Paracelso

Theophrastus Phillippus Aureolus Bombastus von Hohenheim,^[3] tamién Theophrastus Bombast von Hohenheim,^[4][5] conocíu como Paracelso o Teofrasto Paracelso (10 de payares de 1493, Einsiedeln ^(es)  – 24 de setiembre de 1541, Salzburgu), foi un alquimista, médicu y astrólogu suizu.^[6] Foi conocíu porque se creía que llograra la transmutación del plomu en oru por aciu procedimientos alquímicos y por dalu al cinc el so nome, llamándolo zincum.^[7]

Esti artículu trata del personaxe históricu. Pal archipiélagu, vease: Islles Paracelso.

Paracelso
profesor
Vida
Nacimientu	Einsiedeln (es) , 10 de payares de 1493[1]
Nacionalidá	Suiza
Llingua materna	alemán
Muerte	Salzburgu, 24 de setiembre de 1541[1] (47 años)
Sepultura	Tomb of Paracelsus (en)
Familia
Padre	Wilhelm Bombast von Hohenheim
Madre	NN
Estudios
Estudios	Universidá de Ferrara Universidá de Basilea Universidá de Viena
Llingües falaes	llatín francés alemán[2]
Profesor de	Lorenz Lutz (es)
Oficiu
Oficiu	médicu-escritor, astrólogu, astrónomu, otorrinolaringólogu, farmacéuticu, químicu, filósofu, naturalista, médicu, escritor
Emplegadores	Universidá de Basilea
Seudónimos	Paracelsus
Creencies
Relixón	cristianismu

Ye consideráu dacuando como'l padre» de la toxicoloxía cola so célebre frase "dosis sola facit venenum" - la dosis fai al venenu, máxima de la disciplina.^[8]

El nome Paracelso (Paracelsus, en llatín), qu'escoyó pa sigo mesmu y pol que ye xeneralmente conocíu, significa «igual o asemeyáu a Celso», un médicu romanu del sieglu I.

Trátase d'una de les figures más contradictories ya interesantes de la historia de la medicina. La so incesante busca de lo nuevo y la so oposición a la tradición y los remedios heredaos de tiempos antiguos postúlen-y como un médicu modernu, adelantráu a los sos contemporáneos. Sicasí, na so concepción del misticismu y l'astroloxía podría dicise que caltuvo una postura inmovilista sobre los conceutos más arcaicos.^[9]

«Nun tien d'haber nengún ciruxanu que nun sía tamién médicu. Onde'l médicu nun sía tamién ciruxanu nun va ser más qu'un ídolu que nun ye sinón un monigote.»

Paracelso^[10]

Biografía

Nació y foi criáu en Einsiedeln (Suiza), fíu del médicu y alquimista suabu Wilhelm Bombast von Hohenheim y de madre suiza.

«Lo que se forxa col fueu ye alquimia, yá sía nun fornu o na estufa de la cocina.»

Paracelso^[10]

Na so mocedá trabayó nes mines como analista. Empezó los sos estudios a los 16 años na Universidá de Basilea, y más tarde en Viena. Doctorar na Universidá de Ferrara.

Trabayó como ciruxanu militar al serviciu de Venecia en 1522, polo que ye probable qu'él tuviera implicáu en munches guerres ente 1517 y 1524 n'Holanda, Escandinavia, Prusia, Tartaria y, posiblemente, el cercanu Oriente.^[11]

Discrepaba cola idea qu'entós teníen los médicos de que la ciruxía yera una actividá marxinal apostrada a los barberos.

Les sos investigaciones entornáronse sobremanera nel campu de la mineraloxía. Viaxó abondo, en busca de la conocencia de l'alquimia. Produció remedios o melecines cola ayuda de los minerales pa destinalos a la llucha del cuerpu contra la enfermedá. Otru apurra a la medicina moderna foi la introducción del términu sinovial; d'ellí'l líquidu sinovial, que lubrica les articulaciones. Amás estudió y afayó les carauterístiques de munches enfermedaes (sífilis y bocio ente otres), y pa combatiles sirvir del azufre y el mercuriu. Foi amás el primeru n'identificar una enfermedá producida pol trabayu.^[12]

«Salvasti a Frobenius, que ye la metá de la mio vida, del mundu de les solombres.»

Desiderio Erasmo en carta a Paracelso, al enterase de qu'ésti salvara, en 1527, la vida de Johann Frobenius, imprentador protestante y humanista que carecía una grave infeición nuna pierna, que podría ser toyida.^[10]

L'orde cósmicu yera lo qu'interesaba a Paracelso en primer instancia y topar na tradición astrolóxica. La doctrina del Astrum in corpore ye la so idea capital y más quería. Fiel a la concepción del home como microcosmos, punxo'l firmamentu nel cuerpu del home y designar como Astrum o Sydus (n'español, astru o constelación). Foi para él un cielu endosomático que'l so curso estelar nun coincide col cielu astronómicu, sinón cola constelación individual qu'empieza col «Ascendente» o horóscopu.

Atribúyese-y la paternidá del términu Espagiria.

Unu de los principios de Paracelso foi: «Namái un home virtuosu pue ser bon médicu»; pa él, la medicina tenía cuatro pilares:

1. astronomía
2. ciencies naturales
3. química
4. l'amor

Introdució l'usu del láudano. El so principal llibru foi La gran ciruxía (Die Grosse Wundartzney).

A pesar de que se ganó bastantes enemigos y llogró fama de magu, contribuyó en gran manera a que la medicina siguiera un camín más científicu y alloñárase de les teoríes de los escolásticos.

Tamién apurrió datos alquímicos. A Paracelso atribúyese-y la idea de que los cuatro elementos (tierra, fueu, aire y agua) pertenecíen a criatures fantástiques qu'esistíen antes del mundu. Con éses la tierra pertenecería a los gnomos, l'agua a les nereides (ninfes acuátiques), l'aire a los silfos (espíritus del vientu) y el fueu a les sacaveres (faes de fueu).

Igualmente, Paracelso aceptó los temperamentos galénicos y acomuñar a los cuatro sabores fundamentales. Esta asociación tuvo tal espardimientu na so dómina qu'entá anguaño, en llinguaxe coloquial, referímonos a un calter duce (tranquil, flemático), amargosu (griespu), saláu (sanguineu, parllador) y el calter acedu pertenecería al temperamentu murniu.

Morrió a la edá de 47 años en Salzburgu y los sos restos fueron soterraos según los sos deseos nel campusantu na ilesia de San Sebastián en Salzburgu.

Obra

Publicada en vida

• Vom Holz Guaico, 1529.
• Von der Frantzösischen kranckheit Drey Bücher, 1530.
• Vonn dem Bad Pfeffers in Oberschwytz gelegen, 1535.
• Die großy Wundarzney Ulm, 1536 (Hans Varnier); Augsburg (Haynrich Stayner (=Steyner)), 1536; Frankfurt/ M. (Georg Raben/ Weygand Hanen), 1536.
• Prognostications, 1536.

Publicaciones póstumes

• Wundt unnd Leibartznei. Frankfurt/ M., 1549 (Christian Egenolff); 1555 (Christian Egenolff); 1561 (Chr. Egenolff Erben).
• Von der Wundartzney: Ph. Theophrasti von Hohenheim, beyder Artzney Doctoris, 4 Bücher. (Peter Perna), 1577.
• Von dean Krankheiten so die Vernunfft Berauben. Basel, 1567.
• Archidoxa. Kraków, 1569.
• Kleine Wundartzney. Basel (Peter Perna), 1579.
• Opus Chirurgicum, Bodenstein, Basel, 1581.
• Huser quart edition (medicinal and philosophical treatises), Basel, 1589.
• Chirurgical works (Huser), Basel, 1591 und 1605 (Zetzner).
• Straßburg edition (medicinal and philosophical treatises), 1603.
• Kleine Wund-Artzney. Straßburg (Ledertz) 1608.
• Opera omnia medico-chemico-chirurgica, Genevae, Vol3, 1658.
• Philosophia magna, tractus aliquot, Cöln, 1567.
• Philosophiae et Medicinae utriusque compendium, Basel, 1568.
• Liber de Nymphis, sylphis, pygmaeis et salamandris et de caeteris spiritibus

Eponimia

• El cráter llunar Paracelsus lleva esti nome na so memoria.^[13]
• El asteroide (2239) Paracelsus tamién conmemora'l so nome.^[14]

