Labuyo (manok)

Nakaturo ang "Gallus gallus" dito. Para sa domestikadong inapo nito, tingnan ang Manok.

Ang labuyo o manok ihalas^[2] (Gallus gallus) ay isang ibong pang-tropiko sa pamilyang Phasianidae. Matatagpuan ito sa karamihan ng Timog-silangang Asya at ilang bahagi ng Timog Asya. Ito ang espesye na nagbigay-daan upang umusbong ang manok (Gallus gallus domesticus); nagkapag-ambag din ang labuyong kulay-abo (grey junglefowl), labuyo sa Sri Lanka (Sri Lankan junglefowl) at labuyong luntian (green junglefowl) ng materyal henetika sa pangkat ng hene ng manok.^[3][4]

Labuyong manok
Labuyong manok
Katayuan ng pagpapanatili
Pinakamaliit na Pag-alala  (IUCN 3.1)[1]
Klasipikasyong pang-agham
Dominyo:	Eukaryota
Kaharian:	Animalia
Kalapian:	Chordata
Hati:	Aves
Orden:	Galliformes
Pamilya:	Phasianidae
Sari:	Gallus
Espesye:	G. gallus
Pangalang binomial
Gallus gallus (Linnaeus, 1758)
Labuyo (kulay-kayumanggi)
Kasingkahulugan
Phasianus gallus Linnaeus, 1758

Nabunyag ng ebidensya mula sa antas molekula na hinango mula sa buong-henoma na pinagkasunod-sunod na nadomestikado ang manok mula sa labuyo noong mga 8,000 taong nakalipas,^[3] na kinasangkutan ng kaganapang domestikasyon na ito ang maramihang pinagmulang maternal.^[3][5] Simula noon, kumalat ang kanilang anyong domestikado sa buong mundo kung saan inalagaan sila ng mga tao para sa kanilang karne, itlog, at bilang kasama.^[6]

Pangalan

Tinatawag ang Gallus gallus sa Tagalog bilang "labuyo" (kung lalaki) o "upa" (kung babae) habang ang katawangang "manok ihalas" o "ihalas" ay ginagamit sa Kabisayaan.^[7] Nangangahulugang "malayang gumagala" ang katawagan.^[2]