน แบ่งการปกครองเป็น 4 บริเวณ คือ บริเวณอุบลราชธานี บริเวณขุขันธ์ บริเวณสุรินทร์ และบริเวณร้อยเอ็ด บริเวณขุขันธ์ประกอบด้วย เมืองขุขันธ์ เมืองศีร์ษะเกษ และเมืองเดชอุดม

ปี พ.ศ. 2455 มีการประกาศแบ่งมณฑลอีสาน ซึ่งมีพื้นที่กว้างใหญ่ออกเป็น 2 มณฑล คือ มณฑลอุบลราชธานี และมณฑลร้อยเอ็ด เมืองขุขันธ์ เมืองศีร์ษะเกษและเมืองเดชอุดม อยู่ในการปกครองของมณฑลอุบลราชธานี และมีการปรับบริเวณเมืองให้รวมเมืองขุขันธ์ เมืองศีร์ษะเกษ และเมืองเดชอุดม ซึ่งเรียกว่า บริเวณขุขันธ์เป็นเมืองเดียวกัน เรียกว่า เมืองขุขันธ์ มีศาลากลางอยู่ที่อำเภอกลางศีร์ษะเกษ และเปลี่ยนชื่ออำเภอกลางศีร์ษะเกษ เป็นอำเภอเมืองศีร์ษะเกษ^[1]

ปี พ.ศ. 2459 มี “ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เปลี่ยนคำว่าเมือง ให้เรียกว่าจังหวัด มีสาระสำคัญว่า “…เพื่อความเข้าใจง่ายในการปกครอง จึงโปรดเกล้าฯ ให้เปลี่ยนคำว่า เมือง ให้เรียกว่าจังหวัด ผู้ว่าราชการเมือง ให้เรียกผู้ว่าราชการจังหวัด ดังนั้นเมืองขุขันธ์จึงเปลี่ยนเป็น “จังหวัดขุขันธ์” ตั้งแต่วันที่ 19 พฤษภาคม ปีเดียวกัน โดยเริ่มแรกมี 7 อำเภอ คือ อำเภอศีร์ษะเกษ อำเภอห้วยเหนือ อำเภออุทุมพรพิสัย อำเภอท่าช้าง อำเภอน้ำอ้อม อำเภอคง และอำเภอเดชอุดม มีที่ตั้งศาลากลางจังหวัดที่อำเภอศีร์ษะเกษ ต่อมามีการเพิ่มอีก 1 กิ่งอำเภอ คือ กิ่งอำเภอบัวบุณฑริก (ต่อมาชื่อกิ่งอำเภอโพนงาม แยกออกมาจากอำเภอเดชอุดม ในปี พ.ศ. 2466 ต่อมาได้รับการโอนไปขึ้นกับ จังหวัดอุบลราชธานี พร้อมกับอำเภอเดชอุดม)

ปี พ.ศ. 2481 คณะผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ในพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร ได้ตราพระราชกฤษฎีกาเปลี่ยนนามจังหวัดและอำเภอบางแห่ง โดยในมาตรา 3 กำหนดให้เปลี่ยนชื่อ “จังหวัดขุขันธ์” เป็น “จังหวัดศรีสะเกษ” โดยมีผลใช้บังคับตั้งแต่วันที่ 14 พฤศจิกายน ปีเดียวกัน นอกจากนี้ยังมีการเปลี่ยนชื่ออำเภอ คือ อำเภอศีร์ษะเกษเป็นอำเภอเมืองศรีสะเกษ ให้สอดคล้องกับความเป็นจริงและสากลเหมือนกันทั่วประเทศ ชื่อจังหวัดศรีสะเกษจึงยึดตามประกาศในราชกิจจานุเบกษา หลังจากที่มีการเขียนไม่เหมือนกันมาจึงเป็นที่ยุติว่า “อำเภอเมืองศรีสะเกษ” และ “จังหวัดศรีสะเกษ” ตลอดมาจนปัจจุบัน

• วันที่ 12 ตุลาคม 2456 เปลี่ยนชื่ออำเภอกลางศีร์ษะเกษ จังหวัดขุขันธ์ เป็น อำเภอเมืองศีร์ษะเกษ^[1]
• วันที่ 29 เมษายน 2460 เปลี่ยนชื่ออำเภอเมืองศีร์ษะเกษ จังหวัดขุขันธ์ เป็น อำเภอศีร์ษะเกษ^[2]
• วันที่ 26 ตุลาคม 2467 เปลี่ยนแปลงเขตอำเภอคงกับอำเภอศีร์ษะเกษ โดยโอนพื้นที่ตำบลลิ้นฟ้า อำเภอคง (อำเภอราษีไศล) มาขึ้นกับอำเภอศีร์ษะเกษ^[3]
• วันที่ 3 กันยายน 2476 เปลี่ยนแปลงเขตอำเภออุทุมพรพิสัยกับอำเภอศีร์ษะเกษ โดยโอนพื้นที่ตำบลคูซอด อำเภออุทุมพรพิสัย มาขึ้นกับอำเภอศีร์ษะเกษ^[4]
• วันที่ 29 พฤศจิกายน 2479 จัดตั้งเทศบาลเมืองขุขันธ์ ในท้องที่บางส่วนของตำบลเมืองเก่า^[5]
• วันที่ 6 มีนาคม 2481 เปลี่ยนแปลงชื่อเทศบาลเมืองขุขันธ์ เป็น เทศบาลเมืองศรีสะเกษ^[6]
• วันที่ 14 พฤศจิกายน 2481 เปลี่ยนแปลงชื่อจังหวัดขุขันธ์ เป็น จังหวัดศรีสะเกษ และเปลี่ยนแปลงชื่ออำเภอศีร์ษะเกษ เป็น อำเภอเมืองศีร์ษะเกษ^[7]
• วันที่ 28 พฤศจิกายน 2481 เปลี่ยนแปลงชื่ออำเภอเมืองศีร์ษะเกษ เป็น อำเภอเมืองศรีสะเกษ^[8]
• วันที่ 18 กุมภาพันธ์ 2490 เปลี่ยนแปลงเขตอำเภอกันทรารมย์กับอำเภอเมืองศรีสะเกษ โดยโอนพื้นที่ตำบลตำแย (ยกเว้นหมู่บ้านบัวระรมย์) อำเภอกันทรารมย์ มาขึ้นกับอำเภอเมืองศรีสะเกษ^[9]
• วันที่ 10 มิถุนายน 2490 ตั้งตำบลหมากเขียบ แยกออกจากตำบลหนองครก ตั้งตำบลบุสูง แยกออกจากตำบลธาตุ ตั้งตำบลโนนเพ็ก แยกออกจากตำบลทุ่ม ตั้งตำบลโพนค้อ แยกออกจากตำบลโพนข่า ตั้งตำบลตะดอบ แยกออกจากตำบลหนองไฮ ตั้งตำบลหนองแก้ว แยกออกจากตำบลโพนเขวา และตำบลโพธิ์^[10]
• วันที่ 9 ธันวาคม 2490 ยุบตำบลเมืองเก่า ในเขตเทศบาลเมืองศรีสะเกษ^[11] และใช้พื้นที่ 6 หมู่บ้านของตำบลเมืองเก่า (เดิม) ฝั่งทิศเหนือทางรถไฟสายกรุงเทพ–อุบลราชธานี ตั้งเป็นตำบลเมืองเหนือ และพื้นที่ 6 หมู่บ้านของตำบลเมืองเก่า (เดิม) ฝั่งทิศใต้ทางรถไฟสายกรุงเทพ–อุบลราชธานี ตั้งเป็นตำบลเมืองใต้
• วันที่ 20 มิถุนายน 2493 เปลี่ยนแปลงเขตอำเภอราษีไศลกับอำเภอเมืองศรีสะเกษ โดยโอนพื้นที่ตำบลคอนกาม และตำบลยางชุมน้อย อำเภอราษีไศล มาขึ้นกับอำเภอเมืองศรีสะเกษ^[12]
• วันที่ 16 กุมภาพันธ์ 2494 โอนพื้นที่หมู่ 9 (ในขณะนั้น) ของตำบลซำ ไปตั้งเป็นหมู่ 6 ตำบลโพนข่า^[13]
• วันที่ 11 กันยายน 2494 เปลี่ยนแปลงเขตอำเภอราษีไศลกับอำเภอเมืองศรีสะเกษ โดยโอนพื้นที่หมู่ 4 บ้านแก้ง (ในขณะนั้น) ของตำบลส้มป่อย อำเภอราษีไศล มาขึ้นกับตำบลคอนกาม อำเภอเมืองศรีสะเกษ^[14]
