Astyages

Astyages,^[a] MÖ 585'ten MÖ 550'ye kadar hüküm süren, Med Krallığı'nın son kralıydı. Siyaksares'in oğlu olan Astyages, Pers kralı Büyük Kiros tarafından tahttan indirildi.

Astyages
Medya Kralı
Kral Astyages, zincirlenmiş halde Büyük Kiros'a boyun eğiyor (18. yüzyıl gobleni)
Medya Kralı
Hüküm süresi	MÖ 585–550 (Herodot'a göre)
Önce gelen	Siyaksares
Sonra gelen	II. Kiros
Doğum	MÖ 7. yüzyıl Medya
Ölüm	MÖ 550 Ahameniş İmparatorluğu
Eş(ler)i	Aryenis
Çocuk(lar)ı	Mandane, Amytis, II. Siyaksares
Hanedan	Med Hanedanı
Babası	Siyaksares
Dini	Antik İran dini

Hükümdarlık

Siyaksares ve Astyages'in hükümdarlıkları sırasında Med Krallığı

Astyages, MÖ 585'te, Lidyalılar ile Medler arasındaki beş yıllık savaşı sona erdiren Halys Nehri Muharebesi'nin ardından babasının yerine geçti. Büyük bir krallığı miras alan Astyages, iki üvey kayınbiraderi, Lidya kralı Kroisos ve Babil kralı Nebukadnezar ile ittifak halinde hüküm sürdü. Nebukadnezar'ın eşi ve Astyages'in kız kardeşi Amytis, Babil'in Asma Bahçeleri'nin Nebukadnezar tarafından kendisi için inşa ettirildiği söylenen kraliçeydi.^[4] Astyages, iki imparatorluk arasındaki antlaşmayı pekiştirmek için Lidya kralı Kroisos'un kız kardeşi Aryenis ile evlendi ve aynı yıl babasının ölümüyle Med tahtına çıktı.^[5]

Antik kaynaklar, Astyages'in hükümdarlığı hakkında neredeyse hiç bilgi vermez ve karakteri hakkında kesin bir yargıya varmak mümkün değildir; zira Herodot'un olumsuz anlatımı (Astyages'i zalim ve despot bir hükümdar olarak tasvir eder) ve Ktesias'ın olumlu anlatımı, her ikisi de taraflıdır. Ksenophon'un Cyropaedia adlı eseri ise Astyages'i torunu Kiros'a düşkün, nazik bir yaşlı adam olarak gösterir, ancak bu eser yaygın olarak kurgu kabul edilir ve çok sayıda tarihsel yanlışlık içerdiği için güvenilir bir kaynak değildir.

Herodot'ta

Kral Astyages, Harpagos'a bebek Kiros'u alıp öldürmesini emrediyor, Jan Moy gobleni (1535-1550)

Astyages'in rüyası (Fransa, 15. yüzyıl)

Antik Yunan tarihçisi Herodot'un aktardığına göre, Astyages bir rüya görmüş ve bu rüyada kızı Mandane'nin doğuracağı bir oğlun imparatorluğunu yok edeceği kehanet edilmiştir. Bu rüyanın kehanetinden korkan Astyages, Mandane'yi, "sakin ve düşünceli bir prens" olarak tanınan ve tehdit oluşturmayacağına inandığı Anşan kralı I. Kambises ile evlendirmiştir.

İkinci bir rüya, Mandane'nin çocuğunun tehlikeleri konusunda Astyages'i uyardığında, Astyages generali Harpagos'u bebek Kiros'u öldürmesi için gönderdi. Herodot, Kiros'un ebeveynlerini doğru bir şekilde belirtse de, Kambises'in bir kral olduğundan bahsetmez.^[6][7] Modern akademisyenler, Kiros'un Astyages'in torunu olduğu iddiasını genellikle reddeder.^[8] Harpagos, kraliyet kanı dökmek istemediği için bebeği, karısı yeni ölmüş bir çocuk doğuran çoban Mithridates'e verdi.

