En İyi Sorular
Zaman Çizelgesi
Sohbet
Bakış Açıları

Zincirlikuyu Mezarlığı

İstanbul'un Şişli ilçesinde tarihi mezarlık Vikipedi'den, özgür ansiklopediden

Zincirlikuyu Mezarlığımap
Remove ads

Zincirlikuyu Mezarlığı eski adıyla Zincirlikuyu Asrî Mezarlığı, İstanbul'un Şişli ilçesinde yer alan, 1935 yılında modern şehir mezarlığı olarak kurulan ve Türkiye'nin siyasi, kültürel ve toplumsal tarihinde önemli yere sahip birçok ismin defnedildiği, İstanbul'un ilk asrî Müslüman mezarlığıdır. Bulunduğu Zincirlikuyu semtiyle aynı adı taşıyan mezarlığın bakımı ve işletmesi İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılmaktadır.

Pratik Bilgiler Diğer ad(lar), Konum ...

İstanbul'un hem ulaşım açısından hem de kentsel canlılık açısından en merkezi noktalarından birinde konumlanan Zincirlikuyu Mezarlığı, Esentepe ile Levent arasında yer almaktadır. 390.483 m²'lik alan üzerine 62 adadan oluşan mezarlığa 2011 istatistiklerine göre kurulduğu günden beri 43 bin 104 kişi defnedildi.

Remove ads

Tarihçe

Özetle
Bakış açısı

Mezarlığın bulunduğu alan, 1870 yılında Osmanlı Sultanı Abdülaziz'in oğlu Yusuf İzzeddin Efendi için yaptırılan yazlık av köşkünün bahçesi idi.[1] 1916 yılında Yusuf İzzeddin Efendi'nin köşkte ölü olarak bulunmasının ardından köşk ve civarı uğursuz olarak anılmaya başlandı. Şehzadenin intihar ettiğine dair spekülasyonların yanı sıra İttihat ve Terakki tarafından suikast sonucu öldürüldüğü haberleri de eklenince, semtin uğursuzluğuna inanılarak bu bölgeye rağbet edilmedi.[2]

1930'lu yıllara kadar kırsal durumdaki bu bölgeye en yakın yerleşme Mecidiyeköy'deydi. Şehir dışında yeni bir mezarlık kurulmasına karar verildiğinde en uygun yer olarak hem Şişli'den hem de Beşiktaş'tan ulaşılabilen ve genişleme imkânı bulunan Zincirlikuyu seçildi. Bu anlayışa uygun olarak 1935 yılında Zincirlikuyu'da 390.483 m² alan üzerine modern bir mezarlığın inşasına başlandı. 12 Nisan 1937'de şair ve yazar Abdülhak Hamit Tarhan, Atatürk'ün talimatıyla Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedilen ilk kişi oldu.[3][4] Asrî Mezarlık inşa edilirken "Hatıralar Parkı" adıyla, daha çok Türk sanat ve fikir adamları ile farklı alanlarda tanınmış insanların da defnedileceği bir yer olarak düşünüldü. Buna istinaden, Ömer Seyfettin'in naaşı 1939 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisinin kararı ile Kadıköy Mahmutbaba Mezarlığı'ndaki kabrinden alınarak buraya defnedildi.[4]

İstanbul'un modern biçimde düzenlenmiş ilk asri mezarlığı olan Zincirlikuyu, 1959 yılına kadar halk arasında "asrî mezarlık" olarak anıldı.[5][6] Bu tarihten sonra ise bilinen konumundan dolayı Zincirlikuyu Mezarlığı ismiyle anılmaya başlandı.

Remove ads

Konum ve yapısal özellikler

Özetle
Bakış açısı

İstanbul'un Şişli ilçesinin Esentepe mahallesi sınırları içerisinde konumlanan Zincirlikuyu Mezarlığı, 1950'lerde çevresinde ortaya çıkmaya başlayan yerleşmeler nedeniyle sınırlı bir genişleme süreci yaşadı. Çevresindeki yapılaşma sürecine paralel olarak 1960'lı yıllarda bugünkü sınırlarına ulaştı. 1973 yılında Etiler (Nispetiye Caddesi)-Büyükdere Caddesi bağlantı yolunun inşası nedeniyle mezarlığın bir bölümü istimlak edildi. Doğu-batı istikametinde uzanan Zincirlikuyu Mezarlığı'nın ana giriş kapısı doğu kısmında yer almaktadır. Bu kısımda İstanbul Büyükşehir Belediyesi Avrupa Yakası Mezarlıklar Müdürlüğü, Çevre Koruma ve Kontrol Daire Başkanlığı Mezarlıklar Şube Müdürlüğü ve mezarlık yönetimiyle ilgili birimler yer almaktadır.[7] İkinci giriş ise mezarlığın kuzeyinde bulunan Kağıthane'nin Ortabayır mahallesine açılmaktadır.[8] Bu girişte mezarlığın gasilhanesi yer almaktadır. Zincirlikuyu Mezarlığı'nın ana girişinden sonra sağa doğru başlayan ve mezarlığın ortasına kadar uzanan ana ulaşım aksı vardır fakat bu aks mezarlığın orta kısmında etkisini kaybederek yerini tali yollara bırakmaktadır.[8]