• วันที่ 8 พฤษภาคม 2505 ตั้งตำบลพรหมสวัสดิ์ แยกออกจากตำบลพยุห์^[15]
• วันที่ 7 กันยายน 2514 แยกพื้นที่ตำบลยางชุมน้อย ตำบลคอนกาม และตำบลลิ้นฟ้า จากอำเภอเมืองศรีสะเกษ ไปตั้งเป็น กิ่งอำเภอยางชุมน้อย^[16] และกำหนดให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอเมืองศรีสะเกษ
• วันที่ 1 สิงหาคม 2521 ตั้งตำบลโนนคูณ แยกออกจากตำบลคอนกาม^[17]
• วันที่ 25 มีนาคม 2522 ยกฐานะกิ่งอำเภอยางชุมน้อย อำเภอเมืองศรีสะเกษ เป็น อำเภอยางชุมน้อย^[18]
• วันที่ 22 มิถุนายน 2525 ตั้งตำบลบ่อแก้ว แยกออกจากตำบลหมากเขียบ^[19]
• วันที่ 27 กันยายน 2526 จัดตั้งสุขาภิบาลพยุห์ ในท้องที่บางส่วนของตำบลพยุห์^[20]
• วันที่ 2 ตุลาคม 2527 ตั้งตำบลศรีสำราญ แยกออกจากตำบลบุสูง^[21]
• วันที่ 11 มีนาคม 2530 เปลี่ยนแปลงเขตเทศบาลเมืองศรีสะเกษ^[22] ตามความจำเป็นแห่งการบริหารงานของเทศบาล โดยขยายพื้นที่ในเขตตำบลเมืองเหนือและตำบลเมืองใต้ทั้งตำบล รวมทั้งพื้นที่บางส่วนในตำบลหนองครก ตำบลโพนข่า ตำบลหญ้าปล้อง และตำบลโพธิ์
• วันที่ 12 มีนาคม 2530 แยกพื้นที่ตำบลบุสูง ตำบลธาตุ ตำบลดวนใหญ่ ตำบลบ่อแก้ว และตำบลศรีสำราญ จากอำเภอเมืองศรีสะเกษ ไปตั้งเป็น กิ่งอำเภอวังหิน^[23] และกำหนดให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอเมืองศรีสะเกษ
• วันที่ 17 สิงหาคม 2533 ตั้งตำบลทุ่งสว่าง แยกออกจากตำบลธาตุ^[24]
• วันที่ 1 สิงหาคม 2534 ตั้งตำบลหนองไผ่ แยกออกจากตำบลหญ้าปล้อง^[25]
• วันที่ 15 มกราคม 2536 ตั้งตำบลวังหิน แยกออกจากตำบลดวนใหญ่^[26]
• วันที่ 3 พฤศจิกายน 2536 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอวังหิน อำเภอเมืองศรีสะเกษ เป็น อำเภอวังหิน^[27]
• วันที่ 8 พฤศจิกายน 2536 ตั้งตำบลหนองค้า แยกออกจากตำบลโนนเพ็ก^[28]
• วันที่ 26 พฤษภาคม 2537 แยกพื้นที่ตำบลพยุห์ ตำบลพรหมสวัสดิ์ ตำบลตำแย ตำบลโนนเพ็ก และตำบลหนองค้า จากอำเภอเมืองศรีสะเกษ ไปตั้งเป็น กิ่งอำเภอพยุห์^[29] และกำหนดให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอเมืองศรีสะเกษ
• วันที่ 26 กันยายน 2540 ยกฐานะกิ่งอำเภอพยุห์ อำเภอเมืองศรีสะเกษ เป็น อำเภอพยุห์^[30]
• วันที่ 18 กรกฎาคม 2551 จัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลน้ำคำ เป็น เทศบาลตำบลน้ำคำ^[31]

ไฟล์:KhunAmpaiMansion.jpg

อาคารขุนอำไพพาณิชย์

วงเวียนน้ำพุ

โรงพยาบาลศรีสะเกษ

สถานีรถไฟศรีสะเกษ

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอเมืองศรีสะเกษแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 18 ตำบล 165 หมู่บ้าน ได้แก่

1.

เมืองเหนือ

(Mueang Nuea)

-

10.

โพนเขวา

(Phon Khwao)

11 หมู่บ้าน

2.

เมืองใต้

(Mueang Tai)

-

11.

หญ้าปล้อง

(Ya Plong)

11 หมู่บ้าน

3.

คูซอด

(Khu Sot)

10 หมู่บ้าน

12.

ทุ่ม

(Thum)

13 หมู่บ้าน

4.

ซำ

(Sam)

14 หมู่บ้าน

13.

หนองไฮ

(Nong Hai)

7 หมู่บ้าน

5.

จาน

(Chan)

12 หมู่บ้าน

14.

หนองแก้ว

(Nong Kaeo)

12 หมู่บ้าน

6.

ตะดอบ

(Tadop)

8 หมู่บ้าน

15.

น้ำคำ

(Nam Kham)

15 หมู่บ้าน

7.

หนองครก

(Nong Khrok)

8 หมู่บ้าน

16.

โพธิ์

(Pho)

10 หมู่บ้าน

8.

โพนข่า

(Phon Kha)

10 หมู่บ้าน

17.

หมากเขียบ

(Mak Khiap)

11 หมู่บ้าน

9.

โพนค้อ

(Phon Kho)

6 หมู่บ้าน

18.

หนองไผ่

(Nong Phai)

11 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอเมืองศรีสะเกษประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 17 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลเมืองศรีสะเกษ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเมืองเหนือและตำบลเมืองใต้ทั้งตำบล รวมทั้งพื้นที่ตำบลหนองครก (เฉพาะบางส่วนของหมู่ที่ 5–6, 8) ตำบลโพนข่า (เฉพาะบางส่วนของหมู่ที่ 6) ตำบลหญ้าปล้อง (เฉพาะหมู่ที่ 9–11 และบางส่วนของหมู่ที่ 8) ตำบลโพธิ์ (เฉพาะหมู่ที่ 7–10)
• เทศบาลตำบลน้ำคำ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลน้ำคำทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลตะดอบ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลตะดอบทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลคูซอด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคูซอดทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลซำ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลซำทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลจาน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลจานทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองครก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองครก (นอกเขตเทศบาลเมืองศรีสะเกษ)
• องค์การบริหารส่วนตำบลโพนข่า ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโพนข่า (นอกเขตเทศบาลเมืองศรีสะเกษ)
• องค์การบริหารส่วนตำบลโพนค้อ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโพนค้อทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลโพนเขวา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโพนเขวาทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหญ้าปล้อง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหญ้าปล้อง (นอกเขตเทศบาลเมืองศรีสะเกษ)
• องค์การบริหารส่วนตำบลทุ่ม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทุ่มทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองไฮ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองไฮทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองแก้ว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองแก้วทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลโพธิ์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโพธิ์ (นอกเขตเทศบาลเมืองศรีสะเกษ)
• องค์การบริหารส่วนตำบลหมากเขียบ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหมากเขียบทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองไผ่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองไผ่ทั้งตำบล