Loading AI tools
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นภูธเรศธำรงศักดิ์ หรือที่นิยมเรียกพระนามกันว่า กรมภู หรือ กรมภูธเรศ มีพระนามเดิมว่า พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าทวีถวัลยลาภ เป็นพระราชโอรสพระองค์ที่ 24 ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาตลับ[2] ประสูติเมื่อวันเสาร์ เดือน 4 ขึ้น 10 ค่ำ ปีเถาะสัปตศก จ.ศ. 1217 ตรงกับวันที่ 15 มีนาคม พ.ศ. 2398 (นับแบบปัจจุบันตรงกับ พ.ศ. 2399)
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นภูธเรศธำรงศักดิ์ | |
---|---|
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ ชั้น 4 พระองค์เจ้าชั้นเอก | |
อธิบดีกรมพระนครบาล | |
ดำรงตำแหน่ง | พ.ศ. 2419 - พ.ศ. 2429[1] |
ประสูติ | 15 มีนาคม พ.ศ. 2398 |
สิ้นพระชนม์ | 8 ธันวาคม พ.ศ. 2440 (42 ปี) |
หม่อม | หม่อมทองคำ ทวีวงศ์ ณ อยุธยา หม่อมสุ่น ทวีวงศ์ ณ อยุธยา หม่อมแส ทวีวงศ์ ณ อยุธยา หม่อมเล็ก ทวีวงศ์ ณ อยุธยา หม่อมผึ่ง ทวีวงศ์ ณ อยุธยา หม่อมอันเส็ง ทวีวงศ์ ณ อยุธยา หม่อมหรุ่ม ทวีวงศ์ ณ อยุธยา หม่อมองุ่น ทวีวงศ์ ณ อยุธยา |
พระบุตร | 15 พระองค์ |
ราชสกุล | ทวีวงศ์ |
ราชวงศ์ | ราชวงศ์จักรี |
พระบิดา | พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว |
พระมารดา | เจ้าจอมมารดาตลับ ในรัชกาลที่ 4 |
พระองค์ทรงรับราชการในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อ พ.ศ. 2419 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ทรงกรม สถาปนาขึ้นเป็น กรมหมื่นภูธเรศธำรงศักดิ์ ต่อมาโปรดเกล้าฯ ให้เป็นอธิบดีกรมพระนครบาล ต่อมาในปี พ.ศ. 2429 (จุลศักราช 1248) เนื่องจากสถานการณ์ที่มีโจรผู้ร้ายชุกชุม ราษฎรพากันตกใจหวั่นไหวไปทั่วทั้งพระนคร กรมหมื่นภูธเรศธำรงศักดิ์ ผู้บังคับการกรมพระนครบาลในขณะนั้น ทรงไม่สามารถจัดการปราบปรามโจรผู้ร้ายได้ จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้กรมหมื่นภูธเรศธำรงศักดิ ออกจากตำแหน่งผู้บังคับการกรมพระนครบาล และทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นนเรศวรฤทธิ์ พระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าสวัสดิโสภณ พระยาเทพประชุน และพระยาธรรมสารนิติวิชิตรภักดี ทั้ง 4 เป็นผู้มีอำนาจปรึกษาพร้อมกันบังคับการสิทธิขาด ในตำแหน่งที่เสนาบดี กรมพระนครบาล[3]
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นภูธเรศธำรงศักดิ์ ประทับอยู่ที่วังสะพานช้างโรงสี เหนือ (เรียกกันว่า วังเหนือ) ซึ่งเดิมเป็นวังที่ประทับของ กรมหมื่นสนิทนเรนทร์ และกรมหลวงสรรพศิลป์ปรีชา โดยเป็นวังในกลุ่มของพระราชโอรสในรัชกาลที่ 4 ซึ่งมีอยู่ 3 วัง คือบริเวณที่ปัจจุบันเรียกกันว่า แพร่งนรา แพร่งสรรพศาสตร์ และแพร่งภูธร ทั้ง 3 แพร่งได้ชื่อมาจากเสด็จในกรม 3 พระองค์ เจ้าของวัง คือ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ กรมหลวงสรรพสาตรศุภกิจ และกรมหมื่นภูธเรศธำรงศักดิ์ เมื่อกรมหมื่นภูธเรศธำรงศักดิ์สิ้นพระชนม์ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้แบ่งพื้นที่ทำเป็นตึกแถว พระราชทานชื่อถนนย่านนั้นว่า แพร่งภูธร ตามพระนามของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นภูธเรศธำรงศักดิ์
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นภูธเรศธำรงศักดิ์ ทรงประชวรด้วยพระโรคอัมพาตมาช้านาน จนเมื่อวันพุธที่ 8 ธันวาคม พ.ศ. 2440 เวลาค่ำเกือบ 1 ทุ่ม สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ได้เสด็จพระราชดำเนินไปทรงเยี่ยมพระอาการประชวรของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นภูธเรศธำรงศักดิ์ และได้ทรงถามไถ่ถึงพระอาการประชวรด้วยความห่วงใย ก่อนจะเสด็จพระราชดำเนินกลับในเวลาเกือบ 2 ทุ่ม[4] แต่หลังจากที่สมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวงเสด็จพระราชดำเนินกลับไปได้ไม่นานนัก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นภูธเรศธำรงศักดิ์ก็สิ้นพระชนม์เมื่อเวลา 5 ทุ่มเศษ ในคืนวันเดียวกันนั้นเอง[5] พระชันษาได้ 41 ปี ทรงเป็นต้นราชสกุล ทวีวงศ์
ในย่านถนนเจริญกรุง จะมีตลาดเก่าแก่ตลาดหนึ่งที่มีชื่อว่า ตลาดกรมภูธเรศ หรือที่ชาวบ้านเรียกกันติดปากว่า "ตลาดกรมภู"
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นภูธเรศธำรงศักดิ์ ทรงเป็นต้นราชสกุลทวีวงศ์ มีหม่อม 8 ท่าน ได้แก่
โดยมีพระโอรสธิดารวมทั้งหมด 14 พระองค์ เป็นชาย 6 พระองค์ และหญิง 8 พระองค์
พระรูป | พระนาม | หม่อมมารดา | ประสูติ | สิ้นชีพิตักษัย | คู่สมรส |
---|---|---|---|---|---|
1. หม่อมเจ้าหญิงสุนทรารมณ์ | หม่อมทองคำ | 29 กันยายน พ.ศ. 2419 | 3 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2465 | ||
2. หม่อมเจ้าอุดมดิเรกลาภ | ที่ 1 ในหม่อมแส | 11 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2419 | 5 มิถุนายน พ.ศ. 2484 | หม่อมเฉื่อย (จารุจินดา) หม่อมราชวงศ์หญิงลมุล (สุประดิษฐ์) หม่อมอบ หม่อมวรรณ หม่อมหลวงหญิงพัวพันธ์ (ศิริวงศ์) | |
3. หม่อมเจ้ากลาง | ไม่ทราบปี | ไม่ทราบปี | |||
4. หม่อมเจ้าหญิงทราบศิริมาน | หม่อมสุ่น | 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2421 | 3 กรกฎาคม พ.ศ. 2496 | ||
5. หม่อมเจ้ากาญจนสังกาศ | หม่อมองุ่น | 19 ธันวาคม พ.ศ. 2422 | 15 สิงหาคม พ.ศ. 2495 | หม่อมเจ้าหญิงจันทนฉวี ทวีวงศ์ หม่อมเกษร หม่อมจงจิตต์ (มัธยมจันทร์) | |
6. หม่อมเจ้าชาติชูศักดิ์ | ที่ 1 ในหม่อมผึ่ง | 16 มีนาคม พ.ศ. 2425 | 11 มิถุนายน พ.ศ. 2454 | หม่อมพยอม (ประทีปะเสน) | |
7. หม่อมเจ้าหญิงลักษณลาวรรณ | มีนาคม หรือ เมษายน พ.ศ. 2425 | 11 มิถุนายน พ.ศ. 2445 | |||
8. หม่อมเจ้าหญิงจันทนฉวี | หม่อมเล็ก | 8 เมษายน พ.ศ. 2426 | 1 พฤศจิกายน พ.ศ. 2475 | หม่อมเจ้ากาญจนสังกาศ ทวีวงศ์ | |
9. หม่อมเจ้าหญิงพาณีอนงค์ (ท่านหญิงแจ๊ด) | 24 กรกฎาคม พ.ศ. 2428 | 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2510 | |||
ไฟล์:หม่อมเจ้าพงศ์ภูวนาถ ทวีวงศ์.jpg | 10. หม่อมเจ้าพงศ์ภูวนาถ | ที่ 2 ในหม่อมแส | 5 เมษายน พ.ศ. 2430 | 28 เมษายน พ.ศ. 2502 | หม่อมหลวงหญิงนัดดาดวง (สิงหรา) หม่อมหลวงหญิงเกษสุดา (สิงหรา) |
11. หม่อมเจ้าชาย (ไม่ปรากฏพระนาม) | เมษายน พ.ศ. 2431 | 15 มิถุนายน พ.ศ. 2432 | |||
12. หม่อมเจ้าหญิงวิลาศกัญญา (ท่านหญิงชี) | ที่ 2 ในหม่อมผึ่ง | 10 มกราคม พ.ศ. 2431 | ไม่ทราบปี | ||
13. หม่อมเจ้าหญิงกลาง | ไม่ทราบปี | ไม่ทราบปี | |||
14. หม่อมเจ้าหญิงเก๋ง | หม่อมอันเส็ง | ไม่ทราบปี | 30 พฤศจิกายน พ.ศ. 2441 | ||
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงอดิศรอุดมเดช มีพระนัดดารวม 32 คน ดังนี้
พงศาวลีของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นภูธเรศธำรงศักดิ์ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.