From Wikipedia, the free encyclopedia
Ang antas-Mohs ng katigasan ng mineral ( /moʊz/) ay isang uriing panunurang talaantasan na nagtatalaga ng sagwil sa gasgas ng iba't ibang mga mineral ayon sa kakayahang gasgasin ng mas matigas na materyal ang mas malambot na materyal. Nilikha noong 1812 ni Friedrich Mohs, isang heolohiyang at mineralohistang Aleman, ito ay isa sa ilang mga kahulugan ng katigasan sa agham-materyales, kung saan mas uriin ang mga ibang paraan.[1] Mula unang panahon ang pamamaraan ng paghahambing ng katigasan sa pamamagitan ng pag-obserba kung aling mga mineral ang maaaring gumasgas sa iba. Binanggit ni Teoprasto sa kanyang tratado On Stones, s. 300 BK, na sinundan ni Plinio ang Matanda sa kanyang Naturalis Historia, s. PK 77.[2][3][4] Habang nakatulong sa pagkakakilanlan ng mga mineral sa larangan, hindi ipinapakita ng antas-Mohs kung gaano kahusay ang mga materyales sa konteksto ng industriya.[5]
Sa kabila ng kawalan nito ng katumpakan, may silbi ang antas-Mohs para sa mga heolohiyang panlarangan na gumagamit nitong talaantasan upang kilalanin ang mga mineral sa pamamagitan ng kagamitang panggasgas. Karaniwang matatagpuan ang antas-Mohs ng katigasan ng mga mineral sa mga sanggunian.
Kapaki-pakinabang ang tigas-Mohs sa paggiling. Pinapahintulot nito ang pagtatasa kung aling uri ng kiskisan ang pinakaangkop sa pagbabawas ng isang produkto na kung may kaalaman sa katigasan nito.[6] Ginagamit ang talaantasan ng mga tagagawa ng elektronika para sa pagsusuri ng kabanatan ng mga bahagi ng flat panel display (tulad ng takip-salamin para sa mga LCD o encapsulation para sa mga OLED).
Nakabatay ang antas-Mohs ng katigasan ng mineral sa kakayahang gasgasin ng isang muwestra ng mineral mula sa kalikasan ang isa pang mineral na kita-kita. Iba't-iba ang lahat ng mga muwestra na ginagamit ng Mohs. Ang mga mineral ay mga solidong lantay sa aspetong kemikal na matatagpuan sa kalikasan. Binubuo ang mga bato ng isa o higit pang mga mineral. Bilang pinakamatigas na kilalang sangkap na mahahanap sa kalikasan noong dinisenyo ang talaantasan, nasa tuktok ng talaantasan ang mga diamante. Sinusukat ang katigasan ng isang materyal laban sa talaantasan sa pamamagitan ng paghahanap ng pinakamatigas na materyal na magagasgasin ng ibinigay na materyal, o ang pinakamalambot na materyal na makagagasgas sa ibinigay na materyal. Halimbawa, kung nagasgas ang isang materyal ng apatito ngunit hindi nagasgas ng pluorita, maiuuri ang katigasan nito sa antas-Mohs sa gitna ng 4 at 5.[7] Ang "paggasgas" ng isang materyal sa konteksto ng antas-Mohs ay nangangahulugang paglilikha ng mga di-nababanat na dislokasyon na nakikita ng mata lamang. Kadalasan, maaaring lumikha ang mga materyales na mas mababa sa antas-Mohs ng mikroskopikong, di-nababanat na dislokasyon sa mga materyales na may mas mataas na ranggo sa Mohs. Habang permanente ang mga mikroskopikong dislokasyong ito at kung minsan ay nakapipinsala sa integridad ng istruktura ng mas matibay na materyal, hindi sila itinuturing na "gasgas" para sa pagpapasiya ng bilang sa antas-Mohs.[8]
Isang panunurang talaantasan lamang ang antas-Mohs. Halimbawa, mas matigas ang korundo (9) nang dalawang beses kaysa sa topasiyo (8), ngunit mas matigas ang brilyante (10) nang apat na beses kaysa sa korundo. Ipinapakita sa sumusunod na talahanayan ang paghahambing sa wagas na katigasan na sinusukat ng isang isklerometro na may mga kasamang nakalarawang halimbawa.[9][10]
Katigasan-Mohs | Mineral | Pormulang kemikal | Tiyak na katigasan[11] | Larawan |
---|---|---|---|---|
1 | Talko | Mg3Si4O10(OH)2 | 1 | |
2 | Dyipsum | CaSO4·2H2O | 2 | |
3 | Kalsita | CaCO3 | 14 | |
4 | Pluorita | CaF2 | 21 | |
5 | Apatito | Ca5(PO4)3(OH-,Cl-,F-) | 48 | |
6 | Feldespato De-ortoklasa | KAlSi3O8 | 72 | |
7 | Kuwarso | SiO2 | 100 | |
8 | Topasiyo | Al2SiO4(OH-,F-)2 | 200 | |
9 | Korundo | Al2O3 | 400 | |
10 | Diyamante | C | 1500 |
Nakasama sa sumusunod na talahanayan ang mga karagdagang sangkap na maaaring maiuri sa kalagitaan ng mga antas:[12]
Katigasan | Sangkap o mineral |
---|---|
0.2–0.3 | sesyo, rubidyo |
0.5–0.6 | lityo, sodyo, potasyo |
1 | talko |
1.5 | galyo, estronsiyo, indiyo, lata, baryo, talyo, tingga, grapayt, yelo[13] |
2 | nimsihang nitruro de-boro,[14] kalsiyo, selenyo, kadmiyo, asupre, teluryo, bismuto, dyipsum |
2–2.5 | halito (asing bato), kuko[15] |
2.5–3 | ginto, pilak, aluminyo, sink, lantano, seryo, asabatse |
3 | kalsita, tanso, arseniko, antimonyo, toryo, dentin |
3.5 | platino |
4 | pluorita, bakal, nickel |
4–4.5 | asero |
5 | apatito (esmalte), sirkonyo, paladiyo, obsidiyano (mala-bulkang kristal) |
5.5 | berilyo, molibdeno, hapniyo, salamin, kobalto |
6 | ortoklasa, titanyo, mangganeso, hermanyo, niobyo, rodyo, uranyo |
6–7 | pinagsamang kuwarso, pirita de-bakal, silikon, rutenyo, iridyo, tantalo, opalo, peridoto, tanzanita, batong Tsino |
7 | osmiyo, kuwarso, renyo, banadyo |
7.5–8 | esmeralda, pinatigas na bakal, wolpramyo, espinela |
8 | topasyo, kubikong sirkonya |
8.5 | krisoberilo, kromyo, nitrido de-silikona, karbida de-tantalyo |
9 | korundo (kasama ang sapiro at rubi), karbida de-tungsteno, nitruro de-titanyo |
9–9.5 | karbida de-silisyo (karborundo); karbida de-tungsteno, karbida de-tantalyo, karbida de-sirkonyo, alumina, karbida de-berilyo, karbida de-titanyo, boruro de-aluminyo, karbida de-boro [note 1][16][17] |
9.5–10 | boro, nitruro de-boro, diboruro de-renyo (aksis a),[18] stisyobita, diboruro de-titanyo |
10 | brilyante, karbonado |
Paghahambing ng katigasang Mohs at katigasang Vickers:[19]
Pangalan ng Mineral | Katigasan (Mohs) | Katigasan (Vickers) (kg/mm2) |
---|---|---|
Grapayt | 1–2 | VHN10 = 7–11 |
Lata | 1.5 | VHN10 = 7–9 |
Bismuto | 2–2.5 | VHN100 = 16-18 |
Ginto | 2.5 | VHN10 = 30–34 |
Pilak | 2.5 | VHN100 = 61–65 |
Kalkosita | 2.5–3 | VHN100 = 84–87 |
Tanso | 2.5–3 | VHN100 = 77–99 |
Galena | 2.5 | VHN100 = 79–104 |
Espalerita | 3.5–4 | VHN100 = 208–224 |
Heyaselwudita | 4 | VHN100 = 230–255 |
Karolyita | 4.5-5.5 | VHN100 = 507–586 |
Goetita | 5-5.5 | VHN100 = 667 |
Hematita | 5–6 | VHN100 = 1,000–1,100 |
Kromita | 5.5 | VHN100 = 1,278–1,456 |
Anatasa | 5.5-6 | VHN100 = 616-6698 |
Rutilo | 6–6.5 | VHN100 = 894–974 |
Pirita | 6–6.5 | VHN100 = 1,505–1,520 |
Bowieyte | 7 | VHN100 = 858–1,288 |
Euklase | 7.5 | VHN100 = 1,310 |
Kromyo | 8.5 | VHN100 = 1,875–2,000 |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.