Anti-pattern

Anti-pattern, yazılım mühendisliği, proje yönetimi ve organizasyonel süreçlerde sıkça karşılaşılan, başlangıçta uygun gibi görünse de uzun vadede olumsuz sonuçlar doğuran ve tekrar eden davranış veya çözüm kalıbıdır. Bu kavram ilk olarak 1995 yılında Andrew Koenig tarafından tanımlanmış ve sonrasında genişletilmiştir.^[1] Anti-patternler, genellikle hatalı ya da verimsiz uygulamaları temsil eder ve iyi uygulamalarla karşılaştırıldığında sistemlerin sürdürülebilirliğini ve verimliliğini olumsuz etkiler.^[2]

Tarihçe

Anti-pattern kavramı, ilk kez 1995 yılında Andrew Koenig tarafından tanımlanmıştır.^[3] Koenig, bu kavramı Journal of Object-Oriented Programming dergisinde kötü pratikleri, doğru çözümlerle karşılaştırmak amacıyla ortaya koymuştur. 1996’da Michael Ackroyd’un çalışmaları^[4] ve 1998’de yayımlanan AntiPatterns kitabı ile kavram daha geniş kabul görmüştür.^[5] Bu çalışmalar sayesinde kavram, yazılım geliştirmenin ötesine geçerek proje yönetimi ve organizasyonel davranış gibi alanlara da uygulanmıştır.

Özellikler

Anti-patternler aşağıdaki temel özellikleri taşır:

• Başlangıçta makul veya yaygın görülen ancak zamanla sorun yaratan çözümler veya davranışlardır.

• Daha iyi belgelenmiş ve başarılı alternatif çözümler vardır.^[6]

• Üç ya da daha fazla kez yinelendiğinde anti-pattern olarak tanımlanır (rule of three).^[7]

Etkiler

• Anti-patternler, sistem ve organizasyonlar üzerinde çeşitli olumsuz etkiler yaratabilir:

• Bakım ve geliştirme maliyetlerinin artması

• Verimlilik kaybı

• Takım içi iletişimde sorunlar

• Teknik borç birikimi ve karmaşıklık artışı^[8]

Yaygın Anti-pattern Örnekleri

Aşağıda, yazılım mühendisliği ve proje yönetimi alanlarında sıkça karşılaşılan bazı anti-pattern örnekleri verilmiştir:

• Big Ball of Mud (Çamur Topu): Mimari yapının tamamen dağınık ve tutarsız olması. Genellikle hızlı geliştirme baskısıyla ortaya çıkar.^[9]

• God Object: Tüm işlemleri tek bir sınıfa yükleme. Nesne yönelimli tasarım ilkelerine aykırıdır.

• Spaghetti Code: Karmaşık, okunması ve bakımı zor kod yapısı. Genellikle yeterli planlama yapılmadan yazılmıştır.

• Golden Hammer: Her probleme tek bir bilinen çözümün (örneğin bir tasarım deseninin) uygulanması.^[10]

• Analysis Paralysis: Sürekli analiz yapılması ama geliştirme sürecine başlanamaması.

• Vendor Lock-In: Belirli bir tedarikçiye aşırı bağımlılık sonucu esneklik kaybı.

• Project Death March: Zaman, kaynak ve personel bakımından gerçekçi olmayan hedeflerle yürütülen projeler.^[11]

Bu tür anti-patternler, yalnızca teknik değil aynı zamanda yönetimsel ve kültürel sorunlara da işaret eder.

Tartışmalar

Anti-pattern kavramı bağlamsal yorumlara açıktır. Bazı uzmanlar, belirli durumlarda anti-pattern olarak nitelendirilen yaklaşımların işe yarayabileceğini savunur.^[12] Bu nedenle, bir çözümün anti-pattern olup olmadığını belirlerken bağlam, amaç ve sürdürülebilirlik dikkate alınmalıdır.

Ayrıca bakınız

• Tasarım desenleri

• Yazılım geliştirme süreci

• Teknik borç

• Yazılım mimarisi

• Yazılım mühendisliği

• Proje yönetimi

• SOLID (nesne yönelimli tasarım)

• Yeniden düzenleme (refactoring)

• Nesne yönelimli programlama