Сиборгий

Сиборгий (лат. Seaborgium, Sg, элек Уннилгексий, Unnilhexium, Unh, яки эка-вольфрам) — Менделеевның периодик таблицасының 7 период, 6 төркем элементы. Тәртип номеры - 106. Әз генә вакыт тора торган радиоактив элемент.

Дубний◄ Сиборгий / Seaborgium (Sg) ►Борий
Атом номеры	106
Матдәнең тышкы күренеше
Атомның үзлекләре
Атом массасы (моляр масса)	[263,1182] а. м. б. (г/моль)
Атом радиусы	пм
Ионлаштыру энергиясе (беренче электрон)	кДж/моль (эВ)
Электрон конфигурациясе
Химик үзлекләре
Ковалент радиусы	пм
Ион радиусы	пм
Электр тискәрелеге (Полинг буенча)
Электрод потенциалы
Оксидлашу дәрәҗәсе
Матдәнең термодинамик үзлекләре
Тыгызлык	г/см³
Моляр җылы сыешлыгы	Дж/(K·моль)
Җылы үткәрүчелек	Вт/(м·K)
Эрү температурасы	K
Эрү җылылыгы	кДж/моль
Кайнау температурасы	K
Парга әйләнү җылылыгы	кДж/моль
Моляр күләм	см³/моль
Матдәнең кристаллик рәшәткәсе
Рәшәткә төзелеше
Рәшәткә параметрлары	Å
Дебай температурасы	K

Символы

Сиборгий элементының символы - Sg (Сиборгий дип укыла).

Тарихы

Сиборгий 1974 елда Берклида Калифорния университетындагы Лоуренс исемендәге лабораториядә синтезланган ^[1]. Яңа элементны алу өчен ²⁴⁹Cf+¹⁸O→²⁶³106+4n реакциясе кулланыла. Бер үк вакытта, аларга бәйсез рәвештә, Г. Н. Флеров һәм Юрий Оганесян җитәкчелегендә Дубна төркеме кургаш һәм хром кушылган атом-төш реакцияларе нәтиҗәсеендә 106-ынчы элементны синтезлау турында мәглүмат бастырып чыгара ^[2].

1993 елда IUPAC эшче төркеме Дубнадагы төркем эше тикшеренүләр өчен олы әһәмияткә ия, әмма, Беркли төркеменең эшеннән аермалы буларак, яңа элемент барлыкка килүен җитәрлек ышаныч булдырырлык итеп күрсәтмәде, дип нәтиҗә ясый^[3]. Шуңа күрә 1997 елда IUPAC (совет галимнәре "резерфорд" дип атарга ризалыгын белдерүенә карамастан^[4]) элементны Беркли физигы Гленн Сиборг хөрмәтенә сиборгий дип атарга карар кабул итә^[5]. Сиборг үзе исән чакта элемент аның исеме белән аталган беренче галим була^[6].

Билгеле изотоплары

Изотоп	Массасы	Ярым таркалыш чоры[7]	Таркалу типлары
258Sg	258	2,9+1,3-0,7 мс	бүленеше
259Sg	259	0,48+0,28-0,13,28-0,13 с	α-таркалу 255. Rf (90 %); үзе бүленү
260Sg	260	3,6± 0,9мс	α-таркалу 256. Rf; үзе бүленү
261Sg	261	0,23±0,06с	α-таркалу 257. Rf
262Sg	262	6,9+3,8-1,8 мс	үзе бүленү; α-таркалу 258. Rf (< 22 %)
263Sg	263	1,0± 0,2с	α-таркалу 259. Rf; үзе бүленү (< 30 %)
264Sg	264	37+12-11 мс	үзе бүленү
265Sg	265	8±3 с	үзе бүленү; α-таркалу 261. Rf
266Sg	266	21+20-12 с	үзе бүленү; α-таркалу 262. Rf
267Sg	267	Мс 19	үзе бүленү; α-таркалу 263. Rf
269Sg	269	3,1+3,7-1,1 мин	α-таркалу 265. Rf
271Sg	271	2,4+4,3-1,0 мин	α-таркалу 267. Rf; үзе бүленү

Чыганаклар

• Atomic Weights of the Elements 2001, Pure Appl. Chem. 75(8), 1107—1122, 2003. Retrieved June 30, 2005. Atomic weights of elements with atomic numbers from 1-109 taken from this source.(ингл.)
• IUPAC Standard Atomic Weights Revised 2005 елның 29 декабрь көнендә архивланган. (2005).(ингл.)

Сылтамалар

• Сиборгий на Webelements
• Сиборгий в Популярной библиотеке химических элементов 2011 елның 23 август көнендә архивланган.
• О синтезе элемента на сайте ОИЯИ 2012 елның 18 гыйнвар көнендә архивланган.