Loading AI tools
Yatırım, ticaret, ekonomi, siyaset gibi alanlarda sömürü yapan yabancı kuruluşlar için aracı olarak hareket eden yerli kişidir Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Komprador veya kompradore (English /kɒmprəˈdɔːr/); yatırım, ticaret veya ekonomi ya da siyasi sömürü yapan yabancı kuruluşlar için aracı olarak hareket eden kişidir.[1] Aynı zamanda "kompradore" sözcüğü İspanyol sömürgecilerinin sömürgelerde kendilerinden yana iş yapmayı kabul etmiş yerlilere verdikleri addır.[2]
Doğu ve Güney Doğu Asya'da Avrupalı bir şirket için çalışan yerli bir yönetici ve buna bağlı olarak dünyanın diğer bölgelerinde geniş ölçüde benzer roller oynayan sosyal gruplar kompradorlara örnek olarak verilebilir.
"Alıcı" anlamına gelen Portekizce bir kelime olan "comprador" terimi, "tedarik etmek" anlamına gelen Latince "comparare" kelimesinden türemiştir.[3] Kelimenin Doğu Asya'daki orijinal kullanımı, güney Çin'deki Guangzhou'da veya Portekiz'de Avrupalı hanelerde yerli halktan olan bir "hizmetçi"ye atıfta bulunmaktadır. Makao'daki bu kişiler işverenlerinin mallarını takas etmek için pazara giderlerdi.[3][4] Bu terim daha sonra Doğu Asya'daki yabancı şirketler için çalışan sözleşmeli yerli tedarikçiler veya Doğu Asya'daki şirketlerin yerli yöneticileri anlamına gelecek şekilde evrilmiştir.[3][4]
Kompradorlar, Güney Çin'de yabancı şirketler için çay, ipek, pamuk ve iplik alıp satarak ve yabancılara ait bankalarda çalışarak önemli görevlerde bulunmuşlardır.[4] Robert Hotung (1862-1956), on dokuzuncu yüzyılın sonlarında Ticaret Holdingi'nin bir kompradoru olarak çalışmıştır (18-19. yüzyıllarda Çinli tüccarlara verilen isim Hong’du ve orada işleyen sistem Kanton Sistemi'ydi). History of Jardine Matheson & Co.'nun sahibi iddiaya göre 35 yaşına geldiğinde "İngiliz Hong Kongu"'nun en zengin adamı oldu.[5] 1906'da kurulan Li & Fung isimli Hong Kong firması, ilk dönemlerinde kısmen Canton kompradoru olarak faaliyet göstermiştir.[kaynak belirtilmeli]
20'nci yüzyıldaki Marksist teorisyenler Doğu Asya dışındaki bölgelerdeki benzer ticaret sınıfları için "komprador burjuvazi" terimini kullanmışlardır.[6][7][8][9]
Küreselleşmenin ortaya çıkması ve yayılması ile birlikte, "komprador" terimi, gelişmekte olan dünyadaki metropol sermayeye bağımlı ve karşılıklı çıkar ilişkileri içinde olan ticari grupları ve sınıfları ifade etmek için sözlüğe yeniden girmiştir. Mısırlı Marksist Samir Amin (1931-2018) çalışmalarında çağdaş küresel ekonomide kompradorların rolünü tartışmıştır.[10] Buna ek olarak, Hint ekonomist Ashok Mitra (1928-2018) Hint yazılım endüstrisi ile bağlantılı firmaların sahiplerini ve yöneticilerini komprador olarak nitelendirmiştir.[11] Hindistan'daki yazılım endüstrisinin komprador "nitelikleri" ile giderek daha fazla özdeşleştirilmesi, sektörle ilişkili bazı kişilerin "dot.compradors" olarak etiketlenmesine yol açtığı iddia edilmiştir.[12][13]
Marksist terminoloji, yabancı emperyal güçlerin çıkarlarına hizmet ettiği düşünülen bir "komprador burjuvazisi" ile yabancı emperyalizme karşı olduğu ve kendi ülkesinin bağımsızlığını desteklediği düşünülen (ve bu nedenle bazı koşullar altında sosyalist devrimcilerin kısa vadeli müttefiki olabilecek) bir "ulusal burjuvazi"yi karşı karşıya getirir.
Mikhail Delyagin 21. yüzyıl Rus devletini "kapitalist komprador sistemli, kendi içinde bir komprador" olarak nitelendirmiştir.[14]
Çetin Altan, Onlar Uyanırken adlı kitabında komprador burjuvazisi için, "İthalat, ihracat, yabancı firma temsilciliği ve sermaye ortaklığı, montaj sanayii biçimlerinde yürütülen bu kompradorluğun günümüzde en büyük koruyucusu Amerika'dır." diyerek Amerika'nın geri kalmış ülkelerdeki komprador burjuvalarının müttefiki olduğunu belirtmiştir.[2]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.