En İyi Sorular
Zaman Çizelgesi
Sohbet
Bakış Açıları
Dick Cheney
2001'den 2009'a kadar Amerika Birleşik Devletleri başkan yardımcısı Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Remove ads
Richard Bruce "Dick" Cheney (d. 30 Ocak 1941- ö. 3 Kasım 2025) Amerikalı siyasetçidir. Amerika Birleşik Devletleri'nin 46. Başkan Yardımcısıydı. Bu görevi 20 Ocak 2001-20 Ocak 2009 tarihleri arasında yapmıştır. Yeni muhafazakarlık ideolojisinin dünya üzerindeki en güçlü savunucularından ve uygulayıcılarından biridir. Dick Cheney; ABD kamuoyunca çoğunlukla ''Modern ABD tarihindeki en güçlü Başkan Yardımcısı'' olarak değerlendirildi.[1][2]
30 Ocak 1941 tarihinde ABD'nin Nebraska eyaletindeki Lincoln kentinde doğdu. 1964 yılında şimdiki eşi Lynne Vincent ile evlendi. Elizabeth ve Mary adlarında iki kız çocuğu oldu. Vietnam Savaşı sırasında askerlik çağında olmasına karşılık askerliğini defalarca erteleterek savaşa katılmadı.[3]
1975 yılında Gerald Ford'un başkanlığı sırasında ABD tarihindeki en genç Özel kalem Müdürü oldu. 1978 yılında Wyoming eyaletinden Kongre'ye seçildi. 1989 yılına kadar 5 kez seçimleri kazanarak bu göreve devam etti. Mart 1989 - Ocak 1993 tarihleri arasında George H. W. Bush hükûmetinde Savunma Bakanlığı yaptı. Panama müdahalesini ve I. Körfez Savaşını yönetti.[4] 1995-2000 yılları arasında özel sektöre döndü ve Halliburton firmasının Genel Müdürlüğünü yaptı.[5] George W. Bush ile birlikte Başkan Yardımcısı adayı olarak katıldığı 2000 ABD başkanlık seçimlerini kazandı. 2001-2009 yılları arasında Amerika Birleşik Devletleri Başkan Yardımcısı olarak görev yaptı.[6] Başkan Yardımcısı olarak görev yaptığı dönemde etkinliği ve icracılığı oldukça fazlaydı. Bu dönemde ABD'nin dış ve savunma politikalarını belirlemede ''öncü'' bir rol üstlendi. Yeni muhafazakarlık (neo-con) ideolojisinin dünyada zirve yaptığı yıllar; Cheney'in Başkan Yardımcısı olduğu yıllardı. Cheney, 11 Eylül saldırılarında Başkan Bush Beyaz Saray'da bulunmamaktayken; Beyaz Saray'ın sığınağına inip terör saldırısı krizini yönetti. Kriz esnasında ''cevap vermeyen tüm hava araçlarının düşürülmesi emrini'' Başkan Bush'a danışmadan kendi inisiyatifiyle verdi.[7]
Cheney Başkan Yardımcısı iken; Amerikan Ulusal İstihbarat Kurumu CIA'nın Başkan'a verdiği rutin brifing bilgilendirmelerini, Başkan'dan önce aldığı iddia edildi.
Emekli olduktan sonra, 21 Mayıs 2009 tarihinde, eşinin yönetiminde görev yaptığı ve İsrail Lobisi'nin ABD'deki en aktif kuruluşlarından olan Neo-Con düşünce odaklı Amerikan Girişimcilik Enstitüsü'nde (AEI, American Enterprise Institute) yaptığı konuşmada Irak ve Afganistan savaşlarının İsrail'in güvenliği için hayati olduğunu iddia etmiş ve Guantanamo hapishanesinin gerekli olduğunu belirtmiştir.[8][9]
Cheney, Şubat 2016'da Trump'ı Liberal bir Demokrat gibi konuştuğunu söyleyerek eleştirmiştir,[10] fakat Mayıs 2016'da 2016 başkanlık seçimlerinde Donald Trump'ı destekleyeceğini açıkladı.[11] Mayıs 2018'de ise Trump'ın İran Nükleer Anlaşması'ndan çekilme kararını desteklediğini açıkladı.[12]
2021 ABD Kongre Binası baskınının ilk yıldönümünde Cheney, kızı Liz Cheney ile birlikte Kongre Binası'na giderek anma etkinliklerine katıldı. Kızı, etkinliklerin tüm katılımcılara açık olmasına rağmen, Temsilciler Meclisi veya Senato'daki tek Cumhuriyetçiydi.[13] Cheney daha sonra 2022'de Liz'in ön seçim kampanyası için hazırlanan bir reklamda yer aldı ve Trump'ı 2020 başkanlık seçimlerine yönelik girişimleri nedeniyle “korkak” ve “ülkeye tehdit” olarak nitelendirdi.[14] Aynı yıl Liz, Trump tarafından desteklenen rakibi Harriet Hageman'a karşı seçimi yüzde 30'dan fazla farkla kaybetti.[15]
6 Eylül 2024'te Cheney, 2024 başkanlık seçimlerinde Demokrat Parti adayı Kamala Harris'e oy vereceğini açıkladığı bir duyuru yayımladı.[16] Bir gün önce, kızı Liz Cheney bir etkinlikte babasının Harris'e oy vermeyi planladığını açıkladı. Cheney açıklamasında şu ifadeleri kullandı:
Ülkemizin 248 yıllık tarihinde, Donald Trump’tan daha büyük bir tehdit oluşturmuş başka bir birey hiç olmamıştır. Seçmenlerin kendisini reddetmesinin ardından iktidarda kalmak için yalanlar ve şiddet kullanarak son seçimi çalmaya çalıştı. Ona bir daha asla güç emanet edilemez. Vatandaşlar olarak her birimizin, partizanlıktan önce ülkemizi koyarak Anayasamızı savunmak gibi bir görevi vardır. Bu nedenle oyumu Başkan Yardımcısı Kamala Harris’e vereceğim.[17][18]
Harris'in başkanlık kampanyası, “Başkan Yardımcısı, Başkan Yardımcısı Cheney’nin desteğini almaktan gurur duyuyor ve ülkesini partisinin önüne koyma cesaretine derin bir saygı duyuyor,” açıklamasını yayınladı. Trump ise, Truth Social'daki bir paylaşımında “Dick Cheney önemsiz bir RINO’dur. (Republican in name only) açıklamasında bulunmuştur.[19]
Zatürre ve damar hastalığına bağlı komplikasyonlar yaşayan Cheney, 3 Kasım 2025 gecesi 84 yaşında, ailesinin yanında evinde öldü.[20] Cenaze töreni 20 Kasım'da Washington, DC'de bulunan Washington Ulusal Katedrali'nde gerçekleşecektir.[21] George W. Bush ve kızı Liz Cheney, Cheney'nin cenaze töreninde konuşma yapacaktır.[22]
Remove ads
Kaynakça
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads