Sarin

Sarin (NATO'nun adlandırmasına göre rumuzu: GB) bir sinir ajanıdır. 1938'de Alman kimyager Gerhad Schrader tarafından bulunmuştur. Sarin aşırı zehirli bir sinir ajanıdır, vücuttaki sinir sistemlerinin dengesini bozarak felç meydana getirir. Çok küçük bir damlası bile insanı öldürebilir. 1991'de Birleşmiş Milletler tarafından kitle imha silahları kategorisine alınmıştır. Sarinin üretimi ve depolanarak saklanması 1993'te CWC (Kimyasal Silahlar Konvensiyonu) tarafından yasaklanmıştır. Spesifik antidotu pralidoksim'dir. Atropin pulmoner ve kardiyak etkileri düzeltmek amacıyla kullanılsa da mortalite üzerinde anlamlı bir etki oluşturmamaktadır.

Sarin^[1]

Adlandırmalar
Tercih edilen IUPAC adı Propan-2-yl methylphosphonofluoridate
Diğer adlar (RS)-O-Isopropyl methylphosphonofluoridate; IMPF; GB;[2] 2-(Fluoro-methylphosphoryl)oxypropane; Phosphonofluoridic acid, P-methyl-, 1-methylethyl ester EA-1208 TL-1618 T-144
Tanımlayıcılar
CAS numarası	107-44-8
3D model (JSmol)	Etkileşimli görüntü
ChEBI	CHEBI:75701
ChEMBL	ChEMBL509554
ChemSpider	7583
ECHA InfoCard	100.289.331
PubChem CID	7871
UNII	B4XG72QGFM
CompTox Bilgi Panosu (EPA)	DTXSID0042371
InChI InChI=1S/C4H10FO2P/c1-4(2)7-8(3,5)6/h4H,1-3H3  Key: DYAHQFWOVKZOOW-UHFFFAOYSA-N  InChI=1/C4H10FO2P/c1-4(2)7-8(3,5)6/h4H,1-3H3 InChI=1/C4H10FO2P/c1-4(2)7-8(3,5)6/h4H,1-3H3 Key: DYAHQFWOVKZOOW-UHFFFAOYAY
SMILES FP(=O)(OC(C)C)C
Özellikler
Kimyasal formül	C4H10FO2P
Molekül kütlesi	140,09 g mol−1
Görünüm	Clear colourless liquid, brownish if impure
Koku	Odourless in pure form. Impure sarin can smell like mustard or burned rubber.
Yoğunluk	1.0887 g/cm3 (25 °C) 1.102 g/cm3 (20 °C)
Erime noktası	-56 °C (-69 °F; 217 K)
Kaynama noktası	158 °C (316 °F; 431 K)
Çözünürlük (su içinde)	Miscible
log P	0.30
Tehlikeler
İş sağlığı ve güvenliği (OHS/OSH):
Ana tehlikeler	Extremely lethal cholinergic agent.
GHS etiketleme sistemi:
Piktogramlar
NFPA 704 (yangın karosu)	4 1 1
Maruz kalma sınır değeri (TLV)	0.00003 mg/m3 (TWA), 0.0001 mg/m3 (STEL)
Öldürücü doz veya konsantrasyon (LD, LC):
LD50 (medyan doz)	39 μg/kg (intravenous, rat)[3]
NIOSH ABD maruz kalma limitleri:
IDLH (anında tehlike)	0.1 mg/m3
Güvenlik bilgi formu (SDS)	Lethal Nerve Agent Sarin (GB)
Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).  doğrula (bu nedir? )
Bilgi kutusu kaynakları

Özellikler

Sarin, asetilkolin esteraz enziminin geri dönüşsüz bir inhibitörüdür. Canlı vücudunda sinaptik aralıkta asetilkolin yıkımını engelleyerek spastik paraliziye yol açar. Solunum kaslarının felci sonucu öldürücü olabilir. Sarin renksiz bir sıvı olup buharı da sıvısı gibi renksizdir. Renksiz ve kokusuz olduğu için sezilmesi ve teşhisi zordur.

Üretimi

Sarini elde etmek için bir dizi üretim yolu kullanılabilir. Nihai reaksiyon tipik olarak, izopropil alkol ile bir izopropoksi grubunun fosfora bağlanmasını içerir. Bu işlemin iki çeşidi yaygındır. Biri, metilfosfonil diflorürün izopropil alkol ile reaksiyonudur ve bu, bir yan ürün olarak hidroflorik asit ile sarin enantiyomerlerinin rasemik bir karışımını üretir:^[4]

"Di-Di" işlemi olarak bilinen ikinci işlem, sadece diflorür yerine eşit miktarlarda metilfosfonil diflorür ve metilfosfonil diklorür kullanır. Bu reaksiyon da Sarin verir ve yan ürün olarak hidroklorik asit verir. Di-Di işlemi, Amerika Birleşik Devletleri tarafından üniter sarin stoğunun üretimi için kullanıldı.^[4]

Aşağıdaki şema, Di-Di işleminin genel bir örneğini göstermektedir; gerçekte, reaktiflerin seçimi ve reaksiyon koşulları hem ürün yapısını hem de verimi belirler. Diyagramda gösterilen karışık kloro floro ara ürününün enantiyomerinin seçimi isteğe bağlıdır, ancak son ikâme, ayrılan grup olarak flor yerine klor için seçicidir. Sarin ve diğer organofosfatların sentezi için inert atmosfer ve susuz koşullar (Schlenk teknikleri) kullanılır.^[4]

"di-di" işleminin bir örneği.

Fizyolojik etkileri

Burun akması, göğsün sıkışması, görüşün zayıflaması, nefes almada güçlük, aşırı terleme, adalelerin kasılması, kusma, gözbebeklerin küçülmesi ve görüşte bulanıklık, sendeleme, şaşkınlık, uyuşukluk, hafıza kaybı, çırpınma, koma, nefesin kesilmesi ve ölümün meydana gelmesidir. 1995'teki Tokyo metrosuna düzenlenen sarin gazlı terör saldırısında gazın etkisinde kalan bazı kişilerde burun ve ağız kanaması semptomları da görülmüştür. Öldürücü dozda alındığında genellikle ölüm 1-10 dakika içinde gerçekleşir.

Sarinin tarih boyunca kullanımı

• 1939: Keşfinden sonra Nazi Almanyası tarafından savaşta kullanmak üzere üretilmeye başlanmıştır.
• 1950'lerin başları : NATO sarini standart kimyasal silah olarak kabul edince Sovyetler Birliği ve ABD tarafından askerî amaçlar için üretilmeye başlanmıştır.^{[kaynak belirtilmeli]}
• 1980-1988 : İran-Irak Savaşı sırasında Irak ordusu tarafından İran'a karşı kullanılmıştır.^{[kaynak belirtilmeli]}
• 1988 : Saddam Hüseyin yönetimindeki iktidar tarafından Halepçe'deki Kürt sivil halka karşı da kullanmıştır, kentte 5000'e yakın insan ölmüştür.^{[kaynak belirtilmeli]}
• 1994 : Japon dini mezhebi Aum Şinrikyo tarafından Japonya'nın Matsumoto şehrindeki terör saldırısında kullanılmıştır. 8 kişi ölmüş, 200'den fazla kişi de gazdan etkilenmiştir.
• 1995: Yine Aum Şinrikyo tarafından bu sefer Tokyo metrosuna düzenlenen terör saldırısında kullanılmıştır, 20 kişi ölmüştür.
• 2013: Mayıs ayında Adana ve Mersin'de El-Kaide'ye bağlı El-Nusra Cephesi militanlarının yaşadıkları evlere yapılan baskınlarda 2 kg sarin ele geçirilmiştir.^[5]
• 2013: Şam'ın Guta banliyösüne düzenlenen saldırıda çok sayıda kişi ölmüştür. Saldırıyı Suriyeli muhaliflerin ve Esad rejiminin yaptığına dair çelişkili haberler bulunmaktadır.^[6][7]
• 2017: Suriye'nin İdlib şehrinde sarin ile yapılan saldırı sonucu 50'den fazla kişi ölmüş, yüzlerce kişi gazdan etkilenmiştir.^{[kaynak belirtilmeli]}

Ayrıca bakınız

• Kimyasal savaş
• Tabun
• Soman
• Siklosarin