En İyi Sorular
Zaman Çizelgesi
Sohbet
Bakış Açıları
Rumex obtusifolius
bitki türü Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Remove ads
Yabani labada (Rumex obtusifolius), kuzukulağıgiller familyasından, Avrasya ve Kuzey Afrika'da yetişen, 20-50 cm boyunda, çok yıllık bir labada türü. Tarımda mücadele edilmesi gereken yabancı ot muamelesi görür.
Remove ads
Adlandırma
Ekşi (asitli) olmayan Rumex türleri, Türkçede labada olarak adlandırıldığı için yabani labada adını alsa da kaynaklarda yabani kuzukulağı adı da geçer. Küt yapraklı labada ile geniş yapraklı labada adları da kullanılır. Halk arasında diğer labada türleri gibi bu da evelik[1] adıyla bilinir. Van'da yabani pazı[1] adı kullanılır.
Morfoloji
Habitat
Türkiye'de dere kıyıları, gölgelik ve yaş yerlerde yayılım gösterir. Kuzey İrlanda'da yol kenarları, hendekler ve dere kıyılarında silaj alanları oluşturur.[2]
Dağılımı
Alt türleri
- Rumex obtusifolius subsp. obtusifolius : Batı Avrupa'da İrlanda, Büyük Britanya, Fransa, İspanya, İtalya
- Rumex obtusifolius subsp. sylvestris : Doğu Avrupa'da, Polonya, Baltık Ülkeleri
- Rumex obtusifolius subsp. subalpinus : Türkiye ve Kafkaslar
- Rumex obtusifolius subsp. transiens : İskandinavya, Orta Avrupa, Balkan yarımadası
Besin olarak kullanımı
Türkiye'de diğer labada türleri gibi bunun da yaprakları «efelik sarması» ya da «labada sarması» olarak yemeği yapılır. Kars'ta sapı soyulup yenir.[3]
Tıbbi kullanımı
Halk tıbbında kullanımı
Yapılan çeşitli etnobotanik çalışmalara göre halk tıbbında ısırgan dalamasına karşı yaprakları panzehir olarak kullanılır ve labadanın taze yapraklarıyla yanan bölge ovuşturulur; müshil olarak kullanılır; yaprakları yara, kabarcık, yanık ve urlarda kullanılır.[4]
Farmakolojik kullanımı ve etkinliği
Kuzey İrlanda'da yabani labada yapraklarının n-hekzan, diklorometan (DCM) ve metanollü (MeOH) ekstrelerinin antimikrobiyal biyoaktivitesinin araştırıldığı farmakolojik bir çalışmada n-hekzan ekstresi herhangi bir antibakteriyel aktivite göstermemiş, diklorometanlı ekstre ise yalnızca Escherichia coli bakterisine karşı aktif olmuştur. Buna karşın, metanollü ekstre bütün bakteri suşlarına karşı önemli bir antibakteriyel inhibitör aktivite göstermiştir.[2]
Remove ads
Boyarmadde olarak kullanımı
Yün boyası için kullanılır.[5]
Yabancı ot olarak tarıma zararı
Dünya çapında mücadele edilmesi gereken yabancı ot türlerindendir.[6] Türkiye'de fındık bahçelerinde mücadele edilmesi gereken yaban ot muamelesi görür.[7] Eskişehir'de yonca tarlalarında yayılım gösteren yabancı otlardandır.[8]
Yakma yöntemi ya da alevleme, özellikle toprak yüzeyine yeni çıkmış yabancı otların büyüme noktalarına ısı uygulaması ile zararlandırılması esasına dayanan bir yöntemdir ve Rumex obtusifolius alevlemeye dayanıklı yabancı ot türleri arasında yer alır.[9] Çukurova bölgesi tarım ve tarım dışı alanlarda saptanmış olan yabancı ot türleri arasında yer alır ve doğal düşmanı Puccinia cinsinden pas mantarıdır.[10] Türkiye'de önemli durumda bulunan yabancı ot türleri arasında yer alır ve dünyada üzerinde çalışılan potansiyel mikoherbisit olarak Uromyces rumices mantarı gösterilir.[10][11]
Hayvanlarca kullanımı
Büyükbakır (Lycaena dispar) adlı kelebek tırtılının besin bitkisidir. Bu kelebek yumurtalarını asitsiz Rumex türleri üzerine bırakır. Türkiye'de, tırtılların ana besin bitkisi Rumex crispus olarak kaydedilmiş olsa da, diğer türleri de kullanıldığı bilinmektedir. İstanbul ve Bursa'da Rumex hydrolapathum; Karadeniz kıyı bölgelerinde Rumex obtusifolius subalpinus ve yine Bursa'da Rumex olympicus labadaları tırtıl besin bitkisi olarak kaydedilmiştir.[12]
Remove ads
Kaynaklar
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads