Эмиль Борель

Фели́кс Эдуа́р Жюсте́н Эми́ль Боре́ль ( ( фр. Félix Edouard Justin Émile Borel Феликс Эдуард Джастин ileмил Борел ; 7 гыйнвар, 1871, Сент-Африк - 3 февраль, 1956, Париж ) - Француз математигы һәм сәясәтчесе.

Эмиль Борель
Туган телдә исем	фр. Émile Borel
Әйтелеш
Туган	7 гыйнвар 1871(1871-01-07)[1][2][3][…] Сент-Африк[4][5] яки Лион
Үлгән	3 февраль 1956(1956-02-03)[4][1][2][…] (85 яшь) Париж[4][5] яки XIV округ Парижа[d], Париж
Күмү урыны	Q66225590?[6]
Ватандашлыгы	Франция
Әлма-матер	Югары нормаль мәктәбе[d] һәм Бөек Лүдовик литсие[d]
Һөнәре	математик, сәясәтче, университет профессоры, франсуз Каршылыгы сугышчысы, эсперантист, тикшеренүче
Эш бирүче	Париж университеты[d] һәм Лилл үнивирситите[d]
Сәяси фирка	Радикаль фирка[d]
Җефет	Camille Marbo[d]
Катнашкан сугышлар/алышлар	Беренче бөтендөнья сугышы һәм Икенче бөтендөнья сугышы
Гыйльми исем:	почётный доктор Софийского университета[d]
Фән өлкәсе:	ихтималлылык теориясе[d], математика, теория меры[d][7], уен теориясе[d][7] һәм сәясәт[7]
Эш урыны:	Париж университеты[d] һәм Лилл үнивирситите[d]
Гыйльми исем:	почётный доктор Софийского университета[d]
Фәнни җитәкче:	Жан Гастон Дарбу[d][8]
Мәшһүр шәкертләр:	Анри Лебег
Известен как:	один из основоположников теории меры и её приложений в теории вероятностей
Эмиль Борель Викиҗыентыкта

Биографиясе

Эмиль Борель Францияның көньягында Авиньон янында туган. Аның әтисе Оноре Борель протестант чиркәве пасторы, әнисе Эмилия Тейсье Солье фабрикант кызы була. Гаиләлә өч бала була. Эмиль - кечесе. Ул беренче белемен протестант мәктәбен җитәкләгән әтисенән алган. "Пасторыбыздың баласы гаҗәеп, - ди җирле халык, - геометрия нигезләрен өйрәнде, ә аңа өч яшь кенә." 11 яшендә Монтабан лицейына, 17 яшендә - Париж изге Варвара колледжына укырга керә, Бөек Людовик лицейында механиканы һәм геометрияне өйрәнә. Конкурсларда ике премия алганнан соң ул фән терәге булган Нормаль мәктәбендә, яки сәнәгатьче карьерасында якты киләчәк ача торган уку йорты Политехник училищеда укырга хокук ала. Эмиль фәнне сайлый һәм Нормаль мәктәпкә укырга керә. Аның беренче әсәрләре Гастон Дарбу тәэсирендә геометриягә багышланган. 1893 елда ул Лион университетында укытучы булып эшли башлай. Ул бик күп эшли, 3 ел эчендә 22 хезмәт һәм диссертация яза. 1897 елдан ул Нормаль мәктәбенең профессоры.

1901 елда ул хезмәттәше математик Пол Аппельның кызы Маргаритага, Камилла Марбо псевдонимы белән танылган булачак язучыга өйләнә.

Икенче бөтендөнья сугышы вакытында ул Франция Каршылык хәрәкәтендә катнаша. Галим немецлар тарафыннан кулга алына һәм Френс төрмәсенә ташлана. Салкын һәм дымлы камерада бер ай торгач, ул азат ителә. Бөек математик Бразилиягә сәяхәт вакытында алган җәрәхәте аркасында 85 яшендә үлә.

Аның туганы Арманд Борель да танылган математик була.

Айдагы кратер Борель хөрмәтенә аталган.

Уңышлары

Рене Бэр һәм Анри Лебег белән берлектә, ул үлчәү теориясенә һәм аны ихтималлык теориясендә куллануга нигез салучыларның берсе иде.

Борель исемен йөртүче төп нәтиҗәләр:

• Принцип Бореля — Лебега
• Лемма Бореля — Кантелли
• Лемма Бореля
• Парадокс Бореля — Колмогорова
• Мера Бореля
• Алгебра Бореля
• Теорема Бореля — Каратеодори
• Теорема Гейне — Бореля
• Свойство Гейне — Бореля
• Сумма Бореля
• Преобразование Бореля

Рус теленә тәрҗемә ителгән басмалары

• Борель[Borel E.]`Тригонометрия`1909
• Борель[Borel E.]`Арифметика — первый цикл`1923
• Борель Э., "Пространство и время", пер. с фр. М. и А.Лопшиц ; под ред. [и с предисл.] Н.Н.Андреева. - Москва, Гос. изд-во, [1924]. - XIII, [3], 177 с. : черт.; 23 см. - в изд.: "Современные проблемы естествознания" под общ. ред. А.Д.Архангельского [и др.]. Москва; Петроград : Гос. изд-во, 1922-. Кн. 21
• Борель[Borel E.]`Вероятность и достоверность`[1956]1964
• Борель[Borel E.] Дельтейль[Deltheil R.] Юрон[Huron R.]`Вероятности, ошибки`1972