Bartın (il)

Bartın, Türkiye'nin Karadeniz Bölgesi'nde Batı Karadeniz Bölümü'ndeki bir ildir. 1991 yılında Zonguldak ilinden ayrılarak Türkiye'nin 74. ili olmuştur. Doğusunda Kastamonu, güneyinde Karabük, batısında Zonguldak illeri, kuzeyinde Karadeniz bulunur. Orman bakımından zengin olan ilin büyük bir kısmı Küre Dağları Millî Parkı sınırları içerisinde yer almaktadır. Bartın Çayı, Türkiye'de üzerinde taşımacılık yapılan tek akarsudur.

Bartın
İl
İlin Türkiye'deki konumu
İl sınırları haritası
Ülke	Türkiye
Coğrafi bölge	Karadeniz Bölgesi
İl merkezi	Bartın
İdare
• Vali	Nurtaç Arslan
Yüzölçümü
• Toplam	2330 km²
Nüfus
• Toplam	189.405
• Yoğunluk	85/km²
• Kır	114.320
• Şehir	75085
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu	378
İl plaka kodu	74
Resmî site bartın.gov.tr bartın.bel.tr

Bartın

Etimoloji

"Parthenia"dan Bartın'a dönüşen adın kaynağı "Parthenios"dur. Bartın Irmağının Antik Çağ'daki adı olan Parthenios, Yunan mitolojisinde Tanrıların Babası Okeanos'un çocukları olan yüzlerce tanrıdan birisi ve "Sular Tanrısıdır. ”Sular İlahı veya Muhteşem Akan Su "anlamlarına gelir. Romalılar devrinde Bartın Çayı'na Parthenius deniliyordu. Çayın kıyısında kurulan şehre ise Parthenia adı verildi. Bu isim zamanla Bartın'a dönüşmüştür. Bartın ili, tarihi Paphlagonia antik kentlerinden Sesamos (Amasra), Kromna (Kurucaşile) ve Erythinoi (Çakraz)'ı sınırları içerisinde bulundurmaktadır

Coğrafya

Batı Karadeniz Bölgesinin, 41° 53' kuzey enlemi ile 32° 45' doğu boylamı arasında yer alır. Kuzeyini 59 km'lik sahil şeridiyle Karadeniz çevrelerken doğuda Kastamonu, doğu ve güneyde Karabük, batıda ise Zonguldak illeriyle komşudur. Yüzölçümü 2143 km²'dir. İl merkezinin rakımı 25 m'dir.

Yüzey şekilleri dağları

Bartın; doğu, batı ve kuzeyden yüksekliği 2000 metreyi geçmeyen dağlarla çevrilidir. Dağlar; yüksek olmamakla birlikte oldukça dik, sahillere doğru sarp ve kayalıktır. En önemli dağları; Aladağ, Kocadağ, Karadağ, Kayaardı, Karasu ve Arıt dağlarıdır. Kent merkezini batıdan Aladağ, kuzeyden Karasu Dağları ve doğudan Arıt Dağları kuşatmaktadır. Halatçıyaması, Orduyeri, Kırtepe ve Ömertepesi kentin üzerine kurulduğu dört önemli tepedir.

İlçeler

Amasra-Bartın

Bartın 4 ilçeden oluşur,

• Bartın (merkez)
• Amasra
• Kurucaşile
• Ulus

İklim

Karadeniz'e kıyısı bulunan Bartın'da Karadeniz iklimi görülür. Nem oranı Karadeniz'den uzaklaştıkça azalırken yükselti artar. Türkiye'nin en çok yağış alan illerinden olan Bartın'da yağış rejimi düzenlidir. Yaz mevsiminde dahi belirgin yağış görülür. Ancak açık günlerin en çok olduğu zaman da yaz mevsimidir. Yazın sıcaklık nadiren 30 derecenin üzerine çıksa da nem oranının yüksek olması oldukça bunaltıcı bir ortam yaratır. En çok yağışı sonbahar sonu ve kış başlarında alır. Kış mevsiminde yükseltiye göre kar oranı değişirken il merkezinde de kar yağışı görülebilir.

Bartın Üniversitesi logosu.

Köppen-Geiger iklim sınıflandırmasına göre Cfa-Cfb iklim sınıfına giren Bartın aynı zamanda bu nemli ve ılıman iklimin getirisi olarak sık ormanlarla çevrilidir. Deniz seviyesinde karışık ormanlar gözükürken yükselti arttıkça iğne yapraklı ağaçların oranı artar. Ancak son yıllarda yasal olmayan orman tahribi ve bölge halkının tarım için yer açması sonucunda orman oranı azalmaktadır. Türkiye'nin üzerinde tek taşımacılık yapılabilen ırmağı olan Bartın Çayı ve pek çok küçük derelere, akarsulara sahip olan Bartın'da son yıllardaki kaçak sulama ve baraj yapımından etkilenmesi sonucu ırmaklarda su seviyesinde azalma meydana gelmiştir.

Ulaşım

Bartın, Karadeniz kıyısının ucunda bulunan bir şehirdir. Kuzeyinde Karadeniz, güneyinde Karabük, doğusunda Kastamonu, batısında ise Zonguldak illeriyle çevrilidir. Şehre D755 ve D010 karayolu ağı ile ulaşım sağlanmaktadır. Şehre yaklaşık 40 km mesafede ise Zonguldak Havalimanı bulunmaktadır.

Bartın ilinin bazı önemli yerleşim yerlerine uzaklığı ise aşağıdaki gibidir:

Zonguldak Havalimanı: 39 km

İstanbul: 410 km

Ankara: 260 km

İzmir: 780 km

Samsun: 380 km

Bolu: 150 km

Karabük: 75 km

Çankırı: 185 km

Zonguldak: 80 km

Kastamonu: 170 km

Turizm

Bartın'da turizm, son 10 sene içerisinde hızla bir gelişim göstermiştir. Özellikle İç Anadolu bölgesinde yer alan Ankara, Çankırı, Karabük, Kırıkkale şehirlerinde yaşayan halk bu bölgenin İç Anadolu'ya olan yakınlığı sebebiyle son yıllarda sıkça seyahat gösterir. Bundan ötürü Bartın'ın sahil kasabaları turizm odaklı bir gelişim içerisindedir.

İnkumu, Bartın

Yönetim

Ayrıca bakınız: Bartın'ın ilçeleri

İllerde protokolde ilk sırada yer alan vali, merkezi yönetimi temsil eder ve cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Aynı seçmen ilçe belediye meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclisleri oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, il genel meclisinin oluşumunu sağlarlar.

İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)

İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca İl Genel Meclisi, bir yıl görev yapmak üzere kendi üyeleri arasından gizli oyla beş kişilik il encümenini seçer.^[1][2]

Merkezi yönetim, vali ve il müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.

Bartın Valisi, 1976-Amasya doğumlu Nurtaç Arslan’dır. 12.5.2022/209 kararla İller İdaresi Genel Müdür Yardımcısı iken atanmıştır.^[3]

Bartın Belediye Başkanı, 1955-Zonguldak doğumlu Muhammed Rıza Yalçınkaya (CHP), 31 Mart 2024 yerel seçimlerinde %51,29 oy oranıyla seçilmiştir. Yalçınkaya, daha önce de 1999-2007 arası Bartın Belediye Başkanlığı yapmış, ardından 2007-2018 arası CHP'den Bartın Milletvekilliği yapmıştı.^[4]

2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Bartın İl Genel Meclisi üye sayısı, 8 AK PARTİ, 3 CHP ve 1 MHP olmak üzere 12’dir. Bartın Belediye meclisi ise 12 AK PARTİ, 7 MHP ve 6 CHP olmak üzere 25 üyeden oluşur.^[5]

2023 Türkiye genel seçimleri sonucuna göre Bartın'ın Türkiye Büyük Millet Meclisindeki üyelerinin siyasi partilere göre dağılımı: 1 CHP (Aysu Bankoğlu) ve 1 AK Parti (Yusuf Ziya Aldatmaz)'dir^[6]

Siyaset

Ana madde: Bartın ili genel seçim sonuçları

Nüfus

Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 6 Şubat 2025 verileri^[7])

Bartın ili nüfusu: 206.715. Bu nüfusun %56,06'sı şehirlerde yaşamaktadır (2024 sonu). İlin yüzölçümü 2.330 km²'dir. İlde km²'ye 89 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkez ilçede 149'dur.) İlde yıllık nüfus % 0,25 oranında azalmıştır. Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Ulus(% 1,96)- Amasra (% -3,06)

06 Şubat 2025 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 4 İlçe, 8 belediye, bu belediyelerde 53 mahalle ve ayrıca 260 köy vardır.

2024 yılı sonunda Bartın ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri
İlçe	Nüfus 2023	Nüfus 2024	Fark	Nüfus Artışı %	Belediye Sayısı	Mahalle Sayısı	Köy Sayısı	Köy Nüfusu	Şehir nüfusu	Şehirde oturan %	Alanı  km2[8]	km2'ye düşen kişi
Amasra	14.552	14.107	-445	-3,06	1	5	30	8.083	6.024	42,70	178	79
Kurucaşile	6.681	6.559	-122	-1,83	1	4	28	4.303	2.256	34,40	152	43
Merkez	163.196	162.793	-403	-0,25	3	31	134	65.682	97.111	59,65	1091	149
Ulus	22.809	23.256	447	1,96	3	13	68	12.769	10.487	45,09	909	26
Bartın	207.238	206.715	-523	-0,25	8	53	260	90.837	115.878	56,06	2330	89

İlin yıllara göre nüfusları

Bartın il nüfus bilgileri
Yıl	Toplam	Sıra	Fark	Şehir - Kır
2000[9]	184.178	75		%26     48.002 136.176     %74
2007[10]	182.131	72	%1	%32     58.788 123.343     %68
2008[11]	185.368	73	%2	%32     59.736 125.632     %68
2009[12]	188.449	73	%2	%34     63.234 125.215     %66
2010[13]	187.758	73	%0	%34     63.984 123.774     %66
2011[14]	187.291	74	%0	%35     65.856 121.435     %65
2012[15]	188.436	74	%1	%36     68.151 120.285     %64
2013[16]	189.139	75	%0	%39     72.995 116.144     %61
2014[17]	189.405	74	%0	%40     75.085 114.320     %60
2015[18]	190.708	74	%1	%41     77.827 112.881     %59
2016[18]	192.389	74	%1	%42     80.556 111.833     %58
2017[18]	193.577	74	%1	%43     83.120 110.457     %57
2018[18]	198.999	74	%3	%42     83.026 115.973     %58
2019[18]	198.249	74	%0	%44     86.527 111.722     %56
2020[18]	198.979	74	%0	%45     89.879 109.100     %55
2021[18]	201.711	74	%1	%47     93.813 107.898     %53

Konum

Konum Bilgileri
İlçe	Kuruluş Yılı[19]	Önceden bağlı olduğu ilçe	Alanı km²	Rakım mt.	Merkeze Uzaklık km[20]	Ulaşan Yollar[20]
Bartın Merkez			1.091	12		D.755-05, D.010-08, D.755-01
Amasra	1987	Merkez	178	12	19	D.010-08=>74.03
Kurucaşile	1957	Merkez	152	13	64	D.010-08
Ulus	1944	Safranbolu	909	179	37	D.755-01=>74.25
BARTIN	1991	ZONGULDAK	2.330

Spor

Ana madde: Bartın'da spor

2018-2019 Sezonu sonunda, Futbol takımı Bartınspor BAL (Bölgesel Amatör Lig) grubunda 6. olmuştur. Bartın'ın liglerdeki diğer takımı Bartın Gençlik Hizmetleri, Voleybol Erkekler bölgesel ligde final grubunda 2. olmuştur.

Ziraat Türkiye Kupası'nda Bartınspor, 3.turda Sarıyer'e elenmiştir.

Bartın'ın önemli spor tesisleri: Bartın Atatürk Stadyumu (5.000), Ömer Tepesi Spor Salonu (750), Bartın Kapalı Yüzme Havuzu-Y.Olimpik (500).

Müzeler

• Bartın Kent Müzesi
• Kemal Samancıoğlu Etnografya Müzesi
• Amasra Müzesi

Mutfak

Bartın'ın sahip olduğu yöresel yemekler aşağıda listelenmiştir:^[21]

• Amasra Salatası
• Pirinçli Mantı
• Mancar Dolması
• Ispıt Yemeği
• Halışka
• Kabak Purması
• Pum Pum Çorbası
• Şap Şap Köftesi
• Maydonozlu Köfte
• Ağda Tatlısı

Ayrıca bakınız

• Bartın ilindeki yerleşim yerleri listesi
• Bartın Üniversitesi
• Küre Dağları Millî Parkı
• Kirazlıköprü Barajı ve Hidroelektrik Santrali