2011 ел - Wikiwand

2011 (ике мең унберенче) ел — кәбисә булмаган ел, милади тәкъвим буенча шимбә көнне башлана. Бу безнең эраның 2011 елы, III меңьеллыкның 11 елы, XXI гасырның 11 елы, XXI гасырның 2 унъеллыгының 1 елы, 2010 елларның 2 елы. 2011 елдан бирле 14 ел үтте.

ТЮРКСОЙ илләрендә һәм Татарстанда — Габдулла Тукай елы^[1]^[2].
Азатлык радиосы тәкъвимендә — «Шүрәле» елы ^[3].
TIME журналы 2011 елның «Ел кешесе» дип «протест белдерүчене» атады^[4].

Кыска фактлар Еллар, Унъеллык ...

Еллар
2007 · 2008 · 2009 · 2010 — 2011 — 2012 · 2013 · 2014 · 2015
Унъеллык
1990-еллар · 2000-еллар — 2010-еллар — 2020-еллар · 2030-еллар
Гасырлар
XX гасыр — XXI гасыр — XXII гасыр

Подробнее 1990-еллар, 2000-еллар ...

**2011 ел башка тәкъвимнәрдә**
Милади тәкъвим	2011 MMXI
Юлиан тәкъвим	2010—2011 (14 гыйнвардан)
Юлиан тәкъвим византия эрасы белән	7519—7520 (14 сентябрьдән)
Римны нигезләгәннән башлап	2763—2764 (4 майдан)
Яһүдләр тәкъвиме	5771—5772 ה'תשע"א — ה'תשע"ב
Һиҗри тәкъвим	1432—1433 (27 ноябрьдан)
Борынгы әрмәннәр тәкъвиме	4503—4504 (11 августтан)
Әрмәннәрнең чиркәү тәкъвиме	1460 ԹՎ ՌՆԿ
Кытай тәкъвиме	4707—4708 (3 февральдан) 庚寅 — 辛卯 ак юлбарыс — ак йорт куяны
Хәбәш тәкъвим	2003 — 2004
Борынгы һинд тәкъвиме
- Викрам-самват	2067—2068
- Шака самват	1933—1934
Шәмси тәкъвим	1389—1390
Буддачылык тәкъвиме	2554
Япон ел исәбе	23 ел Хэйсэй

Remove ads

Вакыйгалар

Шулай ук кара: Төркем:2011 ел

Гыйнвар

1 гыйнвар — Эстония евро акча берәмлеген кабул итеп, «еврозона»ның 17-нче иле булды^[5].
1 гыйнвар — Маҗарстан Европа Берлегендә рәислек итә башлый^[6].
3 гыйнвар — Арнольд Шварцнеггер Калифорния штатының губернаторы мөддәтe тәмамлану сәбәпле вазифасыннан китә.
4 гыйнвар — Казакъстан президенты Нурсолтан Назарбаев үзен 2020 елга кадәр президентлык мөддәтен озайту максатында илдә референдум уздырудан рәсми рәвештә баш тартты^[7].
8 гыйнвар — АКШ-ның Аризона штатында Тусон шәһәрендә сайлаучылар белән очрашуы вакытында АКШ Конгрессына Демократик партиядән сайланган Габриел Гиффордс һәм аның тарафдарларына һөҗүм ясала. Алты кеше вафат, Гиффордс белән 12 кеше яраланган^[8].
13 гыйнвар — Татарстан мөселманнары Диния Нәзарәте пленумында Госман хәзрәт Исхакый мөфти вазифасыннан вакытыннан алда китүен хәбәр итте^[9].
14 гыйнвар — Тунис президенты Зин әл-Абидин Бин Гали илдәге ризасызлык җыеннарыннан соң Согуд Гарәбстанына качты^[10].
15 гыйнвар — Википедия проектына 10 ел тулды.
21 гыйнвар — Александр Лукашенко дүртенче тапкыр рәсми төстә Белорусия президенты вазифасына керешә ^[11].
24 гыйнвар — Домодедово һава аланында шартлау нәтиҗәсендә 35 кеше вафат була, 180 кеше җәрәхәтләнә.
26—30 гыйнвар — 41-нче Бөтендөнья икътисади форумы (Давос, Швейцария)^[12].
28 гыйнвар — Россиянең Дәүләт Думасы Полиция турындагы канунны кабул итә ^[13].
28 гыйнвар — Төркиянең Эрзурум шәһәрендә XXV Кышкы Универсиада уеннары башланды^[14].
29 гыйнвар — Мисырдагы тәртипсезлекләр нәтиҗәсендә 2 фиргавен мумиясе юкка чыгарыла, Милли музейдан берничә кыйммәтле экспонат урлана^[15].
30 гыйнвар — Казанның «Лепрекон» барында чыккан янгында дүрт кеше һәлак була^[16].
30 гыйнвар — Астанада (Казакъстан) 7-нче Кышкы Азия уеннары старт алган^[17].
31 гыйнвар — Ирек Мортазин шартлы рәвештә иреккә чыгарылды^[18].

