Gabay Michelin

Ang Gabay Michelin (Pranses: Guide Michelin [ɡid miʃlɛ̃]; Ingles: Michelin Guide) ay isang serye ng panggabay na aklat na inilathala ng Michelin, isang kompanyang Pranses na gumagawa ng gulong mula noong 1900. Iginagawad ng Gabay ng hanggang tatlong bituin Michelin para sa kahusayan sa ilang mga piling restoran sa ilang mga heograpikong lugar. Naglalathala rin ang Michelin ng mga Berdeng Gabay, isang serye ng mga pangkalahatang gabay sa mga lungsod, rehiyon, at bansa.

Gabay Michelin

Itinatag	1900; 125 taon ang nakalipas (1900)
Tagapagtatag	Michelin
Bansang pinagmulan	Pransiya
Mga paksang di-piksiyon	Gastronomiya, turismo
Opisyal na websayt	guide.michelin.com

Kasaysayan

Ang unang Gabay Michelin, inilathala noong 1900

Noong 1900, wala pang 3,000 kotse ang nasa mga kalye ng Pransiya. Upang pataasin ang demand para sa kotse at, bilang resulta, para rin sa gulong ng kotse, naglathala sina Édouard at André Michelin, mga pabrikante ng gulong ng kotse at magkapatid, ng gabay para sa mga motoristang Pranses, ang Guide Michelin (Gabay Michelin).^[1] Ipinamahagi ang halos 35,000 kopya nitong unang, libreng edisyon ng gabay. Naglaan ito ng impormasyon para sa motorista, kagaya ng mga mapa, mga instruksiyon sa pagkukumpuni at pagpapalit ng gulong, listahan ng mekaniko ng kotse, mga otel, at mga gasolinahan sa Pransiya.

Noong 1904, naglathala ang magkapatid ng gabay para sa Belhika.^[2] Kasunod nito, gumawa rin ang Michelin ng mga gabay para sa Alherya at Tunisya (1907); mga Alpes at Rin (hilagang Italya, Suwisa, Baviera, at Olanda) (1908); Alemanya, Espanya, at Portugal (1910); Kapuluang Britaniko (1911); at "Ang mga Bansa ng Araw" (Les Pays du Soleil) (Hilagang Aprika, Katimugang Italya at Korsega) (1911). Noong 1909, nailathala ang bersiyong Ingles ng gabay sa Pransiya.^[3]

Noong Unang Digmaang Pandaigdig, isinuspinde ang publikasyon ng gabay. Pagkatapos ng giyera, patuloy na binigay ang mga binagong edisyon ng gabay hanggang 1920. Sinasabing nakapansin si André Michelin, habang bumibisita sa isang tagabenta ng gulong, ng mga kopya ng gabay na ipinampatong sa mesa. Batay sa prinsipyo ng "iginagalang lamang ng tao ang kanyang binabayaran", ipinasiya ni Michelin na maningil ng bayad para sa gabay, na mga 750 franc o $2.15 noong 1922.^[4] Gumawa rin sila ng ilang pagbabago, partikular na ang paglilista ng mga restoran ayon sa mga tiyak na kategorya, pagdaragdag ng talaan ng otel (para sa Paris lamang noong una), at pagtatanggal ng mga patalastas sa gabay.^[2] Palibhasa’y alam niya ang lumalagong kausuhan ng seksiyon ng restoran sa gabay, nagkalap sila ng pangkat ng inspektor para bisitahin at suriin ang mga restoran, at palagi silang anonimo.^[5]

Kasunod ng paggamit sa gabay Murray at Baedeker, nagsimulang maggawad ang gabay ng mga bituin para sa mga pinakapinong kainan noong 1926. Noong una, isa lang ang iginawad na bituin. Pagkatapos, noong 1931, ipinakilala ang herakiya ng sero, isa, dalawa, at tatlong bituin. Sa wakas, noong 1936, nailathala ang pamantayan para sa mga ranggo:^[2]

•  : "Isang mahusay na restoran sa kategorya nito" (Une très bonne table dans sa catégorie)
•  : "Napakahusay na pagluluto, sulit paglikuran" (Table excellente, mérite un détour)
•  : "Katangi-tanging lutuin, sulit sa espesyal na pagbibiyahe" (Une des meilleures tables, vaut le voyage).^[5]

