Урыҫтар

Урыҫтар йәки рустар (үҙ атамаһы рус. русские) — Рәсәй Федерацияһында иң күп һанлы халыҡ, төп халҡы. Көнсығыш славян халыҡтары төркөмөнә керә. Урыҫ телендә һөйләшәләр. Диндарҙарҙың төп өлөшө православие динен тота.

Урыҫтар

Һаны һәм йәшәгән урыны
Барлығы: ~ 133 000 000[1]  Рәсәй Федерацияһы: 111 016 896 (2010 йылғы йән иҫәбен алыу)[2][3][4][5]  Украина: 8 334 141[6] (2001 йылғы йән иҫәбен алыу)[7]  Ҡаҙағстан: 3 644 529 (2016 йылғы баһалама)[8]  АҠШ: 2 500 000 (баһалама)[9]  Беларусь: 785 084 (2009 йылғы йән иҫәбен алыу)[10]  Үзбәкстан: 750 мең (2017 йылғы рәсми баһалама)[11]  Латвия: 512 400 (2015 йылғы баһалама)[12]  Канада: 500 600 (2006 йылғы йән иҫәбен алыу)[13] башҡалар
Тел	урыҫ
Дин	православие (75 %)[14]
Раса тибы	европеоид
Халыҡ	көнсығыш славяндар
Туғандаш халыҡтар	украиндар, белорустар, русиндар
Килеп сығышы	славяндар

Йолалар

Ғаилә башлығы булып атай йәки иң өлкән ир бала (большак, старшой) торған. Ғаиләлә бала тыуыуы тантаналы билдәләнгән, Суҡындырыу байрамынан һуң, көҙөн йәки ҡышын, туй үткәрелгән.

Урыҫтар донъя фәнендә

Михаил Ломоносов Рәсәй фәненә нигеҙ һалыусы. XIX быуатта рус фәне донъя кимәленә сыға. Математиктар М. В. Остроградский, Н. И. Лобачевский күп илдәрҙә танылыу таба.

• 
  Михаил Ломоносов
• 
  Иван Кулибин
• 
  Дмитрий Менделеев
• 
  Иван Сеченов
• 
  Николай Лобачевский
• 
  Николай Жуковский
• 
  Александр Бутлеров
• 
  Иван Павлов
• 
  Владимир Зворыкин
• 
  Игорь Курчатов
• Сергей Королёв
  Сергей Королёв
• 
  Андрей Сахаров
• 
  Андрей Колмогоров
• 
  Михаил Калашников
• 
  Игорь Сикорский
• 
  Владимир Шухов
• 
  Владимир Бехтерев
• 
  Александр Прохоров
• 
  Павел Яблочков
• 
  Александр Попов
• 
  Василий Докучаев
• 
  Николай Вавилов
• 
  Пафнутий Чебышев
• 
  Николай Семёнов
• 
  Николай Пирогов
• 
  Николай Зинин
• Владимир Демихов
  Владимир Демихов
• Георгий Гамов
  Георгий Гамов
• Павел Черенков
  Павел Черенков
• 
  Николай Славянов

Башҡортостан урыҫтары

Башҡортостан урыҫтары — Башҡортостанда йәшәгән урыҫ халҡы. 2010 йылдағы Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәп алыу буйынса республикала 1 миллион 432 мең 906 кеше йәшәй (республика халҡының 35,19 % өлөшө)^[15][16].

Төбәккә урыҫтарҙың күпләп күсеп ултырыуы Башҡортостандың Рус дәүләтенә ҡушылыуынан һуң башланған. Иң беренсе урыҫтар Өфө тирәһендәге ерҙәрҙе биләп, Башҡортостандың үҙәк төбәктәрендә, һуңыраҡ — төньяҡ-көнбайышында, Кама аръяғы сик һыҙығы буйлап таралып ултырған.

Уралдағы беренсе урыҫ тораҡ пункттары (торамалары):

• 1586, Өфө,
• 1591 Уса
• 1645, Минзәлә
• 1667, Бөрө

Төрлө сығанаҡтар буйынса урыҫтарҙың республикаға күсеү процессы колониализм тип иҫәпләнә.

Республикала урыҫтарҙы берләштерғән күп ойошмалар эшләй. Иң эреһе — Собор русских Башкортостана^[17].

• 
  Республикала урыҫтарҙың таралып ултырыуы