Guyana

Ang Guyana (pagbigkas: ga•yá•na), na ang opisyal na pangalan ay Kooperatibang Republika ng Guyana (Ingles: Co-operative Republic of Guyana)^[6] ay isang nakapangyayaring bansa sa hilagang rehiyon ng Timog Amerika. Napalilibutan ito ng Karagatang Atlantiko sa hilaga, Brazil sa timog at timog-kanluran, Suriname sa silangan, at Venezuela sa kanluran. Sa lawak nitong 215,000 metro kkilouwadrado (83,000 sq mi), ang Guyana ay ikaapat na pinakamaliit na bansa sa punong-lupain ng Timog Amerika kasunod ng Uruguay, Suriname, and French Guiana.

Kooperatibang Republika ng Guyana Co-operative Republic of Guyana
Watawat Eskudo
Salawikain: "One People, One Nation, One Destiny"
Awiting Pambansa: Dear Land of Guyana, of Rivers and Plains
Guyana shown in dark green, territorial claims from Venezuela shown in light green.
Kabisera	Georgetown
Pinakamalaking lungsod	capital
Wikang opisyal	English
Kinilalang wikang panrehiyon	11 languages Portuguese Spanish Akawaio Macushi Waiwai Arawak Patamona Warrau Carib Wapishana Arekuna
Pangkat-etniko (2002)	43.5% East Indian 30.2% Black (African) 16.7% Mixed 9.1% Amerindian 0.5% others[1]
Katawagan	Guyanese
Pamahalaan	Unitary Semi-presidential republic
• Pangulo	Irfaan Ali
• Punong Ministro	Mark Phillips
Lehislatura	National Assembly
Formation
• Dutch Guiana	1667–1814
• British Guiana	1814–1966
• Independence from the United Kingdom	26 May 1966
• Republic	23 February 1970
• Current constitution	6 October 1980
Lawak
• Kabuuan	214,970 km2 (83,000 sq mi) (85th)
• Katubigan (%)	8.4
Populasyon
• Pagtataya sa 2014	735,554[1] (165th)
• Senso ng 2012	747,884[2]
• Densidad	3.502/km2 (9.1/sq mi) (232nd or 8th least-densely populated in the world)
KDP (PLP)	Pagtataya sa 2012
• Kabuuan	$6.155 billion[3]
• Bawat kapita	$7,938[3]
KDP (nominal)	Pagtataya sa 2012
• Kabuuan	$2.788 billion[3]
• Bawat kapita	$3,596[3]
Gini (1998)	44.5[4] katamtaman
TKP (2014)	0.636[5] katamtaman · 124th
Salapi	Guyanese dollar (GYD)
Sona ng oras	UTC-4
Gilid ng pagmamaneho	left
Kodigong pantelepono	+592
Kodigo sa ISO 3166	GY
Internet TLD	.gy

Sakop ng rehiyong tinatawag na Guianas ang malaking kalupaang hilaga ng Ilog Amazon at silangan ng Ilog Orinoco. Naninirahan na dito ang iba't ibang katutubong pangkat nang dumating ang mga Dutch. Napasailalim naman sa Britanya ang bahagi na naging Guyana noong huling bahagi ng ika-18 siglo. Pinamahalaan ito bilang isang ekonomiyang batawan ng British Guiana hanggang matamo nito ang kasarinlan nito noong 1966, at opisyal na naging republika sa loob ng Commonwealth of Nations noong 1970. Makikita ang naging pamana ng mga Briton sa magkakahalo nitong populasyon na kinabibilangan ng mga Indiano, Africano, Amerindian, at grupong may halong-lahi.

Natatangi rin ang Guyana bilang nag-iisang bansa sa Timog Amerika kung saan opisyal na wika ang Ingles. Ito'y bagaman ang karamihan sa populasyon ay nagsasalita ng Guyanese Creole isang wikang kriyolyong batay sa Ingles, na may halong Dutch, Arawakan at Caribbean. Dagdag sa pagiging bahagi ng Anglophone Caribbean, ang Guyana ay isa sa iilang bansa sa Caribbean na hindi pulo sa West Indies. Ang punong-tanggapan ng Caribbean Community (CARICOM), kung saan kasapi ang Guyana, ay nasa kabisera at pinakamalaking lungsod nito na Georgetown. Noong 2008, sumanib ang bansa sa Union of South American Nations bilang isa sa tagapagtaguyod nito.