Zibiltera
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Zibiltera o Gibiltera[5]ła xe un Teritorio da Mar del Regno Unìo, inte ła Eoropa meridional, postà inte ła banda meridional de ła Penìzoła Ibèrica.
Ła confina sol che co ła Spagna a nord via tera, a sud via mar. Ła xe xusto a nord de Ceuta[6] e poco distante da el Maroco.
Remove ads
Etimołoxia
El nome el vien da l'àrabo جبل طارق, Jabal Ṭāriq o Gebel al-Tariq (łiterlamente Montagna de al-Taric)[7] el primo omo che ła ga catà e conquistà par i arabi int'el 711.
Xeografia fixega
Ła ocupa el omonemo Promontorio de Gibiltera, un masiso calcareo alto fin a 426 m.
A ovest l'è bagnà da ła Baja de Algeciras o de Gibiltera; a est dal Mar Mediteraneo; sud da łe aque del Stréto de Gibiltera.
Storia
Ła xe stada teritorio fenicio, cartaginexe, roman e arabo.
Ła xe stada ocupada da i spagnołi int'el 1462.
Ła xe deventà britànica in perpetuo inte el 1713 che ła Spagna l'acetava de dar par senpre ła Roca de Gibiltera al Regno Unìo. El tratato el stabiłìa anca na xona neutrałe su l'istmo intrà Gibiltera e Spagna.
Col pasar dei ani i ingleixi i avéa spostà el confin pi a nord ocupando progresivamente na parte de ła xona neutra. A ła fin anca ła Spagna el ga ocupà el resto de ła xona neutra e cusì se ga creà un confin de fato andove che se cata ła frontiera moderna.
Durante ła Secónda Guera Mondiałe l'è stà na baxe angloamericana inportante e anca dopo el ga mantegnùo inportansa stratègica par el controło del pasajo intrà Mar Mediteraneo e Oceano Atlàntico.
Xeografia połitega
Par sècołi l'è stà na baxe goernà da miłitari po dopo l'è stà proclamà Cołonia sóto el comando de un Goernador nominà dal Regno Unìo.
Dal 1969 ła ga na Costitusion che ghe garantise l'autogoerno, mentre el Regno Unìo el mantien ła gestion de ła połìtica èstera e ła diféxa.
El Goernador el fa da raprexentante del Regno Unìo ma el poter lejislativo el xe in man al Parlamento Locałe che el nòmina anca el Goerno (poter executivo). Ghe xe anca un sistema giudisiario autònomo baxà sul sistema ingléxe.
Remove ads
Demografia
Col tenpo l'è stà abità da ingleixi, spagnołi, ebrèi e da genoveixi disendenti dei pescadouri che i gavéa méso sù caxa a Gibiltera dopo l'arivo dei Ingleixi.
Al dí de anco ła stragran parte dei abitanti ła se consìdara "gibilterani".
Gałeria de someje
panorama verso merdion, so el sfondo ła costa africana
panorama verso osidente
Castel Moresco[8]
sede de el governo
Note
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads