Bizans Riti

Bizans Riti, Yunan Riti ya da Konstantinopolis Riti günümüzde Doğu Ortodoks Kilisesi ve Bizans Katolik Kiliseleri'nde uygulanmakta olan bir liturjik rit. Kısıtlı ölçüde de olsa Anglikan Komünyonu ve Lüteran kiliselerde de uygulanan rit bu mezheplerde özellikle Doğu Riti Anglikanizmi Toplumu^[1] ve Ukrayna Lüteran Kilisesi'nde benimsenmiştir.^[2] 3. yüzyılda Konstantinopolis'te uygulanmaya başlayan rit bugün dünyada Roma Riti'nden sonra en çok uygulanan ikinci rittir.

Bizans Riti'nde kiliselerde ikonostasis binanın gövdesiyle kutsal kısmı birbirini ayırmak için kullanılır.

Rit Konstantinopolis Kilisesi tarafından düzenlenen kutsal liturjiler, ayin vakitlerini belirten kanonik saatler, sakramentler, çeşitli dualar, takdisler ve egzorsizm gibi ritüelleri içerir.

Aynı zamanda yüzyıllar içerisinde gelişen mimari, ikonalar, liturjik müzik, ayin kıyafetleri ve bazı gelenekler de ritin bir parçasında dönüşmüştür.

Bizans liturjik geleneğini sürdüren kiliseler

Doğu Ortodoks Kiliseleri

Sadece otosefal kiliseler listelenmiştir; özerk kiliseler ana kiliselerinin altında kabul edilmiştir. Jülyen takvimi benimseyen kiliseler * ile işaretlenmiş, kısmen Jülyen takvimi kullananlar (*) ile işaretlenmiştir.

• Konstantinopolis Ekümenik Patrikhanesi
• İskenderiye Rum Ortodoks Patrikhanesi
• Antakya Rum Ortodoks Patrikhanesi
• Kudüs Rum Ortodoks Patrikhanesi*
• Rus Ortodoks Kilisesi*
• Sırp Ortodoks Kilisesi*
• Rumen Ortodoks Kilisesi
• Bulgar Ortodoks Kilisesi
• Gürcü Ortodoks Kilisesi*
• Kıbrıs Kilisesi
• Yunanistan Kilisesi
• Arnavutluk Otosefal Ortodoks Kilisesi
• Polonya Ortodoks Kilisesi*
• Çek ve Slovak Ortodoks Kilisesi
• Amerika Ortodoks Kilisesi
• Ukrayna Ortodoks Kilisesi*

Rum-Katolik Kiliseleri

• Arnavut Bizans Katolik Kilisesi
• Belarus Rum Katolik Kilisesi
• Bulgar Rum Katolik Kilisesi
• Hırvatistan ve Sırbistan Bizans Katolik Kilisesi
• Yunan Bizans Katolik Kilisesi*
• Melkani Rum Katolik Kilisesi
• Macar Rum Katolik Kilisesi
• Italo-Arnavut Rum Katolik Kilisesi
• Makedon Rum Katolik Kilisesi
• Rumen Rum Katolik Kilisesi
• Rus Katolik Kilisesi*
• Ruten Katolik Kilisesi
• Slovak Rum Katolik Kilisesi
• Ukrayna Rum Katolik Kilisesi(*)

Kitaplar

• Robert F. Taft, The Byzantine Rite. A Short History. Liturgical Press, Collegeville 1992, ISBN 0-8146-2163-5
• Hugh Wybrew, The Orthodox Liturgy. The Development of the Eucharistic Liturgy in the Byzantine Rite, SPCK, London 1989, ISBN 0-281-04416-3
• Hans-Joachim Schulz, Die byzantinische Liturgie : Glaubenszeugnis und Symbolgestalt, 3., völlig überarb. und aktualisierte Aufl. Paulinus, Trier 2000, ISBN 3-7902-1405-1
• Robert A. Taft, A History of the Liturgy of St John Chrysostom, Pontificio Istituto Orientale, Roma 1978-2008 (6 cilt).

Ayrıca bakınız

• Doğu Süryani Riti
• Mozarap Riti