Бөтә донъя тирә-яҡ мөхит көнө (БМО телдәрендә: ингл. World Environment Day , исп=Día mundial del medio ambiente, фр=Journée mondiale de l'environnement, ғәрәп=اليوم العالمي للبيئة , ҡыт=世界环境日). Йыл һайын бөтә донъяла 5 июнь көнө билдәләнә .
Ҡыҫҡа факттар Нигеҙләү датаһы, Төп тема ...
Ябырға
БМО -ның Генераль Ассамблеяһының 27-се сессияһында иғлан ителгән ( № A/RES/2994 (XXVII) резолюция,15 декабрь, 1972 йыл).
Был көндө үткәреү датаһы 5 июнь — 1972 йылда Стокгольмда тирә-яҡ мөхит проблемалары буйынса БМО конференцияһы башланған көн алынған.
Генераль Ассамблея үҙенең резолюцияһында Берләшкән Милләттәр Ойошмаһы системаһына ингән дәүләттәрҙе һәм ойошмаларҙы йыл һайын был көндө уларҙың тирә-яҡ мөхитте һаҡлауға һәм яҡшыртыуға ынтылышын раҫлаған саралар үткәрергә саҡыра.
Генераль Ассамблеяһының 27-се сессияһында шулай уҡ БМО системаһының яңы ойошмаһы — БМО-ның Тирә-яҡ мөхит программаһы (ЮНЕП) булдырыла. Тап бына ЮНЕП ҡанаты аҫтында йыл һайын Бөтә донъя тирә-яҡ мөхит көнө билдәләнә.
Һәр йылдың тематикаһы һәм девизы билдәләнә, төп халыҡ-ара саралар үткәреү урыны һайлана.
Эмблема 2008
2018 йыл — «Пластик менән бысратыуға ҡаршы көрәш»
2017 йыл — «Мин тәбиғәт менән»
2016 йыл — «Ҡырағай хайуандарҙы законһыҙ рәүештә һатыуға ҡаршы абсолют түҙеп тормаусылыҡ сәйәсәте»
2015 йыл — «Ете миллиард төш. ОБер Планета. Һаҡлыҡ менән файҙалан»
2014 йыл — «Тауышыңды күтәр, әммә диңгеҙ кимәлен түгел!» (ингл. Raise Your Voice Not The Sea Level )[4]
2013 йыл — «Уйла. Аша. Һаҡла» (ингл. Think.Eat.Save )[5]
2012 йыл — «Йәшел иҡтисад: ә һин уның өлөшөмө?»
2011 йыл — «Урмандар: тәбиғәт биргәнде файҙаланып»
2010 йыл — «Төрҙәр күплеге. Бер планета. Бер киләсәк»
2009 йыл — «Һеҙҙең планетағыҙ һеҙгә мохтаж»
2008 йыл — «Бәйлелектән ҡотол! Иҡтисадҡа юлда углерод бүлеп сығарыуҙы кәметеп!»
2007 йыл — «Боҙ иреүе — Ҡайнар тема!»
2006 йыл — «Сүлдәр һәм сүлләнеү — Ҡоролоҡло ерҙәрҙең сүлгә әйләнеүенә юл ҡуймаҫҡа!»
2005 йыл — «„Йәшел ҡалалар“: Планета өсөн план!»
2004 йыл — «Диңгеҙҙәр һәм океандар кәрәк! Үле түгел, тере килеш»
2003 йыл — «Һыу — ике миллиард кеше уға ныҡ мохтажлыҡ кисерә!»
2002 йыл — « Ергә шанс бирергә»
2001 йыл — «Бөтә донъя тормош селтәренә инергә»
2000 йыл — «Тирә-яҡ мөхит мөхиттең мең йыллығы — эшкә күсергә ваҡыт»
1999 йыл — «Беҙҙең Ер — беҙҙең киләсәк. Ҡотҡарайыҡ уны!»
1998 йыл — «Ерҙәге тормош хаҡына — диңгеҙҙәребеҙҙе ҡотҡарайыҡ»
1997 йыл — « Ерҙәге тормош хаҡына»
1996 йыл — «Беҙҙең Ер, беҙҙең көнкүреш мөхите, беҙҙең йорт»
1995 йыл — «Беҙ, халыҡтар: глобаль тирә-яҡ мөхит мөхит хаҡына берләшеү»
1994 йыл — «Бер Ер — бер ғаилә»
1993 йыл — «Ярлылыҡ һәм тирә-яҡ мөхит — зарарлы әйләнеште өҙөргә»
1992 йыл — «Ер бөтәһенеке берәү — вуның тураһында бергә хәстәрлек күрәйек»
1991 йыл — «Климат үҙгәреүе. Глобаль партнерлыҡ зарурлығы»
1990 йыл — «Балалар һәм тирә-яҡ мөхит мөхит»
1989 йыл — «Глобаль йылыныу, глобаль иҫкәртеү»
1988 йыл — «Кеше тирә-яҡ мөхитте беренсе урынға ҡуйғанда, үҫеш туҡтамаҫ»
1987 йыл — «Тирә-яҡ мөхит һәм йәшәр урын: ҡыйыҡ ҡына түгел»
1986 йыл — «Донъя өсөн ағас»
1985 йыл — «Йәшлек: халыҡ һәмтирә-яҡ мөхит»
1984 йыл — «Сүлгә әйләнеү»
1983 йыл — «Хәүефле ҡалдыҡтарҙы йыйыуҙы, алып ташлауҙы һәм күмеүҙе ойоштороу: кислоталы ямғырҙар һәм энергия»
1982 йыл — « Стокгольмдын һуң ун йыл (тәбиғәтте һаҡлау проблемаларына күҙәтеү)»
1981 йыл — «Грунт һыуҙары; кеше туҡланыуында токсик химия матдәләре»
1980 йыл — «Яңы ун йыллыҡҡа яңы оран: емерелмәй үҫеш»
1979 йыл — «Балаларыбыҙҙың бер генә киләсәге — емермәй үҫеш»
1978 йыл — «Емермәй үҫеш»
1977 йыл — «Тәбиғәттә озон ҡатламын һаҡлау проблемаһы; ерҙәрҙе юғалтыу һәм тупраҡ деградацияһы»
1976 йыл — «Һыу — тормоштоң төп ресурсы»
1975 йыл — «Кеше йәшәгән пункттар»
1974 йыл — «Бер генә Ер»
Рәсәйҙә Тирә-яҡ мөхит көнө менән бер рәттән 2008 йылдан бирле был көндә Эколог көнө лә билдәләнә.
Италияла Тирә-яҡ мөхит көнө уңайынан 2010 йылдан OIKOS компанияһы тирә- яҡ мөхитте яҡшыртыу акциялар серияһы үткәрелә.
Тирә-яҡ мөхит көнө (Украина)
Тирә-яҡ мөхитте һаҡлау
Халыҡ-ара тирә-яҡ мөхитте һаҡлау хоҡуҡиәте
unep.org/wed — Всемирного дня окружающей среды рәсми сайты (инг.)