Antonio Luna

Si Antonio Luna (29 Oktubre 1866 - 5 Hunyo 1899) ay isang Pilipinong parmasyutiko at isang heneral na lumaban sa Digmaang Pilipino-Amerikano. Siya rin ang nagtatag ng kauna-unahang akademyang militar sa Pilipinas, na naitatag noong Unang Republika ng Pilipinas. Tinagurian sya bilang pinakamahusay na Pilipinong opisyal ng militar noong digmaan.^[1] Sinundan nya si Artemio Ricarte bilang kumander ng Hukbong Pilipinong Mapaghimagsik, at nagbuo ng mga prupesyunal na sundalong gerilya. Ang kanyang maigting na pagsangga, na tinawag ngayong Linyang Depensa ni Luna, ang nagpahirap sa mga hukbong Amerikano sa mga lalawigan sa hilaga ng Talisay. Pinatay ni Emilio Aguinaldo.^[2]

Heneral Antonio Luna
Kapanganakan	29 Oktubre 1866(1866-10-29) Binondo, Maynila
Kamatayan	5 Hunyo 1899(1899-06-05) (edad 32) Cabanatuan, Nueva Ecija
Katapatan	Republikang Pilipino
Labanan/digmaan	Himagsikang Pilipino Digmaang Pilipino–Amerikano

Talambuhay

Si Antonio Narciso Luna de San Pedro Posadas y Novicio Ancheta na mas kilala bilang Antonio Luna ay ipinanganak noong 29 Oktubre 1866 sa Binondo, Maynila. Siya ang bunsong anak nina Joacquin Luna de San Pedro y Posadas (1829-1891) at Laureana Novicio y Ancheta (1836-1906). Nagtapos sya ng Bachiller en Artes sa Ateneo Municipal de Manila noong 1883 sa murang edad na 15. Kumuha rin sya ng kursong parmasyutika sa Unibersidad ng Santo Tomas at nakamit nya ang kanyang lisensiya sa kursong ito sa Unibersidad de Barcelona. Natapos din sya sa pagkakadalubhasa sa parmasyutika sa Gante, Belhika. Sa propesyon ay isa syang parmasyotiko.

Pag-aaral

Sa gulang na anim, natuto si Antonio magbasa, magsulat, at mag-aritmetika mula sa kanyang guro na kinilalang si Maestro Intong. Nasaulo nya ang Doctrina Christiana, ang kauna-unahang aklat na nailimbag sa Pilipinas..^[3]

Lumaon ay nag-aral sya sa Ateneo Municipal de Manila, kung saan nakatanggap sya ng digri sa Batsilyer sa Sining noong 1881.^[3] Nag-aral sya ng panitikan at kimika sa Pamantasan ng Santo Tomas, kung saan napanalunan nya ang unang gantimpala sa isang pagsusulat tungkol sa kimika.

Ang pagsusulat ang libangan ni Antonio Luna. Inakda nya ang El Nomatozario del Paerdismo na nalathala sa Madrid noong 1893. Ito ang pinakamalaki nyang naiambag sa panitikang pangmedisina. Siya ang nagtatag ng La Independencia at nagpapadala rin sya ng mga lathalain sa ibang pahayagan.

Sa simula pa lamang ay isa na syang tagapagtaguyod ng paghingi ng pagbabago sa mapayapang pamamaraan. Dahil sa hinalang sya ay isa sa mga teroristang laban sa pamahalaan, dinakip sya ng mga maykapangyarihang Kastila, nilitis, at ikinulong.

Nang sya ay makalaya, nag-aral sya ng iba't ibang paraan ng pakikipaglaban sa Gante. Pagbalik nya sa Pilipinas, sumapi sya sa mapaghimagsik na pamahalaan ni Emilio Aguinaldo. Hinirang syang direktor ng digmaan at tagapamahalang heneral ng Hukbong Mapaghimagsik. Siya ay ginawang kabahagi ng sandatahang lakas laban sa mga Amerikano.

Bilang isang sundalo, si Antonio ay mahigpit magparusa. Sa panahon ng pakikipagdigmaan, pinagsumikapan nyang maipailalim sa isang ayos ang mga tauhan sa Batalyon ng Kabite. Isa sa kanyang madugong pakikipaglaban ay naganap sa La Loma na kung saan ay napatay si Major Jose Torres Bugallon. Marami pang ibang pinuno ng kalaban ang nagapi ni Heneral Luna ngunit dumating ang isang pagkakataon na sila ay natalo at ito ay naganap sa Caloocan.

Nasawi si Heneral Luna noong 5 Hunyo 1899 sa Cabanatuan sa lalawigan ng Nueva Ecija. Nagtungo sya roon sa pagtupad sa isang ipinalalagay na pagtawag ni Heneral Aguinaldo upang dumalo sa isang pulong. Habang nasa loob ng simbahan ng Cabanatuan, binaril sya ng mga sundalo ni Aguinaldo na inihingi nyang bigyan ng disiplina.

Sa pagkamatay ni Antonio Luna nawalan ng isang dakilang kawal at pinuno ng himagsikan ang Unang Republika ng Pilipinas.

Heneral Antonio Luna