Halkevleri
sivil toplum kuruluşu / From Wikipedia, the free encyclopedia
Halkevleri veya Halkevleri Derneği, Türkiye genelinde barınma, sağlık, eğitim, çevre, kadın ve engelli haklarının savunulması ve genişletilmesi için faaliyet gösteren ve "Kamu Yararına Çalışan Dernek"[1][2] statüsünde olan bir sivil toplum kuruluşudur.
Halkevleri | |
---|---|
Slogan | Halkın hakları var |
Kuruluş | 19 Şubat 1932 (92 yıl önce) (1932-02-19) |
Tür | STK |
Yasal statü | Dernek |
Amaç | İnsan hakları mücadelesi |
Merkez | Konur Sokak No:8/9 Kızılay |
Konum | |
Koordinatlar | 39°55′K 32°51′D |
Hizmet bölgesi | Türkiye |
Genel Başkan | Nebiye Merttürk |
Genel Sekreter | Mustafa Eberliköse |
Genel Örgütlenme Sekreteri | Kutay Meriç |
Kadın Sekreteri | Şeyma Özberk |
Ana organ | Genel Yönetim kurulu |
Resmî site | halkevleri.org.tr |
Mustafa Kemal Atatürk'ün ülkedeki sorunları yerinde gözlemlemek üzere çıktığı yurt gezisi Halkevlerinin temellerini oluşturmuştur. Çekoslovakya, Macaristan, Rusya ve İtalya gibi ülkelerde başarılı örnekleri bulunan halk eğitimi kurumları incelenmiş, Türkiye’nin ihtiyaçlarına ve yapısına uygun olarak Halkevlerinin kurulmasına karar verilmiştir. Benzer bir amaçla kurulan Türk Ocakları 10 Nisan 1931’de toplanan olağanüstü kongre ile CHP’ye katılma kararı almış, 1931’de yapılan CHP’nin üçüncü büyük kongresinde Halkevlerinin açılması kararlaştırılmıştır.[3] Cumhuriyet döneminde ülkenin sosyal ve kültürel kalkınmasında, Cumhuriyet'in getirdiği değerlerin geniş halk kitlelerine ulaşması için 19 Şubat 1932 günü başta Ankara olmak üzere 14 il merkezinde Halkevleri açılmış, zaman içerisinde bu sayı büyük bir artış göstermiştir. 14 Mayıs 1950 tarihinde gerçekleşen seçim ertesinde, iktidara gelen Demokrat Partinin girişimi ile Türkiye Büyük Millet Meclisinde 8 Ağustos 1951[4] tarihinde kabul edilen ve 11 Ağustos 1951 tarihinde Resmî Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren 5830 sayılı kanun ile Türkiye genelindeki bütün Halkevleri kapatılarak malları hazineye devredilmiştir.
27 Mayıs 1960'ta gerçekleşen askerî darbe sonrasında Halkevleri 21 Nisan 1963 tarihinde bir dernek statüsünde, bağımsız bir demokratik kitle örgütü olarak tekrar kurulmuştur. Bu dönemde bini aşan sayısı ile Halkevleri toplumsal muhalefetin önemli merkezlerinden biri haline gelmiştir. Ancak, 12 Eylül 1980 tarihinde gerçekleşen askerî darbe ile Halkevleri yeniden kapatılmış, bir kez daha bütün varlıklarına el konulmuştur. Yedi yıllık yargılanma sürecinin ardından, Halkevleri ve üyeleri beraat etmiş, 1987 yılında toplam 24 şubede tekrar faaliyete geçmiştir.
16 Haziran 2012 tarihinde gerçekleştirilen Halkevleri 22. Olağan Genel Kurulunda Avukat Oya Ersoy Genel Başkanlığa seçilmiş ve 2018 yılına kadar bu görevi üstlenmiştir.[5] 28 Ocak 2018 tarihinde yapılan Olağanüstü Genel Kurul'da Oya Ersoy aday olmamıştır. Yeni dönemde Eş Başkanlıklara Dilşat Aktaş ve Nuri Günay, Genel Sekreterliğe Özge Ozan seçilmiştir.[6]
Halkevleri 2015 seçimlerinde, barajı geçip AKP'yi geriletmesi için, HDP'ye gereken desteği vereceğini ilan etmiştir.[7] 24 Haziran 2018'de yapılan genel seçimlerde ise Halkevleri eski Genel Başkanı Oya Ersoy, HDP'den İstanbul milletvekili adayı olarak milletvekili seçilmiştir.
13 Eylül 2020'de Ankara'da delege toplantısı yapılıp yeni Genel Başkan olarak Nebiye Merttürk seçilmiştir.[8]
Genel Merkezi Ankara'dadır ve Türkiye'nin 25 şehrinde toplamda 73 Halkevi ve 1 Halkodası bulunmaktadır.