Ècuador
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
L'Ècuador, Èkuador o Ekuador (AFI: [ekwaˈðɔɾ]), ufisalmente Repùblega de l'Ekuador, el ze un paeze sovran ponesto inte ła rejon nordosidentałe de l'Amèrika del Sud; ła kapitałe e sità pì popołada del paeze ła ze Kito[16][17]. Ła ze organizada in vintikuatro provinse. La konfina verso nord ko ła Kołónbia, al sud e verso est kol Perù e a l'ovest ko el osèano Pasìfego, el kuało el lo separa da l'arsipèłago de Kołon o ìzołe Galàpagos distanti 972 kilòmetri de ła kosta kontinentałe ekuadoregna. Traverso del so mar teritoriałe korispondente a łe ìzołe Galápagos, anka el ga konfini marìtimi ko ła Kosta Rica[18]. Ła lìnea ekuinosiałe o parałeło 0°, ła traveresa el paeze e ła divide i teritori kontinentałi e insułari in do, fazendo kascar kusita ła granda parte del teritorio ekuatorian inte el emifero Sud[19].
Na sesion volkànega de ła kordilera de le Ande ła divide el teritorio da nord a sud, dasando inte el so fianko osidentałe el golfo de Guaiakil e na pianura boskoza, e verso keło orientałe, ła Amazonia.
L'Ekuador l'òkupa un'àrea de 283 561 km² [20]. El ze el dèzemo paeze pì popolà de Amèrika, ko kalcosa pì de disete miłioni de abitanti, 16.444.634 inte el 2010 e 17.619.333 inte el 2017[21], el ze el pì densamente popolà de l'Amèrika del Sud[22] e el kuinto pì densamente popolà in tuta l'Amèrika.
L'Ekuador el ze konsiderà èsar na nova potensa enerzètega bazada su enerzie renovàbiłi[23][24]. Par de pì, se ze drio parlar del paeze ko una de łe pì alte konsentrasion de fiumi par kiłòmetri kuadri inte el mondo[25], uno dei paezi de pì alta diversità par km²[26][27] par-tanto, uno dei paezi ko pì granda biodiversità del mondo[25]. El ze el primo paeze del pianeta a skrìvar e garantizar Deriti de ła Natura inte ła so Kostitusion da l'ano 2008[28].
La léngua ufisałe el ze keła spagnoła, parlà par el 93% de ła popołasion, insieme ko altre trèdaze léngue indìzene rekonoseste, ke łe inklude el kichwa e el shuar. Inte el 2018, el IDH de l'Ekuador el ze katałogà kofà "alto", pozisionàndose inte el posto 81 a liveło mondiałe (insieme co Cina) e dodèzemo a liveło de latinamèrica. Ko un PIL PPA de 205 457 milioni de dòlari, ła ekonomia ekuadoriana ła òkupa el posto nùmaro 64 a liveło mondiałe[29] e ła sesta del Sudamèrika[29]. El paeze a liveło mondiałe el ze uno dei prinsipałi esportadori de petrojo[30], el rezulta kofà el prinsipałe esportador de bananaro a liveło mondiałe[31] e uno dei prinsipałi esportadori de fiori, ganbareti e kakao[32]. El Ekuador el ghea ricevesto inte el 2019 poko pì de 1,3 milioni de turisti stragneri, i kuałi i pozisiona el paeze kofà uno dei refarenti rejonałi in recesion de turismo internasionałe[33].
Remove ads
Zeografia
El ga on'estension teritoriałe de 283 560 km².
A ł'Ekuador a apartien anca ł'arsipełago de łe Ixołe Galàpagos, ke łe se kata a 1 000 km da ła kosta verso ovest.
Zeografia połitega
El Ekuador el ze na repùblega presidensiałe.
Ła kapitałe ła ze Kito e ła sità pì inportante ła ze Guaiakil.
Divizion Aministrative
El teritorio de l'Ekuador el se divide in: Paròkie (urbane o rurałi), ke łe forma i Kantoni, sti kuà i forma łe Provinse, e łe provinse łe forma łe Rejon Aministrative. Ognuna de ste entità kuà e i Distreti Metropułitani i ga un Goerno Autònomo Desentrałizà, inkargà de ezeguir pułìteghe drento del so kontesto aministrativo. [34]
Paròkie
Le paròkie łe ze łe divizion de kuarto liveło in Ekuador, pì de miłe in totałe. Le ze entità simiłari ai munisipi o komuni in altri paezi, divideste a so volta in paròkie urbane e paròkie rurałi. Le paròkie i ze inte łe man de un Goerno o Zonta Parokiałe de sìnkue menbri ełezesti par sufrajo universałe, ke ła ze presiedesta dal vocal (sìndiko) denomenà presidente de ła Zonta Parokiałe.
Kantoni
I kantoni łe ze łe unità teritoriałi de terso liveło in Ekuador, formae da 221 in totałe. A fronte de sti kuà ghe ze un Goerno Munisipałe, formà da un sìndako e un Konsejo formà da konsejeri urbani e rurałi, ełezesti tuti par sufrajo universałe.
Provinse
La Repùblega de Ekuador ła se divide in 24 provinse ke łe ze łe unità teritoriałi de sekondo liveło. Le provinse łe ełeze un prefeto e viceprefeto provinciałe, ke i ezèrsita el goerno lokałe insieme ko un Goerno Provinciałe formà da tuti i sìndaghi dei kantoni ke i forma ła provinkia.
Rejon Aministrative
La Segretaria Nasionałe de Pianifegasion e Desviłupo de l'Ecuador (SENPLADES) ła ghea konformà distinti livełi aministrativi de pianifegasion: zone, distreti e sirkùiti a liveło nasionałe; ke i parmete na mejo identifegasion de necesità e sołusion efetive par ła prestasion de servisi pùbleghi inte el teritorio. Sta konformasion no ła ìnplega ła deskansełasion de łe provinse, kantoni e/o paròkie[36].
Remove ads
Demografia
El ga na popołasion di pì de 13 000 000 de abitanti.
Ła łéngua ofisial del Paexe ła xe ło spagnoło anka se kalke komunità indixena ła dopara onkora i idiomi nativi. Tra sti kua kueło piasé parlà el xe el kecua, difondesto soratuto inte ł'altipian.
Gałeria de someje
volcan Cinboraso
fiume Napo
panorama de Guaiakil
someja da satełite de łe ìzołe Gałapagos, sito ONUESC
Notasion
Altri projeti
Łinganbi forèsti
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads