En İyi Sorular
Zaman Çizelgesi
Sohbet
Bakış Açıları
George H. W. Bush
41. Amerika Birleşik Devletleri başkanı (1989–1993) Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Remove ads
George Herbert Walker Bush (12 Haziran 1924 – 30 Kasım 2018), 1989'dan 1993'e kadar 41. Amerika Birleşik Devletleri başkanı olarak görev yapan Amerikalı siyasetçi, girişimci ve savaş pilotudur. Cumhuriyetçi Parti üyesi olan Bush, 1981 ile 1989 yılları arasında Ronald Reagan döneminde 43. başkan yardımcısı olarak görev yaptı ve daha önce de çeşitli federal pozisyonlarda bulundu.
.jpg)
Milton, Massachusetts'te varlıklı ve köklü bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Bush, Greenwich, Connecticut'ta büyüdü. Eğitim hayatına prestijli Phillips Akademisi'nde başladı, ardından Yale Üniversitesi'nden mezun oldu. II. Dünya Savaşı sırasında Amerikan Deniz Kuvvetleri'nde savaş pilotu olarak görev yaptıktan sonra Batı Teksas'a taşınarak enerji sektöründe girişimci oldu ve Zapata Corporation adlı petrol şirketini kurdu. Siyasi kariyerine 1964 yılında başarısız bir Senato adaylığıyla adım attı. Ancak 1966'da Teksas'ın 7. kongre bölgesinden Temsilciler Meclisi'ne seçilerek federal düzeyde siyasete girdi. Başkan Richard Nixon döneminde Birleşmiş Milletler Daimî Temsilciliği (1971) ve Cumhuriyetçi Ulusal Komite Başkanlığı (1973) gibi üst düzey görevlere atandı. Gerald Ford yönetiminde ise Çin Halk Cumhuriyeti İrtibat Bürosu Şefliği (1974) ve CIA Direktörlüğü (1976) görevlerini üstlendi. 1980'de Cumhuriyetçi Parti'den başkanlığa aday oldu, ancak Ronald Reagan karşısında ön seçimleri kaybetti. Reagan, seçimleri kazanınca Bush'u başkan yardımcısı olarak seçti ve bu görevi 1981 ile 1989 yılları arasında yürüttü. 1988'de Cumhuriyetçi Parti'nin başkan adayı olarak Demokrat rakibi Michael Dukakis'i yenerek Amerika Birleşik Devletleri'nin 41. başkanı oldu.
Bush'un başkanlığına, Soğuk Savaş'ın son yıllarındaki dış politika gelişmeleri damgasını vurdu. Almanya'nın yeniden birleşmesinde önemli bir rol oynadı; ayrıca Panama'nın işgaline ve Irak'ın Kuveyt'i işgaline son veren Körfez Savaşı'na liderlik etti. Görev süresi dolmadan önce onaylanmamış olsa da, ABD, Kanada ve Meksika arasında bir ticaret bloğu oluşturan Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması'nı (NAFTA) müzakere etti ve imzaladı. Ülke içinde, 1988 seçim kampanyasında verdiği vergi artırmama sözünden geri dönerek, bütçe açığını azaltmak amacıyla vergileri artıran bir yasayı onayladı. 1990 yılında, iki partinin desteğini alarak Engelli Amerikalılar Yasası, Göçmenlik Yasası ve Temiz Hava Yasası değişikliklerini yürürlüğe soktu. Ayrıca David Souter ve Clarence Thomas'ı Yüce Mahkeme’ye atadı. Ancak ekonomik durgunluk, vergi konusundaki tutarsızlığı ve Soğuk Savaş sonrası dönemde dış politikaya verilen önemin azalması nedeniyle 1992 başkanlık seçimlerini Demokrat aday Bill Clinton'a karşı kaybetti.[1]
Remove ads
Yaşamı
Özetle
Bakış açısı
1924 yılında Milton, Massachusetts'te dünyaya geldi. Connecticut eyaleti senatörlerinden banker Prescott Sheldon Bush (1895-1972) ile Dorothy (Walker) Bush (1901-1992) çiftinin oğludur. Doğumundan kısa süre sonra Bush ailesi Greenwich, Connecticut'a taşındı. Bush Greenwich'te büyüdü; orada ve Andover'da (Massachusetts) özel okullarda okudu. Andover'daki Phillips Akademisi'ni bitirdikten sonra Deniz Kuvvetleri Yedek Birlikleri'nde yedeksubay oldu. II. Dünya Savaşı sırasında (1942-44) Büyük Okyanus'taki uçak gemilerinde torpido bombardıman pilotu olarak görev yaptı. Üstün Uçuş Nişanı'nı kazandı.
1945'te Barbara Pierce ile evlendi ve çiftin altı çocuğu oldu: George Walker Bush (1946 doğumlu), Pauline Robinson "Robin" Bush (1949-1953, kan kanserinden öldü), John Ellis "Jeb" Bush (1953 doğumlu), Neil Mallon Bush (1955 doğumlu), Marvin Pierce Bush (1956 doğumlu) ve Dorothy Bush Koch (1959 doğumlu).
Greenwich'e döndükten sonra aile geleneğini izleyerek Yale Üniversitesine girdi ve 1948'de buradan mezun oldu. Babasının şirketinde görev almak istemedi. Ancak babasının iş bağlantıları sayesinde, taşındığı Teksas'ta petrol arama donanımı pazarlamaya başladı. Zapata Petroleum Corporation (1953) ile Zapata Off-Shore Company (1954) gibi petrol şirketlerinin kurucu ortağı oldu.
1959'dan itibaren Houston'da Cumhuriyetçi Parti'de etkin görev aldı. 1964'te Senato seçimlerinde, kendisini aşırı sağcı olmakla suçlayan Demokrat Partili rakibi Ralph Yarborough'ya karşı başarısız olduktan sonra 1966'da Cumhuriyetçi Parti'den Temsilciler Meclisine seçildi. 1970'te bu sandalyeyi bırakarak Senato seçimlerine katıldıysa da yine başarısız oldu. Başkan Richard Nixon, Bush'u ABD'nin Birleşmiş Milletler nezdindeki büyükelçiliğine atadı (1971-72). Bush 1973'te Watergate Skandalı alevlendiği sırada Cumhuriyetçi Parti Ulusal Komitesi'nin başkanı oldu. Uzun süre Başkan Nixon'ı desteklediyse de Ağustos 1974'te başkanı istifaya çağırmak zorunda kaldı. Aynı yılın sonuna doğru Başkan Gerald R. Ford tarafından Pekin'de ABD İrtibat Bürosu'nun başına getirildi. Merkezi Haberalma Örgütü (CIA) başkanlığına (1976-77) atanmasına değin bu görevde kaldı.
Bush 1980'de başkan adaylığı için bir kampanya başlattıysa da mayısta Ronald W. Reagan'ı desteklemek üzere kampanyasından vazgeçti ve Reagan'ın başkan yardımcısı adayı oldu. 1980'de Ronald Reagan'ın mevcut başkan Jimmy Carter'a karşı kazandığı seçim zaferiyle Bush da başkan yardımcısı oldu.
Başkan yardımcısı olarak anayasanın çizdiği görev sınırlarını kabullenip genellikle düşük bir profil sergiledi; hiçbir şekilde Reagan'ı eleştirmedi ve inisiyatif almayı reddetti. Başkan yardımcısı ve senato başkanı olarak Reagan'ın güvenini kazandı. 1984'te ikinci bir dönem için yeniden seçildi; bu seçimdeki rakibi Geraldine Ferraro ABD tarihinde büyük bir partiden başkan yardımcılığına aday gösterilen ilk kadındı. 13 Temmuz 1985'te Reagan'ın kalın bağırsağındaki urun alınması amacıyla ameliyat edilmesi nedeniyle ABD tarihinde başkanlık yetkilerini devralan ilk başkan yardımcısı oldu.
Reagan yönetimi 1986 yılında, yönetim görevlilerinin yasaları doğrudan çiğneyerek gizli bir operasyonla İran'a silah satarak elde ettikleri gelirle Nikaragua'daki Sandinista yönetimine karşı savaşan antikomünist Contra'lara yardım yaptıklarının ortaya çıkmasıyla sarsıldı. Bush kovuşturmadan kurtulmayı başardı. Olayların dışında kaldığını ve fiilî bir rolü olmadığını iddia etse de yayınlamak zorunda bırakılacağı günlüğüne skandal ortaya çıkmadan önceki bir tarihte "bütün ayrıntıları bilen birkaç kişiden biriyim" diye yazmıştı.[2]
1988 başkanlık seçimlerinde neredeyse rakipsiz biçimde partisinin adayı oldu. Demokrat Parti'nin adayı Yunan asıllı Massachusetts valisi Michael Dukakis karşısında halkın yüzde 54'ünün oyunu alarak seçimi kazandı, böylece 1836'dan beri yardımcılıktan başkanlığa geçebilen ilk kişi oldu.[3]
Başkanlığı
Bush, Reagan'ın izlediği politikalarda önemli bir değişikliğe yönelmedi. Ama Reagan'ın Demokratların çoğunlukta bulunduğu Kongre'ye karşı cephe alan tutumundan uzak durdu. Aralık 1989'da, ABD'de uyuşturucu kaçakçılığıyla suçlanan Panama lideri General Manuel Antonio Noriega'yı devirmek amacıyla ABD kuvvetlerinin bu ülkeyi işgal etmesi emrini verdi (ABD'nin Panama'yı işgali). Öte yandan Nikaragua'nın demokratik seçimlere yönelmesi üzerine ABD'nin bu ülkedeki ayaklanmacılara yönelik yardımını kesti.
