En İyi Sorular
Zaman Çizelgesi
Sohbet
Bakış Açıları
III. Zygmunt Waza
İsveç kralı (hd. 1592-1599), Litvanya ve Polonya Büyük Dükü (hd. 1587-1632) Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Remove ads
III. Sigismund Vasa (Lehçe: Zygmunt III Waza, İsveççe: Sigismund, Litvanca: Žygimantas Vaza; 20 Haziran 1566 – 30 Nisan 1632) 1587'den 1632'ye kadar Polonya-Litvanya Birliği ve Litvanya Büyük Dükalığı hükümdarı, 1592'den 1599'da kadar İsveç kralı ve Finlandiya Büyük Dükü.
Remove ads
Hayatı
Özetle
Bakış açısı
III. Zygmunt, kendisinden önceki İsveç kralı III. Johan'ın ilk eşi Catherine Jagiellon'dan oğludur.[1] Polonya-Litvanya Birliği tahtına seçildikten sonra 1592'de İsveç Krallığı arasında (Polonya-İsveç birliği) kişisel bir birlik kurmaya çalıştı ve bir süre başarılı oldu. 1599'da Protestan amcası İsveçli IX. Karl ve Riksens Meclisi tarafından yapılan bir iç isyan ile (Zygmunt'a Karşı Savaş) İsveç tahtından indirildi, hayatının geri kalanını İsveç tahtını geri almak için harcadı.[1]
Dindar ama düzensiz bir hükümdar olan Sigismund, kral olduğu tüm egemenliklerinde mutlak güç olmaya çalıştı. İç muhalefet üzerindeki zaferinden kısa bir süre sonra Sigismund, 1605'te Karışıklık Dönemi olarak bilinen Moskova'daki sivil huzursuzluk döneminden yararlandı ve daha sonra iki yıl (1610-12) Smolensk'i işgal etti ve elinde tuttu. 1611'de barış imzalandı ancak 1617'de Lehistan-Rusya Savaşı tekrar patlak verdi. Sigismund'un ordusu Moldavya'daki Osmanlı güçleriyle savaşırken (1617-21), İsveç Kralı II. Gustaf Adolf, Sigismund'un topraklarını işgal etti, 1621'de Riga'yı ele geçirdi ve neredeyse tüm Polonya Livonyalarını ele geçirdi. 1629'da Altmark Antlaşması ile barış imzalandı fakat III. Sigismund, İsveç tacını bir daha asla geri alamadı. İsveç ile yaptığı savaşlar, Polonya'nın kuzey Livonya topraklarını kaybetmesine ve krallığın uluslararası prestijinin azalmasına neden oldu.[2]
1596'da başkenti Kraków'dan Varşova'ya taşıdı ve uzun saltanatında Lehistan-Litvanya Birliği prestij, güç ve ekonomik etkisinin zirvesine ulaştı. 1603'te Polonya'da ortaya çıkan I. Dmitriy'in himayesine asker verdi ve Rusya Çarlığı tahtına çıkması için destek sağladı. 1605'te Dmitry tahta çıktığında ülkedeki Leh soylularını Moskova'ya yolladı. 1606'de halk tekrar isyan edince I. Dmitriy öldürüldü. Rus boyarlarından olan IV. Vasili kendisini çar ilan etti. III. Sigismund, IV. Vasili'nin tahttan indirilmesi için elinden geleni yaptı ve 1610'da tahttan indirildi. Boşta kalan Rus tahtına oğlu IV. Władysław Waza'i çıkartmak istedi. IV. Władysław, Rus çarı unvanını alsa da Moskova'ya gidip Rus tahtına çıkamadı.[3][4]
Remove ads
Saltanatı
Yaptığı savaşlar ile Lehistan-Litvanya Birliği'ni istikrara kavuşturmaya çalıştı. Polonya'daki seçim monarşisi, geniş güçler ve büyük bir bölünme yaratmıştı. III. Zygmunt, kral için daha fazla güç elde etmek ve hükûmet işlerinin oy birliği yerine parlamentonun oylarının çoğuyla geçmesine izin vermek için çalıştı, bu da o dönemde başarılması çok zordu ve çoğu zaman işlerin yapılmadığı anlamına geliyordu. Bütün bu eylemler bir isyana yol açtı, ama Zygmunt nihayetinde üstün geldi.
Tarihçi Paweł Jasienica'nın eleştirilerine rağmen, saltanatı Polonya'nın altın çağı yaşadığı dönemdi. Zygmunt, nihayetinde Leh-Litvanya Birliğini Orta ve Doğu Avrupa'nın baskın gücü haline getirdi ve Polonya'nın Protestan saldırıları karşısında sağlam bir Katolik ülke olarak kalmasını sağladı. Dindarlığı ve sanatsal yeteneği ile kanıtlandığı gibi, Rönesans bir insanın özelliklerine sahip cesur ve aydınlanmış bir hükümdar olarak kabul edildi. Zygmunt ayrıca yetenekli bir sanatçı, ressam ve kuyumcuydu.[5]
Remove ads
Ölümü
30 Nisan 1632'de 65 yaşında Varşova'daki Kraliyet Kalesi'nde felç geçirerek öldü ve Kraków'daki Wawel Katedrali'ne defnedildi. Yerine oğlu IV. Władysław Waza tahta çıktı.[6]
Galeri
Kral III. Zygmunt'un Peter Paul Rubens tarafından çizilen at üzerindeki portresi.
I. Dmitriy, III. Sigismund'a bağlılık yemini ediyor.
Varşova'daki III. Sigismund heykeli.
Kral III. Sigismund Vasa'yı tasvir eden 40 duka para, 1621.
III. Sigismund'un Hotin Muharebesi'nde Osmanlı'ya karşı aldığı galibiyet.
Gdańsk'daki Altın Ev'de cephe kabartması.
_02.JPG)
.jpg)
Ayrıca bakınız
Wikimedia Commons'ta III. Zygmunt Waza ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.
Kaynakça
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads