Рязань өлкәсе

Рязань өлкәсе́ – Россия Федерациясенең Европа өлеше субъекты.

Рязань өлкәсе
рус. Рязанская область
Байрак[d]	Илтамга[d]
Нигезләнү датасы	26 сентябрь 1937
Рәсми исем	Рязанская область
Дөнья кисәге	Европа
Дәүләт	Россия
Башкала	Рязань
Административ-территориаль берәмлек	Россия[1]
Сәгать поясы	MSD һәм Европа/Мәскәү[d][2]
Геомәгълүматлар	Data:Russia/Ryazan Oblast.map
Башкарма хакимият башлыгы	Павел Малков
Канунбирү органы	Рязань өлкә думасы[d]
Халык саны	1 043 231 (2024)
Моның хуҗасы	Рязань[d]
Нәрсә белән чиктәш	Мәскәү өлкәсе, Владимир өлкәсе, Түбән Новгород өлкәсе, Мордовия, Пенза өлкәсе, Тамбов өлкәсе, Липецк өлкәсе һәм Тула өлкәсе
Мәйдан	39 600 км²
Рәсми веб-сайт	ryazan.gov.ru
Һәйкәлләр исемлеге	список объектов культурного наследия России в Рязанской области[d]
Феноменның икътисады	economy of Ryazan Oblast[d]
Җирле телефон коды	4912
Номер тамгасы коды	62
Монда җирләнгәннәр төркеме	[d]
Рязань өлкәсе Викиҗыентыкта

Өлкә үзәге – Рязань шәһәре.

География

Чиктәшлек

Як	Россия субъекты
Төньяк-көнбатыш	Мәскәү өлкәсе
Төньяк	Владимир өлкәсе
Төньяк-көнчыгыш	Түбән Новгород өлкәсе
Көнчыгыш	Мордовия республикасы
Көньяк-көнчыгыш	Пенза өлкәсе
Көньяк	Тамбов өлкәсе Липецк өлкәсе
Көнбатыш	Тула өлкәсе

Өлкә Ука елгасының урта һәм түбән агымнарда урнашкан, җир өсте — тигезлек. Төньякта Мещёра түбәнлеге (биеклеге 80–130 м), Уканың уңъярында Ука-Тын тигезлеге (иң биек урыны 180 м). Көнбатыш өлеше Уртарус калкулыгы алып тора (иң биек урыны 236 м). Известьташ, балчык, ком, көрән күмер, торф чыганаклары бар.

Климаты уртача континеталь. Гыйнварның уртача температурасы —11°, июльнеке +19°С. Еллык явынар саны 550 мм. Вегетация дәвере 180 көн. Төп елга — Ука вә аның кушылдыклары (Пра, Гусь, Проня, Пара, Мукшы, Ранова, Цна). Мещёра түбәнлегендә Дубовое, Великое, Чёрное, Белое һ.б. күлләре бар. Туфрагы кәсле, сур тусли соры урман туфрагы, каратуфрак. Территориясенең 35% өлеше — урман. Тиен, төке, куян, бүре, кабан, поши яши. Өлкә территориясендә Мещёра милли паркы, Ука тыюлыгы урнашкан.

Халык

Төп мәкалә: Рязань өлкәсенең халкы

Россияның Госкомстат исәбеннән өлкәнең халык саны 1 135 438 кеше (2015).

• Рус халкы – 1 161,4 мең кеше
• Украин халкы – 12,7 мең кеше
• Мордва халкы – 7,3 мең кеше
• Татар халкы – 5,6 мең кеше
• Әрмән халкы – 4,5 кеше
• Белорус халкы – 3,5 кеше
• Әзербайҗан халкы – 2,9 кеше
• Чегән халкы – 2,2 кеше
• Немец халкы – 1,6 кеше
• Чуаш халкы – 1,3 кеше
• Молдова халкы – 1,1 кеше

Торак пунктлар

Рязань ↗533 277[3] Касимов ↘31 477[3] Скопин ↘27 455[3] Сасово ↘26 837[3] Ряжск ↗21 686[3] Рыбное ↗18 998[3] Новомичуринск ↘17 586[4] Шилово ↘14 917[4]

Кораблино ↘11 374[3] Михайлов ↘11 046[4] Лесной ↘7729[4] Спасск-Рязанский ↘6772[3] Поляны ↗6623[5] Шацк ↘6284[3] Тума ↘6036[4] Спас-Клепики ↘5666[4]

Октябрьский ↘5639[4] Сараи ↘5343[3] Кадым ↘5205[3] Старожилово ↘5137[3] Ухолово ↘4641[3] Милославское ↘4448[4] Пронск ↗4620[4]

Административ бүленеш

Шәһәр округләре

№	Шәһәр округы	Халык саны, кеше
I	Касыйм	↘31 477[3]
II	Рязань	↗533 277[3]
III	Сасово	↘26 837[3]
IV	Скопин	↘28 493[3]

Районнар

№	Район	Административ үзәк	Мәйдан, км²	Халык саны, кеше
1	Александро-Невский районы	Александро-Невский штб	833	↘11 423[3]
2	Захарово районы	Захарово штб	986	↘8660[3]
3	Ирмеш районы	Ирмеш штб	1 342	↘7784[3]
4	Кадым районы	Кадым штб	986	↘7732[3]
5	Касыйм районы	Касыйм ш.	2 969	↘27 275[3]
6	Клепики районы	Спас-Клепики ш.	3 235	↘24 624[3]
7	Кораблино районы	Кораблино ш.	1 171	↘22 838[3]
8	Милославское районы	Милославское штб	1 397	↘12 771[3]
9	Михайлов районы	Михайлов ш.	1 841	↘33 548[3]
10	Пителино районы	Пителино штб	953	↘5322[3]
11	Пронск районы	Пронск штб	1 070	↘30 482[3]
12	Путятино районы	Путятино с.	1 008	↘7278[3]
13	Рыбное районы	Рыбное ш.	1 407	↗36 715[3]
14	Ряжск районы	Ряжск ш.	1 019	↘29 394[3]
15	Рязань районы	Рязань ш.	2 170	↘57 419[3]
16	Сапожок районы	Сапожок штб	960	↘10 417[3]
17	Сараи районы	Сараи штб	2 117	↘16 285[3]
18	Сасово районы	Сасово ш.	1 819	↘17 282[3]
19	Скопинский районы	Скопин ш.	1 736	↘26 128[3]
20	Спасск районы	Спасск-Рязанский ш.	2 684	↘26 970[3]
21	Старожилово районы	Старожилово штб	1 007	↘17 357[3]
22	Ухолово районы	Ухолово штб	956	↘9047[3]
23	Чучково районы	Чучково штб	896	↘7692[3]
24	Шацк районы	Шацк ш.	2 400	↘22 117[3]
25	Шилово районы	Шилово штб	2 390	↘39 272[3]

Танылган шәхесләр

Татарлар

• Сара Шакулова — татар хатын-кызларыннан беренче математик.
• Гомәр Дәвишев — беренче профессиональ татар режиссеры.
• Сәгъдия Булатова — мөгаллим. Касыймда кыз балалар өчен беренче мәктәп ачучы.
• Әшрәф Синәева — татар театрына нигез салучыларның берсе. «Сәйяр» төркеме актрисасы.

Шулай ук карагыз

• Касыйм ханлыгы