Zülkarneyn
Kur'an'da adı geçen bir karakter / From Wikipedia, the free encyclopedia
Zülkarneyn, (Arapça ذُو ٱلْقَرْنَيْن ); Birebir çeviri ile İki Boynuzlu), ya da bilinen adıyla Hammurabi, M.Ö. 1700'lerde hüküm sürmüş kral ve aynı zamanda komutandır. İbrahim peygamber ile aynı dönemde yaşamıştır. Kurân-ı Kerîm'de kendisinden övgüyle bahsedilen Hızır ile kardeştir.[5] Kuran'ın Kehf Suresi, 83–101 ayetlerinde doğuya ve batıya seyahat eden bir topluluk ile Ye'cüc ve Me'cüc arasına set çeken kimse olarak sunulur.[6] Kuran, başka yerlerde Yecüc ve Mecüc'ün bariyerin arkasından çıkışını dünyanın sonu, bazı yazarlar ise onların bir gece ansızın Allah tarafından yok edilmelerini Kıyametin başlangıcı olarak sundular.[7] Zülkarneyn kelimesi Arapçadır. Zü, (e)l ve karneyn kelimelerinin birleşmesinden meydana gelmiştir. Zü, ''sahip ve mâlik'' demektir. Karn ise ''boynuz, perçem, tepe, zaman, güneş'' anlamlarına gelir. Karneyn sözcüğü, karn'ın tesniyesi, yani iki tanesi demektir. Buna göre Zülkarneyn kelimesi, "iki boynuz sahibi" şeklinde tercüme edilir.[8]
Unvanı | Zülkarneyn (iki boynuz sahibi) |
---|---|
Yaşam aralığı | Bilinmemektedir |
Kökeni | İran, Türk, İbrani, Arap,[1][2][3] ve Yunanlı[4] |
Kaynak | Kur'an, Kehf Suresi: 83-98 |
Mesleği | Komutan(?) |
İnancı | Monoteizm |
Tez(ler) | Büyük İskender (MÖ 356–323) Büyük Kiros (MÖ y. 600–530) |
Kur'an'da kimlik tanımı belirsizlikle beraber flu çizgilerle yapılmış efsanevî bir komutan veya kral olduğu anlaşılan Zülkarneyn’in demir işlemeyi bildiği göz önüne alındığında, Demir Çağı'ndan sonra yaşadığı anlaşılır. İslamî kaynaklarda yer alan farklı açıklamalara göre, Kehf Suresi'nin 83-98. ayetlerinde konu edilen bu şahsın doğuya ve batıya askerî seferler düzenleyip büyük fetihler yaptığı, insanları tevhit inancına çağırdığı, başında boynuza benzer iki çıkıntının yer aldığı, tacının üstünde bakırdan iki boynuz bulunduğu, saçlarının ise iki örgülü olduğu, hem anne hem baba tarafından asil bir soya mensup olduğu, İran ve Yunan asıllı iki soydan geldiği, büyük cesaretli olduğu, kendisine büyük bir ilim verildiği ve bunlardan dolayı Zülkarneyn lakabıyla anıldığı belirtilir.[9]
İlk Müslüman yorumcu ve tarihçiler Zülkarneyn'i Güney Arabistan Himyari kralı el-Sa'b bin Zī Marashid, özellikle de Büyük İskender olarak tanımladılar.[10][11] Sınırları doğuda ve batıda olabilecek en geniş noktalara ulaşan bir devlet veya hükümranlığın başını temsil edişi, başarılarının büyüklüğünün kendisini Tanrı’nın desteklediği efsanesinin yerleşmesine yol açışı ve başında da savaşlarda kullandığı çift boynuzlu miğfere ithafen Zülkarneyn (çift boynuzlu) ifadesinin kullanılıyor oluşu, Zülkarneyn'in Makedon Kralı Büyük İskender ile uyumlu gözükmesine ve Kur'an yorumcularının çoğunun Zülkarneyn’in İskender olduğu sonucuna ulaşmasına sebep olmuştur.[12][13] Zülkarneyn'in demir kitleleri ile inşâ ettiği Zülkarneyn Seddi de, İskender'in Kafkas dağlarında inşa ettiği "İskender Kapısı" ile örtüşmektedir.
Bazı modern akademisyenler hikâyenin kökenini Suriye İskender Efsanesinde[14][15][16] diğer bir kısmı ise Büyük Kirosta aradılar;[17] ancak modern bilgin ve yorumcuların çoğunluğu Büyük İskender'i tercih etmektedir.[18]