Doğu Avrupa'daki köklü siyasal dönüşümleri destekleyen Bush Sovyetler Birliği lideri Mihail Gorbaçov'la birkaç kez buluşarak karşılıklı silahsızlanmada çok önemli adımlar atılmasını sağlayan antlaşmalara imza koydu.
Ağustos 1990'da Irak'ın Kuveyt'i işgal etmesi üzerine Birleşmiş Milletler'in (BM) desteğiyle ABD önderliğinde geniş bir uluslararası ittifakın oluşmasını sağladı. Irak'ın BM ambargosuna karşın çekilmemesi üzerine Basra Körfezi'nde konuşlandırılmış ABD askerlerinin sayısını birkaç ay içinde yaklaşık 500 bine çıkardı. 16-17 Ocak 1991 gecesi ABD önderliğindeki hava saldırısıyla başlayan Körfez Savaşı şubat sonlarında Müttefiklerin zaferiyle sonuçlandı. Savaştan sonra 12 yıl süreyle Irak'a ambargo uygulanmış ve Irak'ın kuzey bölgesindeki hava sahanlığında Irak'a ait uçakların uçması yasaklanmıştır.
Sovyetler Birliği'ndeki reform sürecini destekleyecek bir yardım programını geciktirmekle eleştirilen Bush, Ağustos 1991'de Gorbaçov'a karşı girişilen darbe karşısında kesin tutum takındı. 1991 sonlarında SSCB'nin dağılmasıyla birlikte yaklaşık yarım yüzyıldır dünya ölçeğinde ABD'nin karşıt kutbunu oluşturan rakip ve hasım güç ortadan kalkmış oldu.
İç politikada Bush daha az girişken davrandı. Federal hükûmetin süregiden bütçe açıklarının hem vergileri artırarak hem de harcamaları kısarak kapatılmasına yönelik bir plan konusunda Kongre'yle anlaşmaya vardı. Ama başta işsizlik olmak üzere ekonomik durgunluğun öteki göstergelerinin belirginleşmesi kamuoyunda Bush'a yönelik desteğin sarsılmasına yol açtı. 1992'deki başkanlık seçimlerinde Demokratların adayı Bill Clinton karşısında yenilgiye uğradı. Seçimlerle birlikte siyasi yaşamına nokta koydu.
Sonraki yıllar
1993'te Kraliçe II. Elizabeth tarafından şövalyelik ile ödüllendirildi. Nisan 1993'te Kuveyt'e ziyarette bulundu. Kuveyt Güvenlik Örgütü, ziyaret sırasında Bush'u öldürmek ve sabotaj düzenlemek için ülkeye sızdığı iddia edilen 17 kişiyi tutukladı. Şüphelilerin ifadeleri ve bombanın devre parçalarında yapılan inceleme sonucunda Federal Soruşturma Bürosu (FBI) saldırının arkasında Irak İstihbarat Servisi'nin olduğunu saptadı. Bunun üzerine iki ay sonra Bill Clinton'ın emriyle başlatılan operasyonda Bağdat'ta bulunan Irak istihbarat Servisi merkezine 23 Cruise füzesi atıldı.[4]
En büyük oğlu George W. Bush 2000 ve 2004 yıllarında arka arkaya ABD Başkanı seçildi. Aralarındaki siyasi farklılıklara karşın halefi Bill Clinton'la Katrina Kasırgası ve 2004 Hint Okyanusu tsunamisi kurbanları için yapılan yardım kampanyalarına katıldı. Gerald Ford'un 2006'da ölmesinden sonra ''hayatta olan en yaşlı ABD Başkanı unvanını'' kazandı. Houston kentinde 30 Kasım 2018'de 94 yaşında öldü. Vefatından sonra hayatta olan en yaşlı ABD Başkanı unvanı Jimmy Carter'a geçti.
Remove ads
Kaynakça
Dış bağlantılar
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads