Кез районы

Кез районы (рус. Кезский район, удм. Кез ёрос) — Удмуртиянең төньяк-көнчыгышында урнашкан муниципаль район.

Кез районы

Герб Файл:Coat of Arms of Kez rayon (Udmurtia).svg Байрак
Ил	Россия
Статус	муниципаль район һәм муниципальный округ России[d]
Төбәк	Удмуртия
Административ үзәк	Кез
Нигезләү датасы	15 июль 1929
район башлыгы	Петр Евгений улы Князев
Рәсми телләр	удмурт, рус
Халык саны  (2010)	22 912[1]
Халык тыгызлыгы	9,9 кеше/км² кеше/км²
Мәйдан	2321,02 км²[2]
Сәгать поясы	MSK (UTC+4)
http://kez.udmurt.ru/

Административ үзәге — Кез посёлогы.

География

Чиктәшлек

Як	Район яки регион
Төньяк Көнбатыш	Балезино районы
Көньяк-көнбатыш	Игра районы
Көньяк	Дебесы районы
Көнчыгыш	Пермь крае

Районның көньягы Югары Чулман калкулыгында урнаша. Иң эре елгалар — Лып, Пызеп; Кулига авылы янында Чулман елганың башы урнаша.

Тарих

Район 1929 елның 15 июлендә элекке Глазов өязенең Балезино, Лып, Полом һәм Юсово волостьларның 23 авыл советлардан барлыкка килә. 1935 елда район составыннан Кулига районы аерылып чыккан (1956 елга кадәр). 1962 елда Кез авыл районы оештыра, аның составына Карсовай һәм Дебёсы районнарның өлешләре керә. 1965 елда район хәзерге чикләренә керә.

Халык

1970[3]	1979[4]	1989[5]	2002[6]	2010[1]
38 083	32 036	29 264	26 446	22 912

Милли состав: арлар — 68 %, руслар — 30 %, татарлар — 1 % (2002 җанисәбе буенча).

Адимнистратив бүленеш

1. Гыя авыл җирлеге
2. Зур Олып авыл җирлеге
3. Кабалуд авыл җирлеге
4. Кез авыл җирлеге
5. Ключевское авыл җирлеге
6. Кузьма авыл җирлеге
7. Кулига авыл җирлеге
8. Мысы авыл җирлеге
9. Яңа Унтем авыл җирлеге
10. Полом авыл җирлеге
11. Сосновый Бор авыл җирлеге
12. Степаненки авыл җирлеге
13. Сюрзи авыл җирлеге
14. Чепеца авыл җирлеге
15. Юски авыл җирлеге

Социаль инфраструктура

Мәгариф системасы үз эченә 19 мәктәп, 17 балалар бакчасын һәм №50 профессиональ укуханәне ала. Медицина ярдәмен 4 хастаханә һәм 33 фельдшер-акушерлык пункты күрсәтә. Шулай ук районда 24 мәдәният йорты, 17 китапханә һәм ике музей эшли.

Икътисад

12 сәнәгый ширкәт эшли.

Танылган шәхесләр

• Григорий Верещагин (1851, Полом — 1930, Ижау), удмурт этнографы, язучысы, рухани, педагог.
• Роза Яшина (1933, Русский Зязьгор ― 2022, Ижау), әдәбият белгече, тәнкыйтьче, шагыйрә, тәрҗемәче. Филология фәннәре кандидаты (1965), профессор (2002). Удмурт АССРның атказанган фән эшлеклесе (1983).