Łéngua asturiana

L'Asturian (asturianu) el xe ła łéngua romanxa del grupo ìbero-romanxo, sotogrupo Asturian-łeonéxe, parlada inte ła Asturie, Spagna EL nùmaro de łocudóri el xe stimà in sérca 450 000 persóne (1994). De ste qua, parò, sól 90 000 łe parla asturin cofà prima łéngua.

Łéngua asturiana

asturianu
Nome locaƚe	asturianu
Tipo	diałeto, łéngua viva e łéngua naturałe
Parlà in	Spagna
Autòctono de	Asturie, Provincia de León, Cantabria e Provincia de Zamora
Parlanti
Totałe	450 000 (dècada del 2000 )
Caratarìsteghe
Scritura	alfabeto latin
Clasifegasion lenguìstega
łéngua umana łéngue indoeoropee łéngue itàłeghe łéngue romanze łéngue romanze osidentałi łéngue gało-ibèreghe łéngue iberoromanze łéngue ìbero-osidentałe asturian-leonezi
Statuto ofisałe
Lengua ofisałe in	Asturie
Regoƚà da	Academia de la Llingua Asturiana
Vulnerabiłità	3 in pericuło
Còdazi
ISO 639-2	ast
ISO 639-3	ast
SIL	AUB
Glottolog	astu1246
Ethnologue	ast
UNESCO	332
IETF	ast
Endangered languages	966
Toco in lengua
Declarasion Universaƚe dei Deriti de l'Omo, art. 1 Tolos seres humanos nacen llibres y iguales in dignidá y drechos y, pola mor de la razón y la conciencia de so, han comportase hermaniblemente los unos colos otros.

Evołusion e espansion

ła orixen de ła łéngua asturiana-łeonéxe e de łe só variante ła risal ai primi del sècol X, co łe Asturie łe faxea part del regno cristian de Łèon. L'asturian-łeonéxe no'l se ga evolvést dal castełian, ma parałełaménte a sto qua, da łe parlae tardo-łatine de ła Spagna setentional, ùnega part de ła penìxoła ibèrege a no èsar stada conquistada dai àrabi.
Tutavìa el ga subìo łe influénse, col ténp, de łe łéngo visine: gałaigo-portoghéxe a òvest e catełian a est.

L'anesion del regno de León da parte del regno de Castija inte el 1230 la ga ridoto de un bel po' le posibiità de espansion lengoistega de l'asturian-leonese ne l'ànbito de la Reconquista, e isteso l'inportanza stessa de la łéngua la xe diminuia. Sotoposto a la forte presion del castejan, devegnesto łéngua ufizial in sèvito a l'union de le corone de Castija e de Aragona, l'asturian-leonese el ga finio par esar sopiantà da questo, sora-de-tuto inte i teritori de recente espansion.

• L'asturian, dito anca bable, el xe la variante parlà e stàndar de l'asturian-leonese ne le Asturie e in Cantabria ozidental. El se divide in asturian ozidental, zentral e oriental.
• Ne le Asturie ozidentai, de preciso tra i fiumi Eo e 'Navia, asturian e galego i se fonda insieme in na parlada che tol el nome de eonaviego.

Łéngoe indoeuropee · Łéngoe romanze

Latin † · Latin volgare † Romanzo insulare: Sardo (Sardo campidanexe · Sardo logudorexe) Romanzo ocidentałe Grupo iberico: Aragonexe · Asturian · Gałisian · Leonexe (Mirandexe) · Portoghexe · Spagnoło/Castiglian Gruppo galo-romanzo: Catałan · Francexe · Furlan · Francoprovensal · Ladin · Ocitan · Romancio · Vałon · Vèneto Romanzo orientałe Grupo italian: Corso · Gałurexe · Sasarexe · Itałian (Diałeti itałiani) · Napołetan Grupo siciłian: Siciłian Grupo balcanico: Rumeno · Dalmatico † · Istrioto Romanzo meridionałe: Mozarabico †

Controło de autorità	GND (DE) 4212009-3