Таллинн

Таллинн (эст. Tallinn) — Эстониянең иң зур шәһәре һәм башкаласы.

Бу терминның башка аңлатмалары да бар, аларны карау өчен Таллинн (мәгънәләр) битенә күчегез.

Таллинн
эст. Tallinn
Байрак[d]	Илтамга[d]
Рәсми исем	Tallinn һәм Таллин
Демоним	Tallinnoise[1], Tallinnois[1], Tallinner[2], tallinndar[3], талліннець, талліннка һәм tallinlane
Рәсми тел	эстон теле
Дөнья кисәге	Европа
Дәүләт	Эстония[4]
Нәрсәнең башкаласы	Эстония
Административ-территориаль берәмлек	Харьюмаа[d]
Сәгать поясы	UTC+02:00
Диңгез, күл яки елга эчендә яки янында урнашуы	Фин култыгы
Хөкүмәт башлыгы вазыйфасы	Таллин шәһәрдары[d]
Башкарма хакимият башлыгы	Евгений Осиновский[d][5]
Әгъзалык	Бөтендөнья туристик шәһәрләр федерациясе[d][6], Бөтендөнья мирас шәһәрләре оешмасы[d][7] һәм Union of the Baltic Cities[d][8]
Халык саны	457 572 (1 гыйнвар 2024)[9]
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек	28 метр[10]
Кардәш шәһәр	Вилнүс[11][12][13][…]
Аның белән шул ук территорияне били	Таллин[d]
Бүләкләр	Европаның агачлар шәһәре[d] (2015)
Мәйдан	159,37 км² (31 декабрь 2017)[14]
Почта индексы	10111[15]
Рәсми веб-сайт	tallinn.ee
Ачык мәгълүматлар порталы	Open Data Tallinn[d]
Феноменның икътисады	economy of Tallinn[d]
Беренче язма телгә алу	1154
Җирле телефон коды	64
Номер тамгасы коды	A-B
Шәрәфле ватандашлар төркеме	[d]
Монда җирләнгәннәр төркеме	[d]
Объектның күренешләре өчен төркем	[d]
Таллинн Викиҗыентыкта

^[16]

Халык саны — 392 331 кеше (2011).^[17]

География

Таллинн Фин култыгының көньяк ярында, Һелсинкидан 80 километр көньяктарак урнашкан.

Климат

• Уртача еллык температура — +5,9 °C
• Уртача еллык җил тизлеге — 4,1 м/с
• Уртача еллык һава дымлылыгы — 80%

Таллинн климаты
Күрсәткеч	Гый	Фев	Мар	Апр	Май	Июн	Июл	Авг	Сен	Окт	Ноя	Дек	Ел
Абсолют максимум, °C	9,3	10,1	15,9	27,2	29,7	31,2	34,3	33,9	28,5	22,0	12,8	10,6	34,3
Уртача максимум, °C	−1,2	−1,6	2,3	9,2	15,2	18,8	21,8	20,4	15,2	9,4	3,4	0,3	9,4
Уртача температура, °C	−3,4	−4,3	−1	4,5	10,1	14,1	17,2	16,0	11,3	6,5	1,3	−1,9	5,9
Уртача минимум, °C	−5,8	−7	−4,2	0,6	5,2	9,6	12,7	12,0	7,8	3,8	−0,8	−4,2	2,5
Абсолют минимум, °C	−31,1	−31	−25,5	−17,2	−5	0,0	4,0	2,1	−5	−10,5	−21,3	−31	−31,1
Явым-төшем нормасы, мм	49	32	31	30	36	57	74	73	60	65	61	49	618
Су температурасы, °C	1,0	0,5	0,6	2,3	6,5	11,8	16,2	16,7	13,0	9,5	6,0	2,8	7,3
Чыганак: Погода и климат ЕСИМО

Тарих

Рус елъязмаларында беренче тапкыр 1154 елда Колывань буларак телгә алына. 1219 елда датчаннар тарафыннан басып алына, алар шәһәргә Рөвел исемне кушканнар.

1349 елда датчаннар шәһәрне Тевтон орденына саталар, соңрак Ливония ордены составына күчкән. Ливония ордены таркалгач соң, Швеция составына күчкән.

1558—83, 1570 — 71 һәм 1577 елларда шәһәр руслар тарафыннан уңышсыз камап алынган.

Төньяк сугышы барышында Рөвел Пётр I гаскәре алдында капитуляцияләнгән.

1904 елның 15 октябрендә — Россия-Япония сугышы барышында Балтыйк флоты Рөвелдән чыга.

Халык

1840[18]	1897[19]	1959[20]	1970[21]	1979[22]	1989[23]	2000[24]	2011[25]
23 259	64 572	281 714	362 706	429 727	482 037	400 378	392 331

Милли состав (2000): эстоннар — 53,7%, руслар — 36,5%, украиннар — 3,7%, белоруслар — 2,0%.^[24]

Эчке бүленеш

8 өлеш:

• 1) Һааберсти (эст. Haabersti)
• 2) Кесклинн (эст. Kesklinn)
• 3) Кристийне (эст. Kristiine)
• 4) Ласнамәе (эст. Lasnamäe)
• 5) Мустамәе (эст. Mustamäe)
• 6) Нымме (эст. Nõmme)
• 7) Пирита (эст. Pirita)
• 8) Пыһья-Таллинн (эст. Põhja-Tallinn)