Smartizm

Smartizm ya da Smartacılık veya Smarta Geleneği (Sanskrit: स्मार्त, IAST: Smārta) Hinduizmin bir parçası olan ve Purana edebiyat türüyle gelişen ve genişleyen bir harekettir.^[2] Uttara Mīmāṃsā, Advaita, Yoga ve teizm olmak üzere dört felsefi akımın sentezini yansıtır.^[3] Smarta geleneği teistik mezhepçiliği reddeder^[3] ve beş farklı tanrıya aynı anda ibadetle dikkat çeker. Bu dört tanrının hepsinin birbiriyle eşit olduğu varsayılır: Ganeşa, Şiva, Şakti, Vişnu ve Surya.^[4] Smarta geleneği, ayrıntılı ritüellere ve ayinlere dayanan daha eski Şrauta geleneğiyle tezat oluşturur.^[5] Smarta geleneğinin fikirleri ve uygulamaları, Hinduizm içindeki diğer önemli tarihi hareketlerle, yani Şaivizm, Brahmanizm, Vaişnavizm ve Şaktizm ile önemli ölçüde örtüşmektedir.^[6]

Smartizm'in kurucusu olarak kabul edilen^[1] Adi Şankara müritleriyle birlikte

Smarta geleneği, Hinduizmin Brahmanizm ile yerel gelenekler arasındaki etkileşimden ortaya çıktığı milattan sonraki ilk yüzyıllarda Hinduizmin (erken) Klasik Dönemi'nde gelişti.^[7] Smarta geleneği Advaita Vedanta ile uyumludur ve Adi Şankara'yı kurucusu veya reformcusu olarak görür.^[8] Şankara, nihai gerçekliğin kişisel olmayan ve Nirguna (niteliksiz) olduğu ve herhangi bir sembolik tanrının diğer tanrıalrla aynı eşdeğer amaca hizmet ettiği tezini savunmuştur.^[9] Bu inançtan ilham alan Smarta geleneği takipçileri, beş Hindu tanrısıyla birlikte uygulamalarına altıncı bir kişisel olmayan tanrıyı dahil ettiler.^[9]

Smartizm ile diğer Hindu geleneklerinin farkları

Smartacılığın Diğer Hindu Gelenekleriyle Karşılaştırılması

	Şivacı Gelenekler	Vaişnavacı Gelenekler	Şakta Gelenekleri	Smarta Gelenekleri	Kaynaklar
Kutsal metinler	Vedalar, Upanişadlar ve Agamalar	Vedalar, Upanişadlar ve Agamalar	Vedalar ve Upanişadlar	Vedalar ve Upanişadlar	[10][11]
En yüksek tanrı	Şiva	Vişnu	Devi	Yok (Parabrahman bu şekilde sayılabilir)	[12][13]
Yaratıcı tanrı	Shiva	Vişnu	Devi	Brahman prensibi	[12][14]
Avatar konsepti	Düşük önemde	Kilit öneme sahip bir konsept	Önemli bir konsept	Düşük önemde	[10][15][16]
Münzevi yaşam	Tavsiye edilir	Kabul edilir	Kabul edilir	Tavsiye edilir	[10][17][18]
Ritüeller, Bhakti	Onaylar[19][20]	Onaylar	Onaylar	Seçmelidir[21]	[22]
Ahimsa ve Vejetaryenlik	Tavsiye edilir, Zorunlu değildir	Onaylar	Zorunlu değildir	Tavsiye edilir, Zorunlu değildir	[23][24]
Özgür irade, Maya (ilüzyon), Karma	İnanır	İnanır	İnanır	İnanır	[12]
Metafizik görüşü	Brahman (Şiva), Atman (Öz)	Brahman (Vişnu), Atman	Brahman (Devi), Atman	Brahman, Atman	[12]
Epistemoloji (Pramana)	1. Algı 2. Çıkarım 3. Güvenilir tanıklık 4. Kendiliğinden anlaşılan[25]	1. Algı 2. Çıkarım 3. Güvenilir tanıklık	1. Algı 2. Çıkarım 3. Güvenilir tanıklık	1. Algı 2. Çıkarım 3. Karşılaştırma ve benzetme 4. Varsayım, türetme 5. Varsayım, türetme 6. Güvenilir tanıklık	[26][27][28]
Felsefe	Dvaita, nitelikli advaita, advaita	Vişiştadvaita, Dvaita, nitelikliadvaita, advaita	Şakti-advaita	Advaita, nitelikli advaita	[29][30]
Kurtuluş (Soteryoloji)	Civanmukta, Çarya-Kriyā-Yoga-Cnyana[31]	Videhamukti, Yoga, sivil (münzevi olmayan) yaşam	Bhakti, Tantra, Yoga	Civanmukta, Advaita, Yoga, münzevi yaşam	[32][33]

Galeri

• 
  Şringeri'de bulunan Vidyaşankara Tapınağı geleneksel Smartacılık merkezlerindendir.
• 
  Mysore'den bir Smarta rahibi, 1868.
• 
  Beş Smartacı tanrısını gösteren bir resim. Ortada Ganeşa, sol üstte Şiva, sağ üstte Devi (Parvati), sağ altta Vişnu, sol altta Surya yer alır.
• 
  Smarta rahipleri

Dipnotlar