Chile

An Chile usa nga nasod ha Salatan nga Amerika. An opisyal nga ngaran hini Republika han Chile (ha Kinatsila: República de Chile) ngan an kapital hini am an Santiago de Chile.

Repúblika han Chile República de Chile  (Kinatsila) Mga tuminongnong nga ngaran Mapudungun: Chile Wüdalmapu Aymara: Chili Suyu Quechua: Chili Ripuwlika Rapa Nui: Repūvirika o Tire
Bandira Eskudo
Darahonon:  Por la razón o la fuerza (Binisayâ: "Ha Katadungan o kun ha Kusog") [1][nb 1]
Awit: "Himno Nacional de Chile"
Pamunuan ngan gidako-i nga syudad	Santiagoa 33°26′S 70°40′W
Nasodnon nga yinaknan	Kinatsila
Ethniko nga mga grupo (2012)[2]	88.9% Busag ngan Mestizo 9.1% Mapuche 0.7% Aymara 1.0% iba nga mga tuminongnong nga grupo 0.3% waray ginsayod
(Mga) Tawag hin tawo	Chileño
Kagamhanan	Unitary presidential constitutional republic
• President	Sebastián Piñera
• President of the Senate	Adriana Muñoz
• President of the Chamber of Deputies	Diego Paulsen
Magbabalaod	National Congress
• Igbaw nga balay	Senate
• Ubos nga balay	Chamber of Deputies
Independence  from Spain
• Government Junta	18 Septyembre 1810
• Declared	12 Pebrero 1818
• Recognized	25 Abril 1844
• Current constitution	11 Septyembre 1980
Langyab
• Bug-os	756,096.3[3] km2 (291,930.4 sq mi) (37th)
• Katubigan (%)	1.07b
Kamolupyohan
• 2017 nga census	17,574,003[4] (64th)
• Densidad	24/km2 (62.2/sq mi) (198th)
GDP (PPP)	2019 nga banabana
• Bug-os	$503 billion[5] (42nd)
• Per capita	$26,317[5] (53rd)
GDP (nominal)	2019 nga banabana
• Bug-os	$294 billion[5] (38th)
• Per capita	$15,399[5] (41st)
Gini (2017)	46.6[6] high
HDI (2018)	▲ 0.847[7] hataas hin duro · 42th
Salapi	Peso (CLP)
Zona hin oras	UTC−3 and −5 (CLT and EASTc)
Dapit hin pagmanehar	right
Kodigo hin pagtawag	+56
ISO 3166 nga kodigo	CL
Internet TLD	.cl
Legislature is based in Valparaíso. Includes Easter Island and Isla Sala y Gómez; does not include 1,250,000 square kilometres (480,000 sq mi) of territory claimed in Antarctica.

Naglalakip an Chile hin halaba ngan halipot-hin-kahaluag nga franha hin tuna nga kilalado nga Chile continental, ha butnga han Kalawdan Pacifico ngan han Cordillera de los Andes, nga nahamutang ha butnga han 17º29'57' ha Salatan ngan 56º32'S hin latitud (Islas Diego Ramírez), ginsasapitan ha amihanan han Perú, han Bolivia ngan Argentina ha sidlangan, ngan han Paso Drake ha salatan. Dugang pa, an Chile mayda teritoryo hin mga isla-isla ha Kalawdan Pacífico, sugad han Archipiélago Juan Fernández, Sala y Gómez, Islas Desventuradas ngan an Isla de Pascua (nga nahamutang ha Polinesia), nga nabug-os hin kahaluag nga 755,838.7 ka km².

Ha lain nga bahin, an Chile nag-aangkon hin soberaniya hin zona han Antarctica nga 1,250,257.6 ka km², nga tinatawag nga Territorio Chileno Antártico ngan naglalakip ha butnga han mga meridiano 90º ngan 53º ha Katundan nga pinahalaba an limite meridional tubtob han Salatan nga Polo. Inin nga pag-angkon ginsuspendir han pakigsabot nga ginestableser han Tratado Antártico, bisan man waray igrenunsyar han nasod ini nga pag-angkon. Tungod han presensya han nasod ha Salatan nga Amerika, Oceanía ngan ha Antártida, an Chile puyde sidngon nga usa nga nasod nga trikontinental.^[8]

Teritoryal nga pag-organisa

Prinsipal nga barasahon: Teritoryal nga pag-organisa han Chile

Han 1979, an Chile ginbahin ha politika ngadto hin napulo kag tulo nga mga rehiyon nga ginbahinbahin ngadto hin mga probinsya ngan ini liwat ginbahin bahin ngadto hin mga comuna. Ha yana, an nasod mayda 15 nga mga rehiyon, 53 nga mga probinsya ngan 346 nga mga comuna ha bug-os. An tagsa usa hini nga mga rehiyon mayda ihap o numero nga romano nga gin-asignar ha pagtikang kon ika-ano hira ha orden tikang ha amihanan ngadto ha salatan, gawas la han Región Metropolitana de Santiago. Dida han 2007 han paghimo hin duha nga bag-o nga mga rehiyon, an pag-ihap nawara hin kagamat ngan mayda yana proyekto ha balaod nga nagpaplano hin pagkuha hini nga tipo hin pagdemoninar.

Nº	Rehiyon	Kapital/Kabesera	kahaluag	Populasyon (2)
XV	Arica ngan Parinacota	Arica	16,873.3 km²	189,692
I	Tarapacá	Iquique	42,225.8 km²	286,105
II	Antofagasta	Antofagasta	126,049.1 km²	547,933
III	Atacama	Copiapó	75,176.2 km²	272,402
IV	Coquimbo	La Serena	40,579.9 km²	677,300
V	Valparaíso	Valparaíso	16,396.1 km²	1,682,005
RM	Metropolitana han Santiago	Santiago	15.403,2 km²	6,607,805
VI	Libertador General Bernardo O'Higgins	Rancagua	16,387.0 km²	849,120
VII	Maule	Talca	30,269.1 km²	975,244
VIII	Biobío	Concepción	37,068.7 km²	1,982,649
IX	La Araucanía	Temuco	31,842.3 km²	937,259
XIV	Los Ríos	Valdivia	18,429.5 km²	373,712
X	Los Lagos	Puerto Montt	48,583.6 km²	794,529
XI	Aisén han General Carlos Ibáñez del Campo	Coihaique	108,494.4 km²	100,417
XII	Magallanes ngan an Antártica Chilena (1)	Punta Arenas	132,033.5 km²	156,502

⁽¹⁾ Kon iglakip an Territorio Chileno Antártico, an kahaluag naabot ngadto hin 1,382,291.1 km²

⁽²⁾ Gin-estimar han 30 han Hunyo han 2006 - INE Compendio Estadístico Año 2006

Mga area metropolitana

Atacama

Mga Prinsipal nga mga area metropolitana han Chile (2002)[9]
Pag-denominar		Rehiyon	Nangungkoy/Molupyo	Kahaluag	Densidad
1	Gran Santiago	R. Metropolitana	5,638,820	697.81 ka km²	8,080.7
2	Gran Concepción	VIII nga Rehiyon	861,747	133.54 ka km²	6,453.1
3	Gran Valparaíso	V nga Rehiyon	824,006	111.15 ka km²	7,413.5
4	Gran La Serena	IV nga Rehiyon	296,253	43,28 ka km²	6,845.0
5	Antofagasta	II nga Rehiyon	285,256	26,86 ka km²	10,620.1