Kondado ng Luzerne, Pennsylvania

Ang Kondado ng Luzerne (Ingles: Luzerne County) ay isang kondado (county) sa estado ng Pennsylvania sa Estados Unidos. Ayon sa Kawanihan ng Senso ng Estados Unidos, may kabuuang 2,350 kilometrong kuwadrado (906 milyang kuwadrado) ang lawak ng kondado, kung saang 2,300 kilometrong kuwadrado (890 milyang kuwadrado) nito ay lupa at 41 kilometrong kuwadrado (16 milyang kuwadrado) nito ay katubigan. Ito ang pangalawang pinakamalaking kondado sa Hilaga-silangang Pennsylvania ayon sa kabuuang lawak. Magmula noong senso ng 2010, ang populasyon ay 320,918 katao, kung kaya ito ang pinakamataong kondado sa hilaga-silangang bahagi ng estado. Ang punong lungsod ng kondado at ang pinakamalaking lungsod ay Wilkes-Barre.^[2] Ang iba pang mga matataong pamayanan sa kondado ay mga lungsod ng Hazleton, Nanticoke at Pittston, at ang bayan (borough) ng Kingston. Nakabilang ang Kondado ng Luzerne sa Scranton–Wilkes-Barre–Hazleton Metropolitan Statistical Area, na may kabuuang populasyon ng 558,166 katao magmula noong 2015.

Luzerne County
county of Pennsylvania, home rule county of Pennsylvania
Mga koordinado: 41°11′N 75°59′W
Bansa	Estados Unidos ng Amerika
Lokasyon	Pennsylvania, Estados Unidos ng Amerika
Itinatag	25 Setyembre 1786
Kabisera	Wilkes-Barre
Lawak
• Kabuuan	2,349 km2 (907 milya kuwadrado)
Populasyon  (1 Abril 2020, Senso)[1]
• Kabuuan	325,594
• Kapal	140/km2 (360/milya kuwadrado)
Websayt	http://www.luzernecounty.org

Noong ika-25 ng Setyembre 1786, nabuo ang Kondado ng Luzerne mula sa bahagi ng Kondado ng Northumberland. Ipinangalan ito mula kay Chevalier de la Luzerne, isang sundalong Pranses at diplomatiko noong ika-18 dantaon. Nang itinatag ito, sinakop ang Kondado ng Luzerne ang malaking bahagi ng Hilaga-silangang Pennsylvania. Mula 1810 hanggang 1878, nahati ito sa ilang mga mas-maliit na kondado. Ang mga kondado ng Bradford, Lackawanna, Susquehanna, at Wyoming ay nabuo mula sa mga bahagi ng Kondado ng Luzerne.^[3][4]

Nakamit ang kondado ng pagiging prominente noong ika-19 at ika-20 na mga dantaon bilang isang masigasig na rehiyon na nagmimina ng antrasitang karbon, na nakakahikayat ng isang malaking bahagi ng puwersang paggawa nito mula sa mga imigranteng Europeo. Noong nasa tugatog ito (sa taong 1930), ang populasyon ng kondado ay 445,109. Pagsapit ng unang bahagi ng ika-21 dantaon, karamihan sa mga pabrika at minahan ng karbon ay nakasara. Katulad ng karamihan sa mga kondado sa Rust Belt, nasaksihan ng Kondado ng Luzerne ang pagbaba ng populasyon at pagtamlay o paghina sa kagandahan at lakas ng mga pook urbano.

Mga pamyanan

Mapa ng Kondado ng Luzerne (kasama ang mga etiketa ng mga munisipalidad) na nagpapakita ng mga lungsod/boro o bayan (pula), mga township (puti), at mga pook na itinakda ng senso o CDP (bughaw).

Nilalaman ang Kondado ng Luzerne ng 76 mga munisipalidad, kung kaya ito ang pangalawang may pinakamaraming bilang ng mga nagsasariling namamahala na mga munisipalidad sa estado ng Pennsylvania; tangi ang Kondado ng Allegheny lamang ang may higit na bilang.^[5] Sa ilalim ng batas ng Pennsylvania, may apat na mga uri ng nasaping munisipalidad sa estado: lungsod, boro, township, at sa kaso ng Bloomsburg, town. Ang mga sumusunod na lungsod, boro, at township ay matatagpuan sa Kondado ng Luzerne:

Mga lungsod

• Hazleton
• Nanticoke
• Pittston
• Wilkes-Barre (punong lungsod ng kondado)

Mga bayan (borough)

• Ashley
• Avoca
• Bear Creek Village
• Conyngham
• Courtdale
• Dallas
• Dupont
• Duryea
• Edwardsville
• Exeter
• Forty Fort
• Freeland
• Harveys Lake
• Hughestown
• Jeddo
• Kingston
• Laflin
• Larksville
• Laurel Run
• Luzerne
• Nescopeck
• New Columbus
• Nuangola
• Penn Lake Park
• Plymouth
• Pringle
• Shickshinny
• Sugar Notch
• Swoyersville
• Warrior Run
• West Hazleton
• West Pittston
• West Wyoming
• White Haven
• Wyoming
• Yatesville

Townships

• Bear Creek Township
• Black Creek Township
• Buck Township
• Butler Township
• Conyngham Township
• Dallas Township
• Dennison Township
• Dorrance Township
• Exeter Township
• Fairmount Township
• Fairview Township
• Foster Township
• Franklin Township
• Hanover Township
• Hazle Township
• Hollenback Township
• Hunlock Township
• Huntington Township
• Jackson Township
• Jenkins Township
• Kingston Township
• Lake Township
• Lehman Township
• Nescopeck Township
• Newport Township
• Pittston Township
• Plains Township
• Plymouth Township
• Rice Township
• Ross Township
• Salem Township
• Slocum Township
• Sugarloaf Township
• Union Township
• Wilkes-Barre Township
• Wright Township

Mga pook na itinakda ng senso

Ang mg pook na itinakda ng senso (census-designated places o CDP's) ay mga heograpikong lugar na itinakda ng Kawanihan ng Senso ng Estados Unido para sa mga layunin ng pagtatala ng demograpikong datos. Hindi sila mga tunay na kinasasakupan sa ilalim ng batas ng Pennsylvania.

• Beech Mountain Lakes
• Browntown
• Chase
• East Berwick
• Georgetown
• Glen Lyon
• Harleigh
• Hickory Hills
• Hilldale
• Hudson
• Huntington Mills
• Inkerman
• Lattimer
• Mocanaqua
• Mountain Top
• Nuremberg
• Pardeesville
• Pikes Creek
• Plains
• Shavertown
• Sheatown
• Silkworth
• Trucksville
• Upper Exeter
• Wanamie
• West Nanticoke
• Weston

Pagrarangko ayon sa populasyon

Ang pagraranko ng populasyon ng sumusunod na talahanayan ay nakabatay sa senso 2010 ng Kondado ng Luzerne.^[6]

Wilkes-Barre, ang punong lungsod at pinakamalaking lungsod ng Kondado ng Luzerne.

Hazleton, ang pangalawang pinakamalaking lungsod ng Kondado ng Luzerne.

Nanticoke, ang pangatlong pinakamalaking lungsod ng Kondado ng Luzerne.

Kingston, ang pinakamalaking bayan (boro) ng Kondado ng Luzerne.

Plymouth, ang pangalawang pinakamalaking bayan (boro) ng Kondado ng Luzerne.

† punong lungsod ng kondado

Ranggo	Lungsod/Bayan (o boro)/ Township	Uri	Populasyon (Senso 2010)
1	† Wilkes-Barre	Lungsod	41,498
2	Hazleton	Lungsod	25,340
3	Kingston	Boro	13,182
4	Hanover Township	Township	11,076
5	Nanticoke	Lungsod	10,465
6	Plains Township	Township	9,961
7	Hazle Township	Township	9,549
8	Butler Township	Township	9,221
9	Dallas Township	Township	8,994
10	Pittston	Lungsod	7,739
11	Kingston Township	Township	6,999
12	Plymouth	Boro	5,951
13	Exeter	Boro	5,652
14	Wright Township	Township	5,651
15	Newport Township	Township	5,374
16	Swoyersville	Boro	5,062
17	Duryea	Boro	4,917
18	West Pittston	Boro	4,868
19	Edwardsville	Boro	4,816
20	Jackson Township	Township	4,646
21	West Hazleton	Boro	4,594
22	Fairview Township	Township	4,520
23	Larksville	Boro	4,480
24	Jenkins Township	Township	4,442
25	Salem Township	Township	4,254
26	Forty Fort	Boro	4,214
27	Sugarloaf Township	Township	4,211
28	Freeland	Boro	3,531
29	Lehman Township	Township	3,508
30	Foster Township	Township	3,467
31	Pittston Township	Township	3,368
32	Rice Township	Township	3,335
33	Wyoming	Boro	3,073
34	Wilkes-Barre Township	Township	2,967
35	Ross Township	Township	2,937
36	Luzerne	Boro	2,845
37	Dallas	Boro	2,804
38	Harveys Lake	Boro	2,791
39	Ashley	Boro	2,790
40	Bear Creek Township	Township	2,774
41	West Wyoming	Boro	2,725
42	Dupont	Boro	2,711
43	Avoca	Boro	2,661
44	Hunlock Township	Township	2,443
45	Exeter Township	Township	2,378
46	Huntington Township	Township	2,244
47	Dorrance Township	Township	2,188
48	Lake Township	Township	2,049
49	Union Township	Township	2,042
50	Black Creek Township	Township	2,016
51	Conyngham	Boro	1,914
52	Plymouth Township	Township	1,812
53	Franklin Township	Township	1,757
54	Nescopeck	Boro	1,583
55	Laflin	Boro	1,487
56	Conyngham Township	Township	1,453
57	Hughestown	Boro	1,392
58	Fairmount Township	Township	1,276
59	Hollenback Township	Township	1,196
60	Nescopeck Township	Township	1,155
61	Dennison Township	Township	1,125
62	Slocum Township	Township	1,115
63	White Haven	Boro	1,097
64	Sugar Notch	Boro	989
65	Pringle	Boro	979
66	Shickshinny	Boro	838
67	Courtdale	Boro	732
68	Nuangola	Boro	679
69	Yatesville	Boro	607
70	Warrior Run	Boro	584
71	Laurel Run	Boro	500
72	Buck Township	Township	435
73	Penn Lake Park	Boro	308
74	Bear Creek Village	Boro	257
75	New Columbus	Boro	227
76	Jeddo	Boro	98

Mga sanggunian

1. https://data.census.gov/cedsci/table?t=Populations%20and%20People&g=0100000US,%241600000&y=2020; hinango: 1 Enero 2022.
2. "Find a County". National Association of Counties. Nakuha noong 2011-06-07.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
3. Tice, Joyce M. "History of Bradford County PA, 1770–1878 by David Craft – Chapter 9". www.joycetice.com.
4. "Wyoming County Historical Society". pawchs.org.
5. "Pennsylvania Municipalities Information". Pamunicipalitiesinfo.com. Inarkibo mula sa ang orihinal noong 1 Abril 2022. Nakuha noong 16 Agosto 2012.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
6. "2010 Census". Census.gov. Nakuha noong 22 Pebrero 2017.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

Mga kawing panlabas

• Official Luzerne County website
• "Luzerne County Library System". Inarkibo mula sa ang orihinal noong Pebrero 12, 2008.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
• Tournepa.com: Luzerne County Convention and Visitors Bureau
• The Luzerne Foundation — the county's Community Foundation.
• Luzerne County Community College website