Noong 1931, pinalitan ang bughaw na pabalat ng gabay ng pula at nanatiling ganito sa lahat ng mga sumusunod na edisyon.^[5] Noong Ika-2 Digmaang Pandaigdig, nasuspinde muli ang publikasyon. Noong 1944, sa kahilingan ng Kapangyarihang Alyado, muling inilimbag ang 1939 gabay sa Pransiya para gamitin ng militar; kinonsiderang pinakamahusay at pinakanaisapanahon ang mga mapa nito noon. Ipinagpatuloy ang publikasyon ng taunang gabay noong 16 Mayo 1945, isang linggo pagkatapos ng Araw ng VE.^[2]

Sa mga unang taon pagkatapos ng digmaan, ang nagtatagal na epekto ng kakulangan noong digmaan ay nagresulta sa pagkakaloob ng Michelin ng hanggang dalawang bituin lamang; pagsapit ng 1950, naglista ang edisyong Pranses ng 38 establisyimento na nasuring nakatugon sa pamantayang ito.^[6] Noong 1956, nailathala ang unang Gabay Michelin tungkol sa Italya. Walang nagawaran ng bituin sa unang edisyon. Noong 1974, nailathala ang unang gabay tungkol sa Britanya mula noong 1931. Dalawampu't limang bituin ang iginawad.^[7]

Noong 2005, inilathala ng Michelin ang kanilang unang gabay para sa Amerika, na sumasaklaw sa 500 restoran sa limang boro ng Lungsod ng New York at 50 otel sa Manhattan. Noong 2007, inilunsad ang isang gabay para sa Tokyo. Sa parehong taon, sinimulan nila ang isang magasin, Étoile. Noong 2008, nagdagdag sila ng tomo para sa Hong Kong at Macau.^[2] Mula noong 2013, inilalathala ang gabay sa 14 edisyon na sumasaklaw sa 23 bansa.^[2]

Noong 2008, hinirang ang Alemanang restoradora na si Juliane Caspar bilang punong patnugot ng edisyong Pranses ng gabay. Bago rito, siya ang namamahala sa mga gabay Michelin sa Alemanya, Suwisa, at Austriya. Siya ang naging unang babae at unang di-mamamayang Pranses sa puwestong ito. Nagkomento ang Die Welt, isang pahayagang Aleman, tungkol sa pagkahirang, "Dahil itinuturing na nakakamatay na sandata ang lutuing Aleman sa karamihan ng bahagi ng Pransiya, ang desisyong ito ay kasing kakaiba ng pag-anunsyo ng Mercedes na isang taga-Marte ang bagong direktor nito."^[8][9]

Kinomisyon ng Organisasyon ng Turismo ng Korea ang Michelin na isama ang Timog Korea sa edisyong 2016 nito sa halagang 3.2 bilyong won (higit sa US$1 milyon), ngunit hindi natuwa ang mga opisyal ng gobyerno sa mga nagresultang kamalian tulad ng mga typo, maling pagsasalin, at maling paglalarawan sa mga opsyon sa upuan.^[10] Noong 2017, pumayag ang Awtoridad ng Turismo ng Taylandiya na magbayad ng 144 milyong Thai baht (US$4.4 milyon) sa loob ng limang taon para maisama ang kanilang bansa.^[11]

Noong 2022, pinalawak ang gabay upang masakop ang Kanada, kabilang ang mga lungsod ng Toronto^[12] at Vancouver^[13] bilang kapalit ng mga hindi ibinunyag na bayad mula sa lokal na sangay ng Destination Canada sa bawat lungsod.^[14][15]

Inanunsyo ng gabay ang unang talaan ng restoran nito sa estado ng Florida noong ika-9 ng Hunyo 2022, pagkatapos magkasundo sa mga kalupunang panturismo sa estado noong nakaraang taon.^[16][17] Nagbigay ang gabay ng iisang ranggong dalawang bituin at labing-apat na ranggong isang bituin, pati rin ng 29 Bib Gourmands.^[18][19]

Palalawakin ang gabay upang masakop ang Pilipinas sa taong 2026, na sasaklaw sa Malawakang Maynila at Cebu.^[20]