From Wikipedia, the free encyclopedia
Mê-ông-chheⁿ (冥王星; Eng-gí: Pluto; hû-hō: ,[1][2]) sī thài-iông-hē khah goā-khaú-pêng ê 1 lia̍p chheⁿ-thé (celestial body). 1930 nî hông hoat-hiān, tòng-chò 1 lia̍p he̍k-chheⁿ. I ê kúi-tō kap pa̍t lia̍p he̍k-chheⁿ bô kâng, ke chin chhu, ū-sî-á koh phēng Hái-ông-chheⁿ khah oá Ji̍t-thaû. 1978 nî chhoē tio̍h i siōng toā lia̍p ê oē-chheⁿ Charon, 2005 nî koh chhoē tio̍h lēng-goā 2 lia̍p khah sè lia̍p ê oē-chheⁿ Nix kap Hydra. Kok-chè Thian-bûn Chó͘-ha̍p (IAU) tī 2006 nî 8 goe̍h thong-koè kā Mê-ông-chheⁿ ê tē-ūi ùi he̍k-chheⁿ kàng-ki̍p kàu é-he̍k-chheⁿ (dwarf planet).
Hoat-kiàn | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Hoat-kiàn-chiá | Clyde W. Tombaugh | ||||||||
Hoat-kiàn tē-tiám | Lowell Observatory | ||||||||
Hoat-kiàn ji̍t-chí | February 18, 1930 | ||||||||
Miâ-hō | |||||||||
MPC miâ-hō | (134340) Pluto | ||||||||
Hō-miâ iû-lâi | Pluto | ||||||||
Minor planet category |
| ||||||||
Kúi-tō sèng-chit | |||||||||
Goân-kî J2000 | |||||||||
Earliest precovery date | August 20, 1909 | ||||||||
Aphelion |
| ||||||||
Kīn-ji̍t-tiám |
| ||||||||
| |||||||||
Lî-sim-lu̍t | 0.2488 | ||||||||
Kúi-tō chiu-kî |
| ||||||||
Hōe-ha̍p chiu-kî | 366.73 days | ||||||||
Pêng-kin kúi-tō sok-le̍k | 4.743 km/s | ||||||||
Pêng-kin kīn-tiám-kak | deg 14.53 | ||||||||
Khi-pêng |
| ||||||||
Seng-kau-tiám ê keng-tō͘ | 110.299° | ||||||||
Hn̄g-tiám ê ín-sò͘ | 113.834° | ||||||||
Known satellites | 5 | ||||||||
Bu̍t-lí sèn-chit | |||||||||
Dimensions | ±1.6 km (observations consistent with a sphere, predicted deviations too small to be observed) 2,376.6 | ||||||||
Pêng-kin poàn-kéng |
| ||||||||
Píⁿ-pêⁿ-lu̍t | <1% | ||||||||
Piáu-bīn-chek |
| ||||||||
Thé-chek |
| ||||||||
Chit-liōng |
| ||||||||
Pêng-kin bi̍t-tō͘ | ±0.006 g/cm3 1.854 | ||||||||
Piáu-bīn tiōng-le̍k |
| ||||||||
Thoat-cháu so̍k-tō͘ | 1.212 km/s | ||||||||
Hêng-chheⁿ chū-choán chiu-kî |
| ||||||||
Chhiah-tō chū-choán sok-tō͘ | 47.18 km/h | ||||||||
Chhia-sim khi-pêng | (to orbit) 122.53° | ||||||||
Pak-ke̍k chhiah-keng | 132.993° | ||||||||
Pak-ke̍k chhiah-hūi | −6.163° | ||||||||
Hoán-siā-lu̍t | 0.49 to 0.66 (geometric, varies by 35%) | ||||||||
| |||||||||
Bêng-hián-tō͘ | 13.65 to 16.3 (mean is 15.1) | ||||||||
−0.7 | |||||||||
Kak-ti̍t-kèng | 0.06″ to 0.11″ | ||||||||
Tāi-khì-khoan | |||||||||
Piáu-bīn ap-le̍k | 1.0 Pa (2015) | ||||||||
Thé-chek cho͘-sêng | Chek-sò͘, methane, it-sng-hoà thoàⁿ-sò͘ |
Kap pa̍t lia̍p he̍k-chheⁿ sio pí-phēng, Mê-ông-chheⁿ ke chin sè lia̍p, kúi-tō mā chin bô sio-siâng, beh án-choáⁿ kā tēng-ūi chāi-lâi lóng ū cheng-gī. Ná lâi ná chē lâng tông-ì i sī chú-iàu ê he̍k-chheⁿ, iū-koh sī chhù-iàu ê he̍k-chheⁿ. Mê-ông-chheⁿ mā sǹg sī Hái-ông-chheⁿ goā chheⁿ-thé (trans-Neptunian object), in-ūi 2005 nî 7 goe̍h 31 chhoē tio̍h 1 lia̍p Hái-ông-chheⁿ goā chheⁿ-thé 2003 UB313, phēng Mê-ông-chheⁿ koh-khah toā lia̍p.
2015 nî, NASA ê thài-khong-chûn New Horizons óa kīn Mê-ông-chheⁿ, hip liáu iú-sú í-lâi pún chheⁿ siāng chheng-chhó ê siòng-phìⁿ, jî-chhiá hoat-hiān Mê-ông-chheⁿ ê ti̍t-kèng pí goân-lâi só͘ thui-chhek koh khah khoah 80 kong-lí ū[3].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.