Kiros, Mithridates'in öz oğlu gibi yetiştirildi ve Harpagos, ölmüş bebeği Astyages'e ölü Kiros olarak sundu. Kiros on yaşında hayatta olduğu fark edildiğinde, Astyages, büyücülerinin tavsiyesi üzerine çocuğu bağışladı ve onu Anşan'daki ebeveynlerine geri gönderdi. Ancak Harpagos cezadan kaçamadı; söylentiye göre Astyages, ona bir ziyafette kendi oğlunu yedirdi. Kiros, MÖ 559'da babasının yerine geçti ve MÖ 553'te, kendisine sunulan "iğrenç akşam yemeği" yüzünden intikam almak isteyen Harpagos'un tavsiyesiyle Astyages'e isyan etti. Üç yıl süren savaşın ardından, Pasargad Muharebesi'nde Astyages'in askerleri isyan etti ve Kiros, Med Krallığı'nı fethetti. Astyages, Kiros tarafından bağışlandı ve Herodot'a göre, Harpagos tarafından alay edilmesine rağmen iyi muamele gördü ve ölünceye kadar Kiros'un sarayında kaldı. Herodot, Kiros'un bir köpek tarafından emzirildiği yönündeki yaygın efsaneyi (köpek, Persler için kutsal bir hayvandı; bkz. Sargon efsanesi veya Romulus ve Remus'un dişi bir kurt tarafından emzirildiği benzer efsane) aktarmak yerine, çoban Mithridates'in Astyages'in başka bir kölesi olan ve Med dilinde "köpek" anlamına gelen 'Spaco' adlı bir kadınla yaşadığını açıklar;^[9][10] bu, hem efsaneyi hem de Herodot'un mantıksal versiyonunu destekler.^[11]

İncil'de

Theodotion'un Daniel 14 çevirisi, yani ikincil kanonik İncil Kitabı Daniel'in 14. bölümü, diğer adıyla Bel ve Ejderha, Astyages'in ölümü sonrası Kiros'un tahta çıkışıyla başlar.^[12] Orijinal Douay-Rheims İncil'ine göre, Medli Darius, Astyages'in bir diğer adıdır.^[13][14]

Devrilme

Astyages'in (solda zincirlenmiş halde ayakta) Büyük Kiros'a (ortada) yenilgisi, 18. yüzyıl gobleni

Çağdaş Nabonidus Kroniği, Astyages'in devrilmesinin nedenini savaş alanında çıkan isyan olarak belirtir, ancak Harpagos'tan isim olarak bahsetmez. Bununla birlikte, Harpagos, Pasargad Muharebesi'nde Astyages'in generaliydi ve ailesi savaş sonrası Kiros'un imparatorluğunda yüksek mevkiler elde etti; ayrıca Harpagos, Kiros'un en başarılı generali oldu. Bu nedenle, Astyages'e karşı isyanda Harpagos'un bir rolü olması muhtemeldir.^[15] Kiros daha sonra Astyages'in başkenti Ekbatan'ı ele geçirdi. Antik kaynaklar, Astyages'in Kiros tarafından ele geçirildikten sonra merhametle muamele gördüğü konusunda hemfikirdir, ancak anlatılar farklılık gösterir. Herodot, Kiros'un Astyages'i hayatının geri kalanında sarayında tuttuğunu söylerken, Ktesias'a göre Astyages, Parthia bölgesinde vali yapıldı ve daha sonra siyasi bir rakip olan Oibares tarafından öldürüldü. Astyages'in ölüm koşulları bilinmemektedir. Astyages'in devrilmesinden sonra, Kroisos, Astyages'in intikamını almak için Kiros'a saldırdı. Kiros, Harpagos'un desteğiyle Kroisos'u yendi ve MÖ 547 veya sonrasında Lidya'yı fethetti.^[16]

Notlar

1. • Medce: R̥štivaigah^[1]
   • Akadca: 𒅖𒌅𒈨𒄖, romanizasyon: Ištumegu^[2][3]
   • Grekçe: Ἀστυάγης, romanizasyon: Asty̆ágēs; Ἀστῠΐγης, Asty̆ḯgēs; Ἀσπάδας, Aspádas
   • Latince: Astyages, Astyigas, Aspadas