Monolit

Monolit, yekpare taş veya kayadan meydana gelen, görünüşte dağ benzeri bir jeolojik veya teknolojik, büyük boyutlu bir kitledir. Sıklıkla çok sert ve katı metamorfik kayadan olan bu kitleleri, genellikle erozyon açığa çıkarmıştır.

Yeryüzündeki en büyük monolit: Mount Augustus.

İsim Latince monolithus sözcüğünden gelir ki bu da Yunanca μονόλιϑος (monolithos) sözcüğünden gelmektedir. μονόλιϑος sözcüğü ise μόνος yani "tek" ve λίϑος yani "taş"tan türemiştir. İngilizce ve Türkçeye ise Fransızca monolithe sözcüğünden geçmiştir.

Jeolojik Monolitler

Bugün yeryüzündeki en büyük üç monolit şunlardır:

1. Mount Augustus (Augustus Dağı), Avustralya
2. La Peña de Bernal, Meksika
3. Stone Mountain (Taş Dağı), Atlanta, Georgia, ABD

Diğer monolitlerden bazıları:

Stone Mountain yani "Taş Dağı", ABD.

Kuzey Amerika

• Bottleneck Peak and Moon, Utah, ABD
• Devils Tower National Monument, Wyoming, ABD
• El Capitan, Kaliforniya, ABD
• Enchanted Rock, Teksas, ABD
• Haystack Rock, Britanya Kolumbiyası, Kanada

Avrupa

• Frau Holle Stone, Almanya
• Humber Stone, İngiltere
• King Arthur's Stone, İngiltere
• Logan Stone, İngiltere
• Odin Stone, Orkney, Birleşik Krallık - 1814 yılında yok edilmiştir.
• Cebelitarık Kayası (Rock of Gibraltar)

Afrika

• Ben Amera, Moritanya
• Brandberg Mountain, Namibya

Asya

• Savandurga, Hindistan

Avustralya

• Mount Coolum, Queensland
• Mount Wudinna, Güney Avustralya

Güney Amerika

• Paine Kuleleri, Şili

Antarktika

• Scullin monoliti

Uluru

Yıllar boyunca Uluru/Ayers Kayası'nın dünyanın en büyük monoliti olduğu yazılmış ve söylenmiştir. Aslında bu iki açıdan da yanlıştır. Zira Uluru bir monolit değildir ve bir monolit olsa bile Mount Augustus ondan yaklaşık 2,5 kat daha büyüktür.

Yapay Monolitler

Monolit, Expo.02 İsviçre

Yekpare taştan meydana gelen abidelere tarihte sıklıkla rastlanır. Bunlar diğer özelliklerine göre farklı isimlerle anılır. Bunun dışında insan eliyle, farklı amaçlar için yapılmış monolitler bulunur. Bazı insan eliyle yapılmış monolitler ve tipler:

• Theoderik Mozolesi, Ravenna
• Aztek takvimi "Güneş Taşı"
• Run taşları
• Steller
• Dikilitaşlar
• Ogham Taşı (Ogham Stone), İrlanda
• Adem ve Havva Taşları (Adam and Eve Stones), İngiltere
• Merlin Taşı (Merlin Stone), İngiltere

Ayrıca bakınız

• Megalit
• Monolitik
• Monolit sütun
• Monolitik kilise