Yenişehir, Bursa

Başlığın diğer anlamları için Yenişehir sayfasına bakınız.

Yenişehir, Bursa ilinin bir ilçesidir. Bursa'nın doğusunda ve Bursa şehir merkezine uzaklığı 52 km'dir. Bursa'nın uluslararası havaalanı Yenişehir sınırları içindedir. Bu yüzden havaalanı "Yenişehir Havaalanı" olarak anılmaktadır.

Yenişehir
İlçe
Turkiye'de bulunduğu yer
İlçe sınırları haritası
Ülke	Türkiye
İl	Bursa
Coğrafi bölge	Marmara Bölgesi
İdare
• Kaymakam	Hulusi Doğan
• Belediye başkanı	Ercan Özel (AK Parti)[1]
Yüzölçümü
• Toplam	224 km²
Rakım	235 m
Nüfus  (2018, 2000)
• Toplam	53.704, 26,068
• Kır	-
• Şehir	-
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu	16900
İl alan kodu	224
İl plaka kodu	16
Resmî site T.C. Yenişehir Kaymakamlığı Web Sitesi T.C. Yenişehir Belediyesi Web Sitesi

İlçe ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanmakla birlikte 2004 yılında Yenişehir Belediyesi tarafından kurulan YOSAB (Yenişehir Organize Sanayi Bölgesi) ile sanayileşmeye başlamıştır. Özellikle tarımsal ürün ihracatında Bursa'nın ilk sırada gelen ilçesidir. Domates ve biber yetiştiriciliği Dünyaca ünlüdür. Bu sebeple her sene Altın Biber Festivali Eylül aylarında, Yenişehir'in kurtuluşuna ithafen yapılan bir etkinliktir.

Bölgede ılıman Marmara iklimi görülür.

İnegöl ve İznik'e yakın bir mesafede bulunmaktadır. Yenişehir halkının bir kısmı çalışmak için İnegöl'e gitmektedir. Yenişehir; batıda Kestel, güneyde İnegöl, kuzeyde İznik, kuzeybatıda Orhangazi ve Gemlik, doğuda Bilecik ile komşudur.

Tarihçe

Yenişehir'in bilinen tarihi 14. yüzyıl başlarına kadar uzanır. O dönemde Bilecik'in merkez olduğu Ertuğrul sancağına bağlanmış ve bu konumunu 1926'ya kadar sürdürmüştür. 1308 yılında Yenişehir Melangeia/Malágina adıyla bilinmekteydi.^[2][3] Yenişehir'in eski adının Neapolis olduğu da ileri sürülmektedir. Nüfus mübadelesi öncesinde yaklaşık 5.000 nüfusuyla aynı adı taşıyan bir alt idarenin merkeziydi; nüfusunun 2.500'ü mükemmel okullara sahip olan Rumlar idi. Rumlar 1923'teki zorunlu nüfus mübadelesinden sonra göç ettiler. Osmanlı fethinin ilk yıllarında hanedanın kurucusu Sultan I. Osman'ın ikametgâhıydı. Sarayının ve diğer yapılarının (hamamlarının) izleri günümüze kadar korunmuştur. Yenişehir'in Türk fethinden önce Neapolis adıyla adlandırıldığı iddia edilmek ile birlikte şehrin adı Neapolis Türkçeleştirilmiş olabilir. Osmanlı'nın ilk dönemlerinde Bizans'tan fetihedildiği veya Bizans'tan şehrin kendiliğinden Osmanlılara katıldığı da ileri sürülmektedir.^[3][4][5][6] 1926-1930 arasında İznik, buraya bağlı bucak merkeziydi.

Osmanlı'nın beylikten devlet haline geçtiği yıllarda Köprühisar ve Yarhisar'ın zapt edilmesinden sonra Yenişehir ovasını da topraklarına katan Osman Bey bu bölgeyi gazilerine kılıç hakkı olarak yurt edinmeleri için vermiştir. Yenişehir ilk defa o zaman iskâna açıldığı için bu isim ile bilinir olmuştur. İsmail Hakkı Uzunçarşılı'nın Osmanlı Tarihi adlı kitabında da “Ovada bir Türk şehri kurulmuş ve harp sahasına yakın olması dolayısıyla karargâh yapılmıştır” ifadesine yer verilmiştir.

Bu bilgiler ışığında Yenişehir'in bir Türk şehri olarak kurulduğu ve ikamete açıldığı anlaşılmaktadır. 680 yıllık bir Türk şehri olan Yenişehir 27 Ekim 1920'de Yunan işgaline uğramış, iki yıl sonra 6 Eylül 1922 tarihinde işgalden kurtarılmıştır.

Köylerin kuruluşu ise daha eskiye dayanmaktadır, örneğin Yarhisar mahallesinin Bizans döneminde Tekfur Kışlası olduğu bilinmektedir. Aynı şekilde Akbıyık ve Süleymaniye köylerinde Bizans döneminden kalma tarihi kalıntılara (kale) rastlanmıştır. Osmanlılar şehirde birçok tarihî eser inşa etmişlerdir. Günümüze kadar gelen eserlerden ilçe merkezindeki 17 camiden 10 tanesi Osmanlı dönemine aittir. Yine köylerde de yapılan camilerin ve hamamların bir kısmı Osmanlı döneminde yapılmıştır. İlçedeki diğer tarihî eserler Babasultan Zaviyesi, Sinanpaşa Camii ve Kervansarayı, Çiftehamamlar, Süleymanpaşa Camii ve Türbesi, Saray Hamamı, Şemaki Evi.

Yenişehir tarihi anlatılırken, Osmanlı İmparatorluğunun kurucusu Osman Bey'in çocukluğunun Yarhisar mahallesinde geçtiği, Koyunhisar ovasında Bizanslılara karşı büyük zaferler kazandığı ve bu ilerleme ile Osmanoğulları Beyliğinin sınırlarının batıya ilerlemesine vurgu yapılır. Bu savaşlarda Osman Bey'in yeğeni Aydoğdu Bey ölmüştür, mezarı hâlen Koyunhisar Mahallesinde bulunmaktadır.

Nüfus

Yıl	Toplam	Şehir	Kır
1927[7]	42.684	6.511	36.173
1935[8][a]	33.814	7.103	26.711
1940[9]	35.200	6.950	28.250
1945[10]	37.049	7.257	29.792
1950[11]	40.697	7.966	32.731
1955[12]	39.981	8.747	31.234
1960[13]	42.778	10.740	32.038
1965[14]	44.408	11.352	33.056
1970[15]	46.284	14.522	31.762
1975[16]	46.374	15.188	31.186
1980[17]	48.521	16.999	31.522
1985[18]	50.111	18.814	31.297
1990[19]	52.717	21.210	31.507
2000[20]	54.835	26.068	28.767
2007[21]	51.227	28.454	22.773
2008[22]	51.687	29.128	22.559
2009[23]	51.420	29.275	22.145
2010[24]	51.514	30.194	21.320
2011[25]	52.079	31.203	20.876
2012[26]	51.837	31.643	20.194
2013[27]	52.132	52.132	veri yok
2014[28]	52.215	52.215	veri yok
2015[29]	52.591	52.591	veri yok
2016[29]	53.061	53.061	veri yok
2017[29]	53.228	53.228	veri yok
2018[29]	53.704	53.704	veri yok
2019[29]	53.921	53.921	veri yok
2020[29]	54.315	54.315	veri yok

Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.

Kültür ve turizm

Bursa'nın 52 km doğusunda yer alan ve Osman Gazi döneminde Osmanlı topraklarına katılan ilçe, Osman Gazi tarafından gazilerine kılıç hakkı adıyla yurtluk olarak verilmiştir. İskana açılan yerde kurulan kent Yenişehir adını almıştır.

Osmanlı döneminden kalan zengin tarihî eserlere sahiptir. Yenişehir'de Osman Gazi'nin yaptırdığı saraydan arda kalan Saray Hamamı, I. Murad döneminden kalma Postinpuş Baba Zaviyesi, 14. yüzyılda inşa edilen Voyvoda Cami (Çınarlı Cami), 16. yüzyılda yapılmış olan Koca Sinan Paşa Külliyesi, Bali Bey Cami, Orhan Bey tarafından yaptırılan Ulu Cami, Süleyman Paşa Külliyesi, 1645'te Yenişehirli Hüseyin Paşanın yaptırdığı Çifte Hamam, Yarhisar Köyü Orhan Cami ve Saat Kulesi görülmeye değer tarihi yapılardır. Ayrıca Yenişehir'e bağlı Barcın Mahallesinde tarihi höyükler bulunmaktadır.

Ekonomik yapı

İlçenin ana gelir kaynağı tarımdır. Toplam nüfusun %78,7'si tarım ile geçinmektedir. Tüm köyler tarımsal üretim ile geçimini sağlamakta olup bunun yanında ilçe merkezi nüfusunun da 10.789 kişisi tarımsal üretim ile geçimini sağlamaktadır. Arazisinin yaklaşık %65'inde tarım yapılabilen ilçede sanayileşme de gelişme göstermeye başlamıştır. Özellikle 2004 yılında tüzel kişiliğini kazanan ve toplam 173,5 ha alanı olan Organize Sanayi Bölgesi'nde Türkiye Şişe Cam Fabrikaları A.Ş. tarafından, Anadolu Cam Yenişehir A.Ş. ve Trakya Cam Yenişehir A.Ş. olarak cam ambalaj ve düz cam alanında faaliyet gösteren iki fabrika kurulmuştur. Her iki fabrikada çalışan toplam işçi sayısı 1.064'tür.

Ayrıca ilçede 2 adet sıvı yağ fabrikası, 3 adet un fabrikası, 1 adet süt ürünleri fabrikası, 3 adet süt ürünleri imalathanesi, 1 adet oto yedek parça, kalıp üretimi fabrikası faaliyet göstermekte olup bu tesislerde toplam 343 kişi istihdam edilmektedir.^[30]

Yenişehir Şemaki Evi Müzesi

İran'ın Şemah kasabasından Anadolu'ya gelerek Yenişehir'e yerleşen Şemaki ailesi tarafından tahminen 18. yüzyılda yapılmıştır. İki katlı evin zemin katında taşlık, sağında mutfak ve kiler, solunda iki kışlık oda bulunmaktadır.

Mutfak duvarına bitişik ahşap merdivenlerle üst kata çıkılır. Bahçeye bakan ön cephe revak şeklinde kemerli bölümlerle dışa açılmaktadır. Solda eyvanlı sofaya açılan bir başoda, sağda biri büyük, diğeri küçük iki oda bulunmaktadır. Evi süsleyen nebati motifli ve manzara dekorlu kalem işleri 19. yüzyıla aittir.

Bahçede bulunduğu söylenen hamam kısmı bugün yoktur.

Yenişehir Şemaki Evi Müzesi, ziyarete geçici olarak kapatılmıştır.^[31]

Ulaşım

Karayolu ulaşımı

Yenişehir, kuzeyindeki İznik ilçesinden 25 km, güneyindeki İnegöl ilçesinden 27 km, doğusundaki Bilecik ilinden 45 km ve batısındaki Bursa ilinden 52 km uzaklıktadır. Her dört şehirden de Yenişehir'e tarifeli otobüs seferleri yapılmaktadır.

Havayolu ulaşımı

Bursa Yenişehir Havalimanı'nda sivil havacılık tarifeli uçak seferleri ve kargo taşımacılığı yapılabilmektedir.

Demiryolu ulaşımı

Bandırma-Bursa-Yenişehir-Osmaneli demiryolu hattının inşaatı devam etmektedir.

Medya

Bir dönem Yenişehir TV (Yörem TV) görsel medya hizmeti verilmiştir.( Kurucusu: Orhan Efe) Ayrıca 1 Ocak 1995 tarihinde faaliyete giren, yerel bazda yayın yapan Radyo Sırdaş adında FM 106.4 frekans bandında yayın yapan bir radyo yayınevi de bulunmaktaydı.(Kurucusu: Erhan Cengiz) Günümüzde ilçede aktif bir radyo ve televizyon kanalı bulunmamaktadır. Ulusal ve bölgesel haber ajanslarının, medya kuruluşlarının temsilcilikleri ilçede bulunmaktadır.

Yerel gazeteler

• Ayrıntı Gazetesi (Haftalık)
• Gündem Gazetesi (Haftada 6 gün)
• Harman Gazetesi (Haftada 2 gün)
• Yörem Gazetesi (Haftada 7 gün)
• Alternatif Gazetesi (Haftada 7 gün)

Sivil toplum kuruluşları

İlçede faaliyet gösteren bazı sivil toplum kuruluşları şunlardır:

• YESTA - Yenişehir Sivil Toplum Ağı 5 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• YEÇEV - Yenişehir Çevre Hareketi
• YEDOHA - Yenişehir Doğal Hayatı ve Hayvanları Koruma Derneği
• ADD - Atatürkçü Düşünce Derneği Yenişehir Şubesi 3 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• GENÇ-BİR - Çağdaş Düşünce Kulübü ve Gençlik Birliği

https://www.academia.edu/34449010/SALNAMELERDE_YEN%C4%B0%C5%9EEH%C4%B0R_pdf 2 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Notlar

1. İznik ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.