Ўолт Ўітмэн

Ўолт Ўітмэн (па-ангельску: Walt Whitman; 31 траўня 1819, Ўэст-Гілс, Нью-Ёрк, ЗША — 26 сакавіка 1892, Камдэн, Нью-Джэрзі, ЗША) — амэрыканскі паэт, эсэіст і журналіст.

Ўолт Ўітмэн
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	31 траўня 1819(1819-05-31)[1][2][3][…] West Hills[d], Сафалк[d], Нью-Ёрк, ЗША[4] або Лонг-Айлэнд[d], Нью-Ёрк, ЗША[5]
Памёр	26 сакавіка 1892(1892-03-26)[1][2][3][…] (72 гады) Кадмэн[d], Нью-Джэрзі, ЗША[6][5]
Пахаваны	Гарлейскія могілкі (Кэмдэн)[d]
Бацькі	Walter Whitman, Sr.[d][7]
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	пісьменьнік, выдавец, эсэіст, друкар, настаўнік, журналіст, паэт, навэліст
Гады творчасьці	з 1842
Мова	ангельская[8]
Узнагароды	Заля славы Нью-Джэрзі[d] (2009)
Подпіс
Ўолт Ўітмэн у Вікісховішчы

Жыцьцяпіс

Нарадзіўся ў беднай сям’і фэрмераў Ўолтэра і Луізы ван Вэльсар Ўітмэн. Ён быў другім дзіцем зь дзевяці. Калі Ўолтэру было чатыры, сям’я перабралася ў Бруклін. Сваё дзяцінства Ўітмэн успамінаў як неспакойны і няшчасны час, прычынай якога былі эканамічныя цяжкасьці, зь якімі сутыкнулася яго сям’я. З 1825 па 1830 гг. Ўітмэн навучаўся ў бруклінскай школе, але празь нястачу грошай у адзінаццацігадовым веку мусіў скончыць сваё навучаньне і пайсьці працаваць. За ўсё жыцьцё паэт зьмяніў мноства прафэсій: пасланец, наборшчык-укладчык, настаўнік, журналіст, рэдактар у газэце.

Першыя вершы паэта былі надрукаваныя ў 1850 г. Аднак раньнія творы былі толькі прадвесьнікамі нараджэньня арыгінальнага паэтычнага стылю, які найбольш яскрава праявіўся ў ягоным зборніку «Лісьце травы». Кніга выйшла ў Нью-Ёрку ў 1855 годзе. Пазьней усё сваё жыцьцё аўтар падзяляў на два этапы — да выхаду зборніка і пасьля.

У «Лісьці травы» Ўітмэн выявіў сябе як рэфарматар амэрыканскай паэзіі, як пачынальнік «вольнага вершу» — вэрлібру. Асноўныя тэмы гэтай кнігі, якую ўсё сваё жыцьцё аўтар перапісваў і дапаўняў (апошняе яе выданьне выйшла ў 1891 г.): праблемы прыроды і цывілізацыі, адзінства ўсяго жывога і нежывога на зямлі, салідарнасьць краінаў і народаў, дэмакратычнае разьвіцьцё грамадзтва і асобы ды іншыя. Яго сучасьнікамі кніга спачатку была ўспрынятая досыць неадназначна, у многім праз усхваленьне чалавечай цялесьнасьці і сэксуальнасьці.

Падчас грамадзянскай вайны 1861—1865 гг. Ўолт Ўітмэн працаваў санітарам у салдацкіх шпіталях. Падзеям вайны прысьвечаны паэтычны цыкл «Барабанны бой», а таксама некаторыя вершы.

Празь ня вылечаную да канца хваробу, якой паэт заразіўся, працуючы ў шпіталі, у 1873 годзе яго разьбіў паралюш, ад якога ён так і не акрыяў. Аднак да канца жыцьця Ўітмэн працягваў пісаць творы, напоўненыя аптымізмам і ўпэўненасьцю.

Беларускія пераклады

На беларускую мову вершы У. Ўітмэна перакладалі Ю. Гаўрук, Я. Семяжон, Я. Сіпакоў, К. Цьвірка, Ю. Цімафеева, А. Мардвілка, А. Мусорын, М. Шчур.

• Лісце травы. Вершы = Walt Whitman. Leaves of Grass W. W. Norton & Company, Inc. 1968 by arrangement with New York University Press / пераклад з ангельскай, укладаньне і тлумачэньне Янкі Сіпакова. — Менск: Мастацкая літаратура, 1978. — 168 с. — 2000 ас.
• 1) Генры Лангфела; 2) Уолт Уітмен. 1)Спеў аб Гаяваце: паэма; 2) Лісце травы: Вершы / Пераклад з ангельскай, 1) Аркадзя Куляшова; 2) Янкі Сіпакова; Прадмова Міхася Тычыны. — Менск: Мастацкая літаратура, 1994. — 303 с. — (Скарбы сусветнай літаратуры). — 2000 ас. — ISBN 5-340-01366-9
• Уолт Уітмен. Лісце травы. Вершы = Walt Whitman. Leaves of Grass W. W. Norton & Company, Inc. 1968 by arrangement with New York University Press / пераклад з ангельскай, укладаньне й тлумачэньне Янкі Сіпакова. — трэцяе выданьне. — Менск: Мастацкая літаратура, 2019. — 160 с. — 300 ас. — ISBN 978-985-02-1884-1
• Выбраная паэзія / Ўолт Ўітмэн. Пер. з англ. Юліі Цімафеевай. — Мінск : Зміцер Колас, 2018. — 92 с. — («Паэты планеты»).