Na ficción

• El personaxe del doctor Fausto, nel Fausto de Goethe (1808) tien influencia de Paracelso, particularmente na so busca pola esencia de la vida y la so esmolición polo oculto.^[15]
• Paracelso ye mentáu na Placa 22 d'El matrimoniu de Cielu ya Infiernu de William Blake.
• Robert Browning escribió un llargu poema sobre la so vida, tituláu Paracelsus y publicáu en 1835.^[16]
• Arthur Schnitzler escribió una obra en versu sobre él (Paracelsus, 1899)
• Erwin Guido Kolbenheyer escribió una triloxía de noveles (Paracelsus-Triloxía, 1917-26)
• Ye'l personaxe principal del cuentu de Jorge Luis Borges La Rosa de Paracelso.^[17]
• Nel llibru "El Gabinete del Alquimista Muertu" de Carlos Poveda nómase-y repitíes vegaes xunto con otros alquimistas destacaos como Nicolas Flamel, Basilio Valentín, Lulio o Cyliani.
• En 1943 se filmó una película, Paracelsus, dirixida por Georg Wilhelm Pabst.^[18] Pabst sería duramente criticáu dempués por rodala sol réxime nazi y suxetu-como toles películes alemanes de la dómina- a la supervisión de Goebbels.
• Méntase-y nel segundu capítulu de Frankenstein de Mary Shelley, xunto a Cornelio Agrippa y Alberto Magno. Los trés nomes repitir nel cuentu de Nathaniel Hawthorne La marca de nacencia.
• Nel videoxuegu de Capcom Resident Evil 3, La Espada de Paracelso ye'l nome d'un cañón de riel electromagnéticu.
• Al pie de Agrippa, Paracelso ye unu de los 101 magos famosos qu'apaecen nos cromos de les Xaronques de Chocolate nel universu Harry Potter. Nos llibros, la so estatua apaez en Hogwarts.
• Na manga y anime Fullmetal Alchemist, el padre de los hermanos Elric recibe'l nome de Van Hohenheim. Nel anime de 2009, Fullmetal Alchemist Brotherhood, Van Hohenheim adopta esti nome en refugando'l de "Theophrastus Bombastus".
• Méntase-y nel capítulu 92 de Moby-Dick, de Herman Melville.
• La obra radiofónica de Mark Barratt La cola del pavu real trata dellos sucesos (dellos ficticios) acaecíos nel so retiru en Basilea alredor de 1527. Foi emitida per primer vegada al traviés de BBC Radio 4 el 29 d'abril de 1991, con Alan Howard como Paracelso.
• Ye mentáu como unu de los “munchos héroes y heroínes irlandeses de l'antigüedá” nel episodiu de “Cíclopes” de Ulises, de Joyce.
• Ocupa un llugar destacáu na primer parte de la Triloxía de Cornualles: Los ánxeles rebalbos.
• Nel xuegu Haunting Ground, el principal villanu llámase Aureolus.
• Na novela The Cunning Man falar de Paracelso como gran influencia na medicina exercida pol doctor Jon Hullah.
• Na serie Beauty & the Beast, un científicu malváu que se fai llamar Paracelso ye unu de los principales villanos.
• En La Lletra Escarlata de Nathaniel Hawthorne Roger Chillngworth da-y a Hester Prynne un remediu que ye siquier tan vieyu como Paracelso.
• Nel llibru El País de la Canela, del escritor colombianu William Ospina, Paracelso ye mentáu como unu de los discípulos qu'adoptaron el nome del so maestru Teofrasto.
• En Nosferatu, el Profesor Bulwer ye descritu nos creitos como “siguidor de Paracelso”.
• En Warehouse 13 Paracelso (interpretáu por Anthony Head) ye un famosu alquimista que foi petrificado polos axentes de Warehouse 9 pol asesinatu de 600 persones coles mires de crear una piedra filosofal qu'utilizaría p'algamar la inmortalidá. Ye lliberáu y conviértese nel principal antagonista de la serie nel final de la cuarta temporada y l'entamu de la quinta.
• Nel anime Trinity Seven méntase-y nel capítulu 2 nuna clase sobre la materia y la so composición.
• Nel videoxuegu "Soulcalibur Legends" esiste un personaxe que lleva'l mesmu nome que Paracelso, y actúa como'l maestru de Iska Farkas. A base de les notes que Iska robó a Paracelso (el so maestru), foi capaz de crear un homúnculo.
• Apaez como un servant de la clase Caster en Fate/Prototype: Sougin non Fragments^[19]
• Nel xuegu pa móviles Fate/Grand Order, ye un servant de clase Caster.^[20]

Ver tamién

• Farmacia
• Filosofía natural na Edá Moderna
• Pampsiquismo