Zincirlikuyu Mezarlığı geçmişten günümüze kadar büyüyerek genişledi ve bugünkü halini aldı. Günümüzde 390.483 m²'lik alan üzerine 62 adadan oluşan mezarlık, kurulduğu ilk yıllarda A, B, C, D, E, F, G, H, K, L harfleri ile isimlendirildi.[8] Fakat sonraki yıllarda adalar 9'dan başlayarak 39'a kadar devam etti. Ayrıca bu adaların bazıları büyüklüklerine göre kendi içinde kısımlara ve parsellere bölünerek mezar yerlerini oluşturmaktadır.[8]

2003 yılında Büyükdere Caddesi üzerinde bulunan ve eskiyen ana giriş kapısının İBB Mezarlıklar Müdürlüğü tarafından yenilenmesine karar verildi. Kemerli kapının üzerine siyasetçi Ufuk Uras'ın babası olan Albay Hasip Uras'ın önerisi ile Âl-i İmrân Suresi'nin "Her canlı ölümü tadacaktır" meali olan 185. Ayeti yazıldı.[9] Ayetin yer alması, sonrasında birçok siyasi tartışmaya konu oldu.[10] 2004 yılında ise, mezarlığın ortasına iş insanı İbrahim Bodur tarafından aynı anda 500 kişinin namaz kılabileceği bir cami yaptırıldı.[11]

Remove ads

Yeşil alan ve bitki örtüsü

Mezarlık alanının %25'i çok eğimli, %55'i az eğimli ve %20'side düz alandan oluşmaktadır.[8] Zincirlikuyu Mezarlığı yeşil alan bakımından İstanbul'daki diğer mezarlıklara kıyasla daha geniş bir alana sahiptir. Bu yeşil alan mezarlığın eski bölümünde daha yoğunken, yeni eklenen bölümlerinde daha seyrek bir bölgeyi kapsamaktadır. Mezarlık birçok yapraklı ve ibreli ağaç türüne ev sahipliği yapmaktadır. Cupressus sempervirens (Akdeniz Servisi) en yaygın ağaç türü olarak öne çıkarken, sedir türlerinden Cedrus sp., çam türü olarak Pinus brutia (kızılçam), Thuja sp. (boylu mazı) ve Cercis siliquastrum (erguvan) türleri yayılım göstermektedir.[8] Ayrıca mezarlık tanzimlerinde kullanılan birçok küçük çalı ve çok yıllık otsular mevcuttur.

İstatistikler

Özetle
Bakış açısı
Thumb
Mezarlıkta bulunan Zincirlikuyu Camii, Mart 2022

Uzun yıllar boyunca Beyoğlu yakasındaki tek modern mezarlık olması, hızla dolmasına yol açtı. Bugün, aile kabirleri için ayrılmış olanlar dışında %100 yakın bir oranda dolmuş durumdadır. Aile mezarlıkları içerisinde 42 kişilik mezar yeri ile Sabancı ailesi en çok yere sahip iken, onu sırasıyla 14 kişilik yer ile Atatürk'ün doktorlarından Mehmet Kâmil Berk ailesi, 12 kişilik yer ile İzzet Feldan ve Raşit Alicikoğlu aileleri ve 10 kişilik alan ile Koç ailesi takip etmektedir.[3]

28 Eylül 2006'da yapılan sayıma göre mezarlıkta 38 bin 42 adet mezar olduğu tespit edildi.[8] 2011 istatistiklerine göre ise, mezarlığa kurulduğu günden beri 43 bin 104 kişi defnedildi.[3] 10.5 metreye 5 metre ölçüleri ile Abdurrahman Naci Demirağ'ın anıt mezarı Zincirlikuyu Mezarlığındaki en büyük anıt mezar olarak yer almaktadır.[3] Mezarlıkta 2 cumhurbaşkanı, 3 başbakan, I. Dünya Savaşı'nın 2 komutanı, 5 genelkurmay başkanı, İstanbul'un 3 belediye başkanı ve çok sayıda tanınmış sanatçı, iş insanı, gazeteci, oyuncu, sporcu, şarkıcı ve politikacının kabirleri yer almaktadır.[3]

Umumi Hıfzıssıhha Kanunu'na dayanılarak Zincirlikuyu Mezarlığı'na inşa edilen Türkiye'nin ilk ve tek krematoryumu, kullanım için talep gelmediğinden yıktırılmış ve bugün yerinde mezarlığın garajı ve müdürlük binası inşa edilmiştir.[12]

Remove ads

Galeri

Ayrıca bakınız

Wikimedia Commons'ta Zincirlikuyu Mezarlığı ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.

Kaynakça

Dış bağlantılar

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads
Remove ads