Aragonés ansotano
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
L'ansotano ye a forma de l'aragonés que se charra en a val d'Ansó inclusos os municipios d'Ansó, Biniés y Fago. Ansó figura en l'ALEANR con as siglas Hu 101.[1]
Remove ads
Fonetica
A -r final no se pronuncia en Ansó pero sí en Fago.
Se mantién a -d- intervocalica en casos que no son guaire comuns en aragonés occidental: odir ("oyir", "sentir").
Morfolochia
O sistema d'articlos mes común y millor documentau en ansotano ye o de l'aragonés cheneral o, os, a, as, sin embargo fa poco que se i ha documentau l'emplego d'o sistema mas antigo lo, los, la, las, como en cheso en determinaus contextos:
- fendo lo fatuo
- le'n diremos a la hermana
O verbo haber como impersonal en (b)i ha, (b)i heba de l'aragonés cheneral ya substituyiu por estar:
- bi está agua
- bi estaba agua
Existe una desinencia personal de primera persona -i en los pasaus imperfectos d'indicativo, pasaus imperfectos de subchuntivo y condicionals:
- yo febai.
- yo tenebai.
Ye a sola variedat de l'aragonés actual que conserva esta caracteristica, (se crei que o chistabín febe, tenebe en ye una evolución, AI > e), pero o mas notable ye que lo trobamos en o castellano de substrato aragonés d'Embún, Salvatierra d'Esca, Longars, Uncastiello, Orés, Luesia y Malpica d'Arba y en o castellano d'o nord-este navarro (arredol d'Eslava) s'emplegaba también (teníai), por ixo podría ser una caracteristica d'o romance navarro medieval, perdiu de tot.
Os imperfectos de subchuntivo a diferencia d'as atras variedaz d'aragonés se fan con desinencias en -ara, -iera: ficiera, puyara, clamara, trobara
A forma de os pasaus presenta este paradigma: puyé, puyés, puyó, puyemos, puyez, puyoron
Remove ads
Lexico
A parola monín, monina ye un occitanismo/ gasconismo derivau de mon nin (mi nino) y significa poliu,[2] y coincide con o vocativo que se fa servir en o Baixo Martín coexistindo con manyo, sobre tot en l'afirmación si monín. Ye documentau este gasconismo tamién en cheso y atras variedaz d'aragonés.
Presenta terminos d'etimolochía basca: bizcalera, sabaya, magoría.
Referencias
Vinclos externos
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads