Arnavutluk
Balkanlar'da bir ülke / From Wikipedia, the free encyclopedia
Arnavutluk (Arnavutça: Shqipëria), resmî adı Arnavutluk Cumhuriyeti (Arnavutça: Republika e Shqipërisë, [ɾɛpuˈblika ɛ ʃcipəˈɾiːs]), Balkanlar'da bir ülkedir. Komşuları kuzeyde Karadağ, kuzeydoğusunda Kosova,[lower-alpha 1] doğusunda Kuzey Makedonya ve güneyinde Yunanistan'dır. Ayrıca ülkenin batıda Adriyatik Denizi ve güneybatıda İyonya Denizi'ne kıyısı vardır. İyon Denizi ile Adriyatik Denizi arasındaki Otranto Boğazı'nın karşısındaki İtalya'ya uzaklığı 72 km'den (45 mi) daha azdır.
Arnavutluk Cumhuriyeti Republika e Shqipërisë (Arnavutça) | |
|---|---|
Bayrak
 Arma
| |
Slogan "Ti Shqipëri më jep nder më jep emrin shqipëtar" "Arnavutluk, bana şeref verir; bana Arnavut ismini verir." | |
 | |
| Başkent ve en büyük şehir | Tiran 41°20′K 19°48′D |
| Resmî dil(ler) | Arnavutça |
| Tanınan bölgesel dil(ler) | Ulahça, Yunanca, Makedonca |
| Etnik gruplar (2014) | |
| Demonim | Arnavut |
| Hükûmet | Üniter parlamenter cumhuriyet |
| Bajram Begaj | |
• Başbakan | Edi Rama |
| Yasama organı | Meclis |
| Tarihçe | |
• Arbër Prensliği | 1190 |
| 2 Mart 1444 | |
| 28 Kasım 1912 | |
| 28 Kasım 1998 | |
| Yüzölçümü | |
• Toplam | 28748 km2 (143.) |
• Su (%) | 4,7 |
| Nüfus | |
• 2020 tahminî | 2.845.955[1] |
• 2011 sayımı | 2.821.977[2][3] |
• Yoğunluk | 98/km2 (63.) |
| GSYİH (SAGP) | 2021 tahminî |
• Toplam | 43,553 milyar $[4] (119.) |
• Kişi başına | 15.225 $[4] (81..) |
| GSYİH (nominal) | 2021 tahminî |
• Toplam | 17,138 milyar $[4] (123.) |
• Kişi başına | 5.991 $[4] (88.) |
| Gini (2017) | ▼ 33.2[5] orta |
| İGE (2019) |  0.795[6]yüksek · 69. |
| Para birimi | Lek (ALL) |
| Zaman dilimi | UTC+1 (OAS) |
| UTC+2 (OAYS) | |
| Trafik akışı | sağ |
| Telefon kodu | 355 |
| ISO 3166 kodu | AL |
| İnternet alan adı | .al |
Arnavutluk, Birleşmiş Milletler, NATO, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı, Avrupa Konseyi, Dünya Ticaret Örgütü, İslam Konferansı Örgütü, Karadeniz Ekonomik İşbirliği, Orta Avrupa Serbest Ticaret Anlaşması, Frankofon ve kurucu üye olarak Akdeniz İçin Birlik'e üyedir. Arnavutluk, ayrıca Avrupa Birliği'nin resmî adayıdır.[7][8]
Arnavutluk'un günümüzdeki toprakları tarihin çeşitli noktalarında Dalmaçya (güney İlirya), Makedonya (özellikle Epirus Nova) ve Moesia Superior gibi Roma eyaletlerinin bir parçası oldu. Modern cumhuriyet ise Balkan Savaşları sonrasında Osmanlı İmparatorluğu'nun Avrupa'daki çöküşünden sonra ortaya çıkmıştır.[9] 1912 yılında bağımsız olan Arnavutluk, 1917-1920 arasında İtalyan himayesine girdi, II. Dünya Savaşı'nda 1939 yılında Faşist İtalya, 1943'te de Nazi Almanyası tarafından işgal edilene kadar Prenslik, Cumhuriyet ve Krallık oldu. 1944 yılında Arnavutluk'ta işgal sona erdi ve Enver Hoca ile Emek Partisi önderliğinde Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti kuruldu. 1991 yılında sosyalist yönetim sona erdi ve çok partili yönetime geçildi.
Arnavutluk, parlamenter demokrasiye ve bir geçiş ekonomisine sahiptir. Arnavutluk'un başkenti olan Tiran, ülkedeki 2.831.741 kişinin yaklaşık 421.286'sını barındırmakta olup metropol alanında ise bu rakam 763,634'tür.[10] Serbest piyasa reformları, özellikle enerji ve ulaşım altyapılarının gelişiminde, ülkeye doğrudan yabancı yatırımların kapısını açmıştır.[11] Arnavutluk yüksek bir İGE'ye[6] sahiptir ve evrensel bir sağlık sistemi ile ücretsiz ilk ve orta öğretim sunmaktadır. Arnavutluk bir üst-orta gelir ekonomisine sahiptir[12] ve ülke ekonomisine hizmet sektörü hakim olup bunu sanayi ve tarım sektörü takip etmektedir.