SOLID

SOLID İlkeleri

Özetle

Bakış açısı

Tek sorumluluk ilkesi (Single Responsibility Principle - SRP)

Bir sınıfın değişmesi için yalnızca bir nedeni olmalıdır. Her sınıf veya modül yalnızca tek bir sorumluluğa sahip olmalıdır.^[7]

Tek sorumluluk ilkesine uymayan sorunlu kod örneği:

Hem veri kaydeden hem de raporlayan tek bir sınıf.

class Rapor {
    void VeritabaninaKaydet() { /* ... */ }
    void RaporOlustur() { /* ... */ }
}

Tek sorumluluk ilkesini uygulayan kod örneği:

Her sınıfın sadece bir sorumluluğu var.

class RaporOlusturucu {
    void RaporOlustur() { /* ... */ }
}
class RaporKaydedici {
    void VeritabaninaKaydet() { /* ... */ }
}

Açıklık-kapalılık ilkesi (Open/Closed Principle - OCP)

Yazılım varlıkları (arayüzler(soyutlama/interface), sınıflar, modüller, fonksiyonlar vb.) genişletmeye açık, ancak değişikliğe kapalı olmalıdır. Yani mevcut kodu değiştirmek yerine yeni işlevsellik eklemek için kodun genişletilmesi gerekir.^[8]

abstract class Sekil {
    public abstract double Alan();
}
class Dikdortgen : Sekil {
    public override double Alan() { /* ... */ }
}
class Daire : Sekil {
    public override double Alan() { /* ... */ }
}

Liskov'un yerine geçme ilkesi (Liskov Substitution Principle - LSP)

Alt sınıflardan oluşturulan nesneler, üst sınıfın nesneleri ile yer değiştirdiklerinde aynı davranışı sergilemelidir. Barbara Liskov tarafından 1987'de tanımlanan bu ilke, türetilmiş sınıfların, temel sınıfların yerine sorunsuzca kullanılabilmesini sağlar.^[9]

Aşağıdaki örnekte Devekuşu, Kuş yerine geçemediği için LSP ihlal edilmiş olur.

class Kus {
    public virtual void Uc() { /* ... */ }
}
class DeveKusu : Kus {
    public override void Uc() { throw new Exception("Deve kuşu uçamaz!"); }
}

Arayüz ayrımı ilkesi (Interface Segregation Principle - ISP)

İstemciler, kullanmadığı arayüzlere(interface) bağımlı olmamalıdır veya bağımlı olmaya zorlanmamalıdır. Büyük ve genel arayüzler yerine, daha küçük ve özelleşmiş arayüzler oluşturulmalıdır.^[10]

interface IYazici {
    void Yazdir();
}
interface ITarayici {
    void Tara();
}
class CokFonksiyonluYazici : IYazici, ITarayici { /* ... */ }
class BasitYazici : IYazici { /* ... */ }

Bağımlılıkların tersine çevrilmesi ilkesi (Dependency Inversion Principle - DIP)

Bu ilke temel olarak 2 ilkeye dayanır.

1- Üst seviye modüller, alt seviye modüllere bağlı olmamalıdır.

2- Üst seviye modüller arayüzler veya soyutlamalara bağımlı olmalıdır.^[11]

interface IMesajGonderici {
    void Gonder(string mesaj);
}
class EpostaGonderici : IMesajGonderici {
    public void Gonder(string mesaj) { /* ... */ }
}
class Bildirim {
    private IMesajGonderici gonderici;
    public Bildirim(IMesajGonderici gonderici) { this.gonderici = gonderici; }
    public void Bildir(string mesaj) { gonderici.Gonder(mesaj); }
}

Remove ads

Önemi ve Etkileri

SOLID prensipleri yazılım geliştirme sürecinde aşağıdaki katkıları sağlar:

Kodun yeniden kullanılabilirliğini artırır
Sistemin bakımını ve genişletilmesini kolaylaştırır
Daha test edilebilir ve modüler sistemler sağlar
Yazılımda esneklik ve ölçeklenebilirliği destekler

S-O-L-I-D Kısaltması