Февраль

6 февраль — Эрзурумда (Төркия) XXV Кышкы Универсиада тәмамланды ^[19].
8 февраль — Россия президенты Дмитрий Медведев «кышкы вакытка» күчүне гамәлдән чыгарды. 2011 елда Россия халкы соңгы тапкыр «җәйге вакытка» күчә^[20].
11 февраль — Мисыр президенты Хөсни Мөбәрәк вазифасыннан китте^[21].
22 февраль — Яңа Зеландиядә 6,3 дәрәҗәдәге көчле җир тетрәү нәтиҗәсендә 98 вафат булды, йөзләрчә кеше җәрәхәтләгән^[22]^[23].
24 февраль — «Интерфакс»ка биргән әңгәмәдә Миңтимер Шәймиев Россиянең милли сәясәтен тәнкыйтьләп, милли республикаларын бетерү тәкъдименә каршы чыкты^[24]^[25].
24 февраль — «Дискавери» шаттлы соңгы сәфәренә чыга^[26].
28 февраль — Лос-Анджелеста (АКШ) 83-нче «Оскар» премиясен тапшыру тантанасы үтте ^[27].

Март

1 март — Россиядә «Полиция» турындагы федераль канун үз көченә керде^[28]^[29].
2 март — «Башкорт яшьләр иттифагы» әгъзалары ачлык чарасын башлады^[30].
6 март — Эстониядә парламент сайлауларында Реформалар фиркасе җиңү яулады^[31]^[32].
11 март — Япониядә көчле җир тетрәү^[33] 8 мең кеше вафат, 3 мең җәрәхәтләнгән, 10 меңнән артык кеше язмышы хәбәрсез^[34].
12 март — Япониянең «Фукусима-1» атом электр станциясендәге җир тетрәү нәтиҗәсендә шартлау. Реактор тирәсендә нурланыш дәрәҗәсе арткан ^[35].
18 март — Миңтимер Шәймиев «Ватаным Татарстан» газетасына биргән әңгәмәдә федераль хөкүмәт сәясәтен тәнкыйтьләп, «Бердәм Россия» фиркасенең Югары шурасы президиумыннан чыгу ниятен әйтте^[36].
19 март — Мисырда конституцияне үзгәртү буенча референдум узды. Тавыш бирүчеләрнең күпчелеге төзәтмәләрне хуплады^[37].
19 март — Франция, Бөекбритания һәм АКШ хәрби көчләре Каддафиның гыйсъянчыларга һөҗүмнәрен туктату өчен Ливиянең кайбер районнарында бомбардировка башлады^[38].
26 март — Казанның Ирек мәйданында якынча 4 мең кеше җыелып, балык тотуны түләүле итүгә каршылык белдерде ^[39].
27 март — Россия соңгы тапкыр җәйге вакытка күчте ^[40].

Апрель

3 апрель — Казакъстанда узган президент сайлауларында 95,5 % тавыш белән Нурсолтан Назарбаев җиңү яулый^[41].
11 апрель — Казан университетының татар филологиясе һәм тарихы факультеты студентлары вузның яңа җитәкчелегенең факультетны бетерүләренә каршы пикетка чыкты.^[42]
11 апрель — Минск шәһәренең «Октябрьская» метро станциясендә шартлау нәтиҗәсендә 13 кеше вафат^[43].
13 апрель — Татарстан Җөмһүрияте Мөселманнары Диния Нәзаратының Бишенче чираттан тыш корылтаенда мөфти вазифасына Илдус Фәиз сайланды.^[44].
16 апрель — Россия белән Төркия арасында визалар бетерелде^[45].
29 апрель — Бөекбританиядә шаһзадә Уильям һәм Кейт Миддлтон никахы үтте^[46].

Май

2 май — АКШ президенты Барак Обама террорист, Әл-Каидә җитәкчесе Усама бин Ладенның үтерелүе турында игълан итте^[47].
10—14 май — «Евровидение 2011» җыр бәйгесендә җиңүне Азәрбайҗан вәкилләре — Ell һәм Nikki яулый^[48].
15 май — хоккей буенча дөнья беренчелеге тәмамлана. Финляндия җиңә.
15 май — Нью-Йоркта Халыкара Валюта Фонды башлыгы Доминик Стросс-Кан кулга алынды^[49].
18 май — Сергей Миронов Петербург думасы тарафыннан Федерация Шурасыннан чакыртылды^[50].
19 май — АКШ президенты Барак Обама Якын Көнчыгышта барган үзгәрешләр турында чыгыш ясады^[51].
31 май — Вануату Абхазия бәйсезлеген таныды һәм аның белән дипломатик мөнәсәбәтләр урнаштырды^[52].

Июнь

2 июнь — Латвия президентын сайлауда Андрис Берзиньш җиңә.
3 июнь — Удмуртиянең Пугачево авылы янында урнашкан хәрби бүлектә янгын нәтиҗәсендә шартлаулар башланган^[53].
3 июнь — Һаагта Ратко Младич эше башланды^[54].
12 июнь — Төркиядә парламент сайлаулары үтә^[55]. Гаделлек һәм үсеш фиркасе җиңү яулады^[56].
18 июнь — Болгарда чираттагы Изге Болгар җыены узды^[57]. Җыенда Болгарга Ислам динен китергән сәхабәләргә истәлек билгесе ачылды^[58].
19 июнь — Казанда «KAZANHALAL-2011 II Халыкара күргәзмә-ярминкәсе» ачылды^[59].
19 июнь — Сомали премьер-министры Мөхәммәд Габдуллаһ Мөхәммәд вазифасыннан китте^[60].
20 июнь — Зиннәтулла Билалетдинов хоккей буенча Россия җыелмасының яңа баш тренеры итеп билгеләнде^[61]
20 июнь — Петрозаводск тирәсендә Ту-134 пассажир очкычы һәлакәткә очрады (44 кеше һәлак булды, 8-е исән)^[62].
23 июнь—2 июль — 33-нче Халыкара Мәскәү кинофестивале^[63].
24 июнь — Казанга Россия президенты Дмитрий Медведев, Азәрбайҗан президенты Илһам Әлиев һәм Әрмәнстан президенты Серж Саргсян килделәр. Казанда Таулы Карабах сөйләшүләре үтте^[64]. Татар иҗтимагый үзәге үткәрергә теләгән пикет тыелды, активистлар тоткарланды^[65].
25 июнь — Казанда Сабан туе һәм «Тынычлык яратылышы» фестивале узды. Чараларда Дмитрий Медведев та катнашты.^[66]^[67].
29 июнь — Казанның IT-паркында татарча Microsoft Windows 7 һәм Microsoft Office 2010 программалары тәкъдим ителде^[68].
29 июнь — Татарстан Дәүләт шурасының мәдәният, фән, мәгариф һәм милли мәсьәләләр комитеты утырышында «Латин графикасына нигезләнгән татар әлифбасын кайтару турындагы канунга үзгәрешләр кертү хакында» канун өлгесе тикшерелде^[69].

