Vietnam
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
El Viètnam (vietnames: Việt Nam, [viət˨ næm˧], 
Scolta (?·i)), ufisialmente la repùblica socialista del Viètnam l'é in stato del Axia sudoriental.
El confina a nord co ła Republica Popołare Cinexe, a ovest co el Laos e ła Canbògia, a est e a sud co el Mar Cinexe Meridionałe. A sud, par in tochet, el Vietnam el buta su el golfo del Siam.
Remove ads
Zeografia
El Viètnam el é dividest in tre region: el Tonchin a nòrd, el An Nam a mèẑ e la Cocincina a sud.
Clima
El Viètnam el ga in clima calt, co na umizità mèdia de 84%. I monsoni i pòrta tanta acua, scuaxi sènpro piova, anca parché sta naẑion la é in pràtega tuta sora al mar.
Stòrgia
Antighità
Al iniẑio (prima del 1200) el Viètnam l'é de mò cuel che incoi l'é el Tonchin.
Tra el II secoło a.C. e el I secoło el Viètnam el fa tante guère contro la Cina e pì de na òlta el é concuistà e el ciapa l'indipendènẑa, ma el restà dominà da i cinexi.
Inte el 938, el general Ngô Quyền el lìbera la só naẑion e el crèa in règno[16], che el ga vàrie dinastie: i Ngô, i Đinh, i Lê, i Lý, i Trần e i Hồ.
Tel 1527 ga tacà na guèra ẑivil e el Viètnam se staca in do tòchi: el nord, co la dinastia dei Mạc, e el sud ,co i Lê. Tuti e doi i règni i fa progrezir la naẑion (visto che l'é tacazi anca dei contati co i europèi). I Mạc i spòsta la cavedal da Hanoi a Phú Xuân[17].
Tel 1771 taca dei dixordini te el sud e la dinastia Nguyễn la va in decadènẑa, così i Tây Sơn i ciapa el só pòsto e te el 1786 i se bat contro i Lê e prest i rimet insieme el Viètnam. Te el 1799, visto che i Tây Sơn i ga problèmi intèrni (de sucesion) Nguyễn Ánh, prima scanpà in Cina, el torna co un exercito e el combat fin al 1802, co el concuista Thăng Long[18] e el vèn re.
Modernità
Te el mèẑ del XIX secoło el Viètnam el vèn concuistà da la Fransa, che la ghe cava la autonomia e el la fa colònia. Fin de sùbito taca le protèste e vari partii i conbat par la indipendènẑa. Par ani pò sèguita a èserghen la guerilia in giro par la naẑion.
Te la Seconda guera mondiałe el Viètnam el vèn ocupà da i giaponexi e i comunisti de Ho Chi Minh [19] i taca a èser potènti. Sti comunisti, dal 1946 al 1954 i conbat contro i francexi e i venẑ. El Viètnam el vèn parò spacà de nòu ten do tòchi: nòrd e sud.
Te el 1960 i Stati Unizi i fa la guèra al Viètnam del Nòrd, anca parché l'é in paes comunista e se é in piena Guera Freda. Co la tàtica de la guerilia i comunisti i bat i americani e te el 1975 i ciapa Saigon, finèndo così la guèra.
Remove ads
Zeografia politega
El Vietnam l'é divixo in 58 province (tỉnh) e 5 munisipalità (thủ zô).
Remove ads
Demografìa
Religion
Te el Viètnam la religion pì difondesta l'é el Budismo Mahāyāna[22], ruà graẑie a le influènẑe cinexe e dei vexini Khmer[23].
Se pòl catar de spes le dotrine tradiẑionale cinexe, tipo el Confucianèximo e el Taoism.
Nòva l'é la feze te el Cao Đài, fondaza te el 1926.
Ghe n'é pò la seconda pì granda comunità catòlica de l'Axia drìo cuela de le Filipine, fata dei misionari portoghexi te el 1500-1600 e pì tardi de cuei franẑexi.
Te el Viètnam, comuncue, la religion de stato l'é par lège el ateismo.
Lengue
La lengua ufiẑiala l'é el vietnames, na lengua austronexiana co el alfabèto latin.
Intant la dominaẑion coloniala se ga difondest el franẑes. Incoi el é parlà sènpro de manco; inveẑe i zoveni é drìo a stuziar el ingles.
Te le region intèrne, te le montagne, ghe n'é dele minoranẑe, ciamaze dei franẑexi montagnard, che parla le so lengue indìgene[24], tipo el Khmer.
Remove ads
Gałeria de someje
monte Fansipan, a nord
delta de el Mecoṅ
panorama de Ha Noi
sità antiga de Hué, patrimonio ONUESC
Nòde
Varda anca
Bibliografìa
Altri projeti
Łinganbi foresti
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads