Büyük insansı maymunlar

Büyük insansı primatlar veya İnsangiller (Lat. Hominidae), primatlar (Primates) takımının insansılar (Hominoidea) üst familyasına ait bir familyadır. Familyanın dört cinsi iki ayrı alt familyaya bölünür; bunlar, Ponginae alt familyası bünyesinde gruplandırılan Pongo (orangutan) ile Homininae alt familyası bünyesinde gruplandırılan Gorilla (goril), Homo (insan) ve Pan (şempanze) cinsleridir.

Büyük insansı maymunlar Yaşadığı dönem aralığı: 15-0 myö Orta Miyosen-Günümüz[1]  PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
Hala var olan sekiz hominid türü, her tür için bir görsel
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia Şube: Chordata Sınıf: Mammalia Takım: Primates Alt takım: Haplorhini İnfra takım: Simiiformes Üst familya: Hominoidea Familya: Hominidae Gray, 1825[2]
Tip cins
Homo Linnaeus, 1758
Alt familyalar
Ponginae Homininae kardeş: Hylobatidae (fosil taksonlar için metne bakınız)
Büyük insansı maymunların dağılım haritası.
Sinonimler
Pongidae Elliot, 1913 Gorillidae Frechkop, 1943 Panidae Ciochon, 1983

Sınıflandırma

Eski sınıflandırmalar

Hominidae familyasının sınıflanması yıllar içinde çok defa değişikliğe uğramıştır. Bu familya ilk başlarda yalnızca insan cinsini ve onun soyu tükenmiş akrabalarını içermiş, diğer büyük insansı primatlar ise Pongidae adlı ayrı bir familyada sınıflanmıştır. Bu tanım günümüzde pek çok antropoloji uzmanınca hâlâ kullanılsa da Pongidae familyasını kısmi soylu (parafiletik) bir grup durumuna sokmaktadır. Güncel taksonomi yaklaşımları ise tek soylu (monofiletik) grupların oluşturulmasını desteklemektedir. Bu doğrultuda da pek çok biyoloji uzmanı, Pongidae familyasının Ponginae alt familyası olarak Hominidae familyası içine dâhil edilmesini ve Ponginae alt familyasının da yalnızca Pongo (orangutan) cinsi ile onun Gigantopithecus gibi soyu tükenmiş akrabalarını içermesini desteklemektedir.

Hominidae familyasının Hominoidea üst familyasına ait güncel soy ağacındaki yeri aşağıda sunulmuştur:

Üst familya:	İnsansılar
Familya:	Büyük insansı primatlar					Gibongiller
Alt familya:	Homininae			Ponginae
Oymak:	Hominini		Gorillini
Cins:	Homo	Pan	Goril	Orangutan		4 cins

Güncel sınıflandırma

Hominidae familyasının Hominoidea üst familyasındaki yeri ve alt türlere kadar olan ayrıntılı sınıflaması aşağıda sunulmuştur; soyu tükenmiş türler dâhil edilmemiştir:

• Üst familya: Hominoidea - insansı primatlar

• Familya: Hominidae - büyük insansı primatlar (hominidler)

• Alt familya: Homininae

• Cins: Gorilla - goril

• Tür: Gorilla beringei - doğu gorili

• Alt tür: Gorilla beringei beringei - dağ gorili
• Alt tür: Gorilla beringei graueri - doğu ova gorili

• Tür: Gorilla gorilla - batı gorili

• Alt tür: Gorilla gorilla diehli - batı ova gorili
• Alt tür: Gorilla gorilla gorilla - Cross Nehri gorili

• Cins: Homo - insan ve yakın akrabaları

• Tür: Homo sapiens - modern insanlar

• Alt tür: Homo sapiens sapiens - modern insan

• Cins: Pan - şempanze

• Tür: Pan paniscus - bonobo (cüce şempanze)
• Tür: Pan troglodytes - bayağı şempanze

• Alt tür: Pan troglodytes schweinfurthii - doğu şempanzesi
• Alt tür: Pan troglodytes troglodytes - merkezî şempanze
• Alt tür: Pan troglodytes vellerosus - Nijerya şempanzesi
• Alt tür: Pan troglodytes verus - Batı Afrika şempanzesi

• Alt familya: Ponginae

• Cins: Pongo - orangutan

• Tür: Pongo abelii - Sumatra orangutanı
• Tür: Pongo pygmaeus - Borneo orangutanı

• Familya: Hylobatidae - küçük insansı primatlar

Soyu tükenmiş hominidler

Mevcut ve soyu tükenmiş hominidlerin soy ağacı:

Hominidae (18)

Ponginae (14)   Kenyapithecus (†13 Mya)     Sivapithecus (†9)     Taç Ponginae     Ankarapithecus (†9)     Giganthopithecus (†0.1)     Khoratpithecus (†7)     Ouranopithecus     (13) (12)   Pierolapithecus (†11)     Hispanopithecus (†10)       Lufengpithecus (†7)     Homininae (13)   Graecopithecini (†8)   Taç Homininae  (10) Hominini (7)   Australopithecus (Homo'yu içerir)     Pan     Orrorin (†6)     Gorillini   Taç Gorillini     Chororapithecus (†)         Dryopithecini (†7)     Samburupithecus (†9)