Июль

1 июль — Европа берлеге рәислеге Польшага күчә^[70].
5 июль — Кристин Лагард Халыкара валюта фондын җитәкли башлады^[71].
6 июль — 2018 елгы Кышкы Олимпия уеннары башкаласы булып Көньяк Кореяның Пхенчхан шәһәре игълан ителде^[72].
8 июль — Татар Википедиясе 10 мең мәкалә чиген уза.
8 июль — Демократик Конго Җөмһүриятендә авиаһәлакәт нәтиҗәсендә 127 кеше вафат була^[73].
9 июль — Көньяк Судан бәйсез дәүләт булып игълан ителә^[74].
10 июль — Казан янында «Булгария» теплоходы бата. 122 кеше вафат.^[75].
10 июль — News of The World британ газетасы ябылды^[76].
14 июль — Көньяк Судан 193-нче әгъза буларак БМО оешмасына кабул ителә^[77].
22 июль — Норвегия терактларында 92 кеше вафат^[78].
25—31 июль — Казанда XXI Татар яшьләре көннәре узды^[79]^[80].
31 июль — кояш бату белән Рамазан ае башлады^[81].

Август

6 август — Бөекбританиядә чуалышлар башлана^[82].
12—23 август — Шэньчжэньда (Кытай) XXVI җәйге универсиада узды^[83].
13 август — Берлин дивары төзелә башлауга 50 ел тулды^[84].
22 август — Ливиядә гыйсьянчылар Триполи шәһәренә бәреп керделәр^[85].
22 август — Валентина Матвиенко Петербург губернаторы вазифасыннан китте.
26 август — чираттан тыш Абхазия президенты сайлауларында Александр Анкваб җиңде^[86].
30 август — Йосихико Нода Япониянең премьер-министры булып сайланды^[87].
31 август—10 сентябрь — 68-нче Венеция кинофестивалендә җиңүне «Фауст» фильмы яулады^[88].

Сентябрь

1 сентябрь — Россия тугыз вакыт бүлгесенә бүленде^[89].
2 сентябрь — Чуашстанның дәүләт шурасы республика конституциясенә үзгәрешләргә күрә республика җитәкчесе президент түгел, ә «башлык» дип атала^[90].
7 сентябрь — Россиянең «Локомотив» хоккей такымы уенчылары утырган Як-42 очкычы Ярыслаудан күтәрелеп киткәндә казага очрады. Очкычтагы 45 кешенең 43-е һәлак булды^[91].
7 сентябрь — Казанның элекке мэры Камил Исхаков Ислам конференциясе оешмасында Россиянең даими вәкиле эшеннән алынды^[92].
16 сентябрь — Франциядә урамда намаз укуны тыю көчкә керде^[93].
21 сентябрь — Валентина Матвиенко Россиянең Федерация шурасы башлыгы булып сайланды^[94].
23 сентябрь — Фәлестыйн башлыгы Мәхмүд Габбас БМО-да әгъзалык сорап рәсми гариза тапшырды^[95].
23—24 сентябрь — Бердәм Россия фиркасенең XII корылтае. Россия президентына намзәт булып Владимир Путин билгеләнә^[96].
25 сентябрь — Согуд Гарәбстанында хатын-кызлар тавыш бирүдә катнашу һәм җирле сайлауда үз намзәтләрен чыгару хокукына ия булды^[97].
27 сентябрь — Татарстан президенты Рөстәм Миңнеханов Австралиядәге сәфәре вакытында татар җәмгыяте вәкилләре белән дә очрашты^[98].
27 сентябрь — Төркиянең Тарсус шәһәрендә Габдулла Тукай бульвары ачылды^[99].
30 сентябрь—1 октябрь — Казанда II Бөтендөнья татар галимнәре форумы уза^[100]^[101].

