Budapeşte-Belgrad demiryolu

Budapeşte-Belgrad demiryolu, Macaristan başkenti Budapeşte'deki Keleti İstasyonu ile Sırbistan başkenti Belgrad'daki Belgrad Merkez demiryolu istasyonu [en] arasında bağlantı oluşturan bir demiryolu hattı.

Gelecekte Belgrad ile Budapeşte arasında bağlantı kuracak olan yüksek hızlı demiryolu hattı

2,89 milyar ABD doları değerinde ve 350 km'lik uzunlukta olan bir yüksek hızlı demiryolu hattı projesi olan Budapeşte-Belgrad demiryolu, Orta ile Güneydoğu Avrupa'nın içinden geçmesi planlanmış Budapeşte-Belgrad-Üsküp-Atina demiryolu [en] hattının bir parçası ve ilk aşamasıdır. Bu uluslararası hat, Çin sahipliğindeki Pire Limanı'nı Avrupa'nın "merkeziyle" bağlamak üzere Çin Hükûmeti'nin "Bir Kuşak, Bir Yol" inisiyatifi kapsamında kurulmuş Çin-ODAÜ platformunun ana projelerinden biri.^[1]

Güzergâh, coğrafya ve manzaralar

Voyvodina ovaları

Budapeşte ile Belgrad arasındaki demiryolu hattı çoğunlukla Macaristan Bács-Kiskun İli ile Sırbistan Voyvodina bölgesinin içinden geçmektedir.^[2]

Ray şartları ve yenileştirme

Belgrad ile Budapeşte arasındaki eski demiryolu modernize edilecek. Seyahat süresinin sekiz saatten üç buçuk saate indireceleği beklenmektedir; raylar üzerindeki maksimum hız, Sırbistan kısmında 200 km/sa, Macaristan kısmında ise 160 km/sa olarak tasarlanmıştır.^[3] Proje tamamlandığı zaman, Budapeşte ile Belgrad arasındaki seyahat süreci 2sa 40dk'ya indirilmiş olacak.^[4] Planlara göre, ray yenileştirmesinin 2024 yılı sonuna doğru tamamlanmış olması beklenmektedir.^[5]

Macaristan kısmının modernizasyonu

2015 yılında projenin Macaristan kısmının (152 km) 472 milyar HUF'lik maliyete geleceği ve 2017-2018 yılları arasında tamamlanacağı açıklandı.^[6][7] Mevcut durumda ise faiz dahil 949 milyar HUF'lik (3,6 milyar ABD doları) bir maliyete geleceği beklenmektedir.

Macaristan'da bu proje, Macar Devlet Demiryolları [en]'nın China Railway International Corporation (CRIC) ve China Railway International Group (CRIG) ile girdiği ortak girişimin kapsamında oluşturulmuş Kínai-Magyar Vasúti Nonprofit Zrt (Çin-Macar Demiryolu Kâr Amacı Gütmeyen Ltd.) şirketi tarafından gerçekleştirilmektedir.^[8][9][10] 2018 yılında yapılmış bir tahmine göre, bu kısım üzerindeki çalışmalar ancak 2021 yılında başlayabilir, zira kamu alım prosedürleri için bir sene, planlama ve müzakere aşamaları içinse iki sene lâzım.^[11] Proje maliyetlerinin hiçbir zaman geri kazanılmayacağından dolayı bu yatırım çokça eleştirilmiştir: tahminlere göre, bu yatırımın getirisi olana kadar 2400 sene geçmiş olacaktır.^[12]

Demiryolu hattının Macaristan kısmının inşası Ekim 2021'de başladı ve 2025 yılında tamamlanması beklenmektedir.^[3][13]

Sırbistan kısmının modernizasyonu

Sırbistan'da, 34,5 km uzunluktaki Belgrad-Stara Pazova bölümü, Exim Bank of China [en]'nın verdiği bir kredi ile finanse edilen 350,1 milyon ABD doları değerinde bir yatırım ile China Communications Construction Company [en] (CCCC) ile China Railways International [en]'ın (CRI) işbirliği ile yeniden inşa edilmektedir.^[14][15] Stara Pazova-Novi Sad bölümü, Rus kredisiyle finanse edilip Rus RZD International şirketi tarafından yeniden inşa edildi.^[15] Novi Sad-Sobotka bölümünün yeniden inşasının 2022 yılında başlaması beklenmektedir; tahminen 943 milyon Euro'luk maliyete gelecek olan bu bölüm, 33 aylık bir süre boyunca CCCC tarafından inşa edilecektir^[16] ve inşa süreci boyunca kapalı kalacaktır.^[17]

Sırbistan'daki demiryolu hattının inşası, Čortanovci tünelinin inşasının başlamasıyla başladı.^[18] Belgrad ile Novi Sad [en] arasında 75 km uzunlukta olan ve 200 km/sa maksimum hızı olan bir demiryolu hattı açıldı.^{[4][19][20][21]} Novi Sad ile Subotica (Macaristan sınırı) arasındaki 107,4 km'lik bölümün inşası 7 Nisan 2022 tarihinde başladı ve 2024 yılının sonunda tamamlanması beklenmektedir.^[22]

İhaleler

Proje için ihale teslim etmiş yalnızca iki konsorsiyum var. Kazanan konsorsiyum Haziran 2019'da açıklandı. 2015 yılından beri düzenlenmiş çoğu proje için olduğu gibi,^[23][24] bu projenin kazanan ihalesi de Macaristan hükûmetine bağları olan girişimci Lőrinc Mészáros^[25] ve onun kurduğu "RM International Zrt" şirketine aitti. Bu ihalenin dahilinde iki Çin şirketi de vardı: China Tiejiuju Engineering & Construction LLC. ve China Railway Electrification Engineering Group (Hungary) Ltd.^[26]

Tepkiler

Budapeşte ile Belgrad arasındaki yenilenmiş demiryolunun seyahat sürecinden dört saat kesecekse de, Belgrad'dan Pire Limanı'na trenle gitmek mevcut şartlarda yine 4 ilâ 8 gün sürer.^[27]

Macar hükûmeti, projenin ekonomik sürdürülebilirliği hakkındaki analizini 10 yıllık bir süre için gizlemiş durumda,^[28] ancak hükûmet dışı medyada verilmiş tahminlere göre, hattaki mevcut ve beklenen trafik ile projenin ancak 130^[29] ilâ 2400^[30] sene geçtikten sonra getirisi olacaktır.^[31]

Tarihçe

1888 yılından Şark Ekspresi hakkında bir reklam

Budapeşte ile Belgrad arasındaki demiryolu hattı, 1914 yılına dek Şark Ekspresi tarafından da kullanıldı. Paris ile İstanbul arasında bağlantı oluşturan Şark Ekspresi, 5 Haziran 1883'te hizmete girdi.

Ayrıca bakınız

• Budapeşte-Belgrad-Üsküp-Atina demiryolu [en]
• Trans-Avrupa Ulaştırma Ağı