Loading AI tools
Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Triticum aestivum (buğday), Triticum cinsine bağlı bütün dünyada ıslahı yapılmış tek yıllık otsu bitki türüdür. Değişik araştırmacıların yaptıkları araştırmaların ışığında buğdayın gen merkezi olarak Güney Türkmenistan, Anadolu, Batı İran ve Kafkasya kabul edilir.[kaynak belirtilmeli]
Bu maddedeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. (Mart 2020) |
Triticum aestivum | |||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Türler | |||||||||||||||
Metne bakınız. |
Karasal iklimi tercih eder. Buğday; un, yem üretilmesinde kullanılan temel bir besin maddesidir. Kabuğu ayrılabileceği gibi kabuğu ile de öğütülebilir. Buğday aynı zamanda çiftlik hayvanları için bir yem maddesi olarak da yetiştirilmekdedir. Hasattan sonra atık ürün olarak saman balyası çıkar. Enerji miktarı 1.18'dir.[kaynak belirtilmeli]
Sınıflandırmada ilk ele alınan bitki buğdaydır. Sınıflandırmada önce başak özellikleri dikkate alınmıştır. Kılçıklılık, kılçıksızlık, kavuz rengi, dane rengi ele alınan ilk kriterler olmuştur. Daha sonraları başak sıklığı buğdayların sınıflandırılmasında rol oynamıştır. Rusya taksonomistleri buğdayları sınıflandırmak için ekotipler ve biyotipler üzerinde durmuşlardır. Ekotip ve biyotiplerin sınıflandırılması morfolojik karakterlere göre olmuştur. Stoloji alanındaki ilerlemeler sonucu, buğdayların sınıflandırılması kromozom sayılarına göre yapılmaya başlamıştır. Kromozom sayıları sonucu buğdayların genom sayıları ve genom formülleri üzerinde durulmuştur. Kromozom sayıları ve genom formüllerine göre yapılan sınıflandırmalarda buğdaylar üç gruba ayrılır:
Her grubun da yabani formları, kavuzlu ve çıplak kültür formları vardır.
Tür ve alttür üzerindeki çalışmalar sonucunda tetraploid ve hekzaploid gruptaki bütün buğdaylar tek tür altında toplanmıştır. Daha önce tür kabul edilen buğdaylar ise çeşit grupları haline sokulmuştur. Son olarak kromozom sayılarına göre buğdaylar, diploid ve alloploid olarak iki grupta toplanmıştır. Diploid buğdayların en önemlisi Triticum monococcum’dur. Alloploid buğdaylardan 2n= kromozomlu Triticum aestivum en önemli türleridir.
Triticum aestivum türünde 2 tanımlı alt tür ve birçok varyete bulunur:[1][2]
Sıra | Ülke | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 |
---|---|---|---|---|---|
1 | Çin | 115 | 117 | 126 | 122 |
2 | Hindistan | 80 | 86 | 95 | 94 |
3 | ABD | 60 | 54 | 62 | 58 |
4 | Rusya | 41 | 56 | 38 | 52 |
5 | Fransa | 40 | 38 | 40 | 39 |
6 | Kanada | 23 | 25 | 27 | 38 |
7 | Almanya | 24 | 22 | 22 | 25 |
8 | Pakistan | 23 | 25 | 24 | 24 |
9 | Avustralya | 22 | 27 | 30 | 23 |
11 | Ukrayna | 16 | 22 | 16 | 23 |
10 | Türkiye | 19 | 21 | 20 | 22 |
12 | İran | 13 | 13 | 14 | 14 |
13 | Kazakistan | 9 | 22 | 13 | 14 |
14 | Birleşik Krallık | 14 | 15 | 13 | 12 |
15 | Polonya | 9 | 9 | 9 | 9 |
— | Dünya | 651 | 704 | 675 | 713 |
Kaynak: BM Gıda ve Tarım Örgütü [3] |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.