Октябрь

3 октябрь — 2011 елның Нобель бүләге ияләрен игълан итү башланды^[102].
6 октябрь — Татарстан мөфтие Илдус Фәиз наркоманиягә каршы фәтва чыгарды^[103].
9 октябрь — Польшадагы парламент сайлауларында Дональд Туск җитәкләгән «Ватандашлар платформы» фиркасе җиңә^[104]^[105].
11 октябрь — Киев мәхкәмәсе Украина экс-премьеры Юлия Тимошенконы 2009 елда Россия белән газ килешүләрен төзегәндә вакаләтләренең кысаларыннан чыгуда гаепле дип табып, аны 7 елга иректән мәхрүм итү җәзасын бирде^[106].
14 октябрь — Казанда Бөтентатар иҗтимагый үзәгенең Х корылтае үтте^[107].
15 октябрь — Казанда егерме икенче тапкыр Хәтер көне оештырылды^[108].
21—24 октябрь — Казанда Халыкара тюркология конференциясе узды^[109].
22 октябрь — Казанның «Милләт» басмаханәсе татар эшкуары Рәүф Хәсәновка сатылды^[110].
23 октябрь — Төркия көнчыгышындагы җир тетрәү нәтиҗәсендә 500-дән артык кеше һәлак булды^[111].
27 октябрь — Ирландия президенты сайлауларында җиңүне Майкл Хиггинс яулады^[112].
28 октябрь — Төзекләндерүдән соң Мәскәүдә Большой театр ачылды^[113].
31 октябрь — БМО мәгълүматлары буенча Җир шарында халык саны җиде миллиардка җитте^[114].
31 октябрь — Парижда ЮНЕСКО-ның генераль конференциясендә Фәлестыйнны әлеге оешманың тулы хокуклы әгъзасы дип белдерде^[115].

Ноябрь

3 ноябрь — «Яблоко» фиркасе Казанда татар телендәге сайлау алды платформасы белән таныштырды^[116].
3—4 ноябрь — Франциянең Канн шәһәрендә G20 cаммиты уза^[117].
7 ноябрь — Греция премьер-министры Георгиос Папандреу вазифасыннан китте^[118].
12 ноябрь — Италия премьер-министры Сильвио Берлускони вазифасыннан китте^[119].
13 ноябрь — Көньяк Осетиядә президент сайлаулары уза^[120].
17 ноябрь — Казанның Кол Шәриф мәчетендә дөньяның иң зур басма Коръән тәкъдим ителде^[121].
17 ноябрь — Казанда Финляндиянең виза үзәге ачылды^[122].
18 ноябрь — Казанда «Татар егете-2011» бәйгесе узды^[123].
20 ноябрь — Чаллыда Габдулла Тукайга һәйкәл урнаштырылды^[124].
27 ноябрь — Бердәм Россия Россия президенты вазифасына Владимир Путин намзәтен хуплады^[125].

Декабрь

4 декабрь — VI чакырылыш Россия Федерациясе Дәүләт Думасын сайлау.
4 декабрь — Россиядә Дәүләт Думасына сайлаулар вакытындагы фальсификацияләргә каршылык чаралары башлана.
9—10 декабрь — Казанның Камал театрында Мөхлисә Бубый турында «Үлеп яратты» спектакле премьерасы узды^[126].
10 декабрь — Россия буйлап Дәүләт Думасына сайлаулар вакытындагы фальсификацияләргә каршы протест чаралары узды^[127]^[128].
10 декабрь — Швециянең Стокһольм һәм Норвегиянең Осло шәһәрләрендә 2011 елның Нобель премияләрен тапшырү тантанасы үтте^[129].
15 декабрь — рәсми рәвештә АКШ Гыйрактагы хәрби көчләрен чыгаруны тәмамлады^[130].
16 декабрь — Казакъстанның Яңаүзән шәһәрендә чуалышларда ун кеше һәлак булды^[131].
17—18 декабрь — Татарстан президенты Рөстәм Миңнеханов Иранга барды, бер миллиард долларлык килешү төзеде^[132].