Америка

Аме́рика — Төньяҡ Америка һәм Көньяҡ Америка ҡитғаларын һәм уларға яҡын ятҡан утрауҙарҙы (шул иҫәптән Гренландияны) берләштереүсе донъя киҫәге^[3].

Америка
Көнбайыш ярымшар картаһында Америка
Территория	42,549,000 км2 км²
Халҡы	953.7 млн. (июль 2013) [1] кеше
Этнохороним	Американдар[2]; км²
35	дәүләтте керетеп
Бойөндороҡло дәүләттәр	23
Телдәр	испан, инглиз, португал, француз, кечуа, гаити креол, гуарани, аймара, юта-ацтек, нидерланд һ. б.
Сәғәт бүлкәте	UTC-10 на UTC
Americas Викимилектә

Америка донъя картаһында

Был донъя киҫәген шулай уҡ «Яңы Донъя» (рус. «Новый Свет») тип атайҙар^[4]. Америка атамаһы итальян сәйәхәтсеһе Америго Веспуччи исеменән алынған.

Ғәҙәттә был донъя киҫәген Төньяҡ Америкаға (Төньяҡ Америка ҡитғаһы илдәре һәм уға яҡын утрауҙары), Латин Америкаһына (испан, португал һәм француз телле дәүләттәр), Көньяҡ Америкаға (Көньяҡ Америка ҡитғаһы илдәре һәм уға яҡын утрауҙары), Үҙәк Америкаға (Үҙәк Америка илдәре) һәм Кариб бассейнына (Кариб диңгеҙе бассейнында урынлашҡан дәүләттәр һәм колониялар)^[5].

Американың сәйәси картаһы

Геологик тарих

Башта Көньяҡ (көнбайыш Гондвана) һәм Төньяҡ Америка (көнбайыш Лавразия) төрлө ҡитға булып торғандар, улар 8 миллион йыл элек Панама тирәһендә ҡушылғандар^[6].

Төньяҡ Америка

•  Канада
•  АҠШ
•  Мексика

Төньяҡ Американың буйһонған территориялары

•  Бермудтар (Бөйөк Британияның биләмәләре)
•  Гренландия (Данияның киң автономияһы)
• Сен-Пьер һәм Микелон (Францияның биләмәләре)

Үҙәк Америка

•  Белиз
•  Гватемала
•  Гондурас
•  Коста-Рика
•  Никарагуа
•  Панама
•  Сальвадор

Кариб бассейны

•  Антигуа һәм Барбуда
•  Багам Утрауҙары‎
•  Барбадос
•  Гаити
•  Гренада
•  Доминика
•  Доминика Республикаһы
•  Куба
•  Сент-Винсент һәм Гренадин
•  Сент-Китс һәм Невис
•  Сент-Люсия
•  Тринидад һәм Тобаго
•  Ямайка

Кариб бассейнының колониялары һәм буйһонған территориялары

•  АҠШ-тың Виргин утрауҙары (АҠШ биләмәләре)
•  Ангилья (Бөйөк Британияның биләмәләре)
•  Аруба (Нидерланд биләмәләре)
• Бонэйр (Нидерланд биләмәләре)
•  Британия Виргин утрауҙары (Бөйөк Британияның биләмәләре)
• Гваделупа (Францияның биләмәләре)
•  Кайман утрауҙары (Бөйөк Британияның биләмәләре)
• Клиппертон (Францияның биләмәләре)
•  Кюрасао (Нидерланд биләмәләре)
• Мартиника (Францияның биләмәләре)
•  Монтсеррат (Бөйөк Британияның биләмәләре)
•  Пуэрто-Рико (АҠШ биләмәләре)
• Саба (Нидерланд биләмәләре)
• Сен-Бартельми (Францияның биләмәләре)
• Сен-Мартен (Францияның биләмәләре)
•  Синт-Мартен (Нидерланд биләмәләре)
•  Синт-Эстатиус (Нидерланд биләмәләре)
•  Тёркс һәм Кайкос (Бөйөк Британияның биләмәләре)

Көньяҡ Америка

•  Аргентина
•  Боливия
•  Бразилия
•  Венесуэла
•  Гайана
•  Колумбия
•  Парагвай
•  Перу
•  Суринам
•  Уругвай
•  Чили
•  Эквадор

Көньяҡ Американың буйһонған территориялары

•  Фолкленд утрауҙары (Бөйөк Британияның биләмәләре)
•  Көньяҡ Георгия һәм Көньяҡ Сандвич утрауҙары (Бөйөк Британияның биләмәләре)
• Гвиана (Францияның биләмәләре)

Шулай уҡ ҡарағыҙ

• Мезоамерика

Америка