Абуджа
сталіца Нігерыі From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Абу́джа (па-ангельску: Abuja) — сталіца Нігерыі з 12 сьнежня 1991 году. Насельніцтва складае 1 693 400 чалавек (2022). Горад месьціцца ў цэнтры краіны на Фэдэральнай сталічнай тэрыторыі. Абуджа ёсьць заплянаваным горадам, будаўніцтва якога пераважна прыпала на 1980-я гады згодна з генэральным плянам кансорцыюму Міжнародных асацыяцыяў плянаваньня. Цэнтральны бізнэсовы раён Абуджы быў распрацаваны японскім архітэктарам Кенза Танге[2][3]. Сталіцай краіны места стала 12 сьнежня 1991 году, замяніўшы ў гэтым статусе самы густанаселены горад Нігерыі Лагас[4][5].
Горад зважаецца рэлігійным цэнтрам, бо тут месьцяцца Нацыянальны мячэт Абуджы і Нацыянальны хрысьціянскі цэнтар Нігерыі. Горад абслугоўваецца міжнародным аэрапортам імя Намдзі Азыківэ[6][7][8]. Лічыцца адным з самых заможных гарадоў сьвету[3], бо горад ёсьць адміністрацыйнай і палітычнай сталіцай Нігерыі. Горад ёсьць адной з ключавых сталіцаў на афрыканскім кантынэнце праз геапалітычны ўплыў Нігерыі ў рэгіянальных справах[9]. У Абуджы часта ладзяцца шмат канфэрэнцыяў і самітаў на розных пляцоўках. У 2003 годзе ў горадзе была сустрэча кіраўнікоў урадаў Садружнасьці нацыяў. Таксама тут адбыліся пасяджэньні Сусьветнага эканамічнага форуму ў 2014 годзе[9][10]. У 2016 годзе Абуджа далучылася да глябальнай сеткі гарадоў навучаньня ЮНЭСКО.
Remove ads
Гісторыя
На пачатку XX стагодзьдзя назву Абуджа меў суседні горад, які сёньня мае назоў Суледжа[11]. У рэгіёне здаўна жывуць розныя этнічныя групы. Магчыма, у сувязі з гэтым рэгіён быў абраны дзеля будаўніцтва тут новай сталіцы. Справа ў тым, што краіна мае пярэсты этнічны і рэлігійны склад, і новая сталіца ў нэўтральным для ўсіх буйных этнічных групаў месцы ды яшчэ ў беспасярэдняй блізкасьці да усіх рэгіёнаў Нігерыі мусіла задаволіць інтарэсы большасьці грамадзянаў краіны.
Месца ў рэшце рэшт было абранае ў цэнтры краіны ў пачатку 1970-х гадоў[12]. Яшчэ адным штуршком да абраньня Абуджы стаўся хуткі рост насельніцтва тагачаснае сталіцы Лагаса, які ўжо быз перанаселены, што замінала функцыянаваньню места. Паколькі Лагас яшчэ і хутка рос у эканамічным пляне, нігерыйскі ўрад палічыў неабходным пашырыць эканамічную актыўнасьць у цэнтральную частку краіны і пастанаваў перанесьці сталіцу ў Абуджу[13]. Гэтай жа лёгікай кіраваліся ў Бразыліі, калі пераносілі сталіцу ў горад Бразылію.
Фэдэральны вайсковы ўрад Нігерыі 4 лютага 1976 году згодна з пастановай № 6 ініцыяваў перанос фэдэральнае сталіцы з Лагаса ў Абуджу[14][15]. Ад пачатку праца плянаваньня і рэалізацыі праекту рабілася ўрадамі генэралаў Мурталам Магамэдам і Алусэгунам Абасанджам. Будаўніцтва пачалося ў 1979 годзе, але праз эканамічную і палітычную нестабільнасьць, першапачатковыя этапы будаўніцтва былі завершаныя толькі ў канцы 1980-х гадоў[16]. Аднак, перанос сталіцы быў супярэчлівым, найбольшы супраціў рабіла група, якую ачольваў Абафэмі Авалова[14]. Авалова, як палітык і прадстаўнік народу яруба, абараняў Лагас ад страты сталічнага статуса. Падчас гарачай кампаніі за прэзыдэнцтва ён паабяцаў прыцягнуць амэрыканскую карпарацыю Walt Disney дзеля пераўтварэньня новага сталіцы Абуджы ў парк забаваў, калі ён будзе абраны[14]. Аднак, прэзыдэнтам быў абраны Шэгу Шагары, які сваё першае падарожжа па-за межы Лагаса на новай пасадзе зьдзейсьніў у Абуджу, каб сустрэцца з падрадчыкамі і будаўнікамі і заклікаць іх хутка скончыў праект. Па вяртаньні ён выказаў сваё расчараваньне павольным прагрэсам працы[14]. Шагары пасунуў плянаваы пераезд у Абуджу з 1986 на 1982 год, але даць рады ў такі тэрмін было немажліва[14].
Дзеля стварэньня герэнальнага пляну гораду і рэгіёну ў чэрвені 1977 годзе быў найманы кансорцыюм Міжнародных асацыяцыяў плянаваньня[17]. Згодна з умовамі ўгоды да працэсу складаньня генэральнага пляну падрадчык мусіў зрабіць агляд адпаведных зьвестак, выбар дакладнае месца новай сталіцы, падрыхтаваць рэгіянальныя і гарадзкія планы і суправаджаць будаўніцтва[18].
Генэральны плян Абуджы вызначыў агульную структуру і асноўныя элемэнты гораду. Больш падрабязны дызайн цэнтральных раёнаў сталіцы, асабліва ягоны манумэнтальны цэнтар быў зроблены японскім архітэктарам Кенза Танге[5]. Большасьць краінаў перанесьлі свае амбасады ў Абуджу, але многія зь іх трымаюць свае колішнія амбасады ў Лагасе ў якасьці консульстваў. Абуджа ёсьць местам сядзібы Эканамічнай супольнасьці краінаў Заходняй Афрыкі (ЭКОВАС). Таксама тут месьціцца рэгіянальны офіс ОПЭК. Насельніцтва Абуджы і сталічнага рэгіёну агулам моцна павялічылася. Гэтак маюцца зьвесткі, што некаторыя раёны вакол Абуджы растуць на ўзроўні ад 20% да 30% у год[19].
Remove ads
Геаграфія
Абуджа месьціцца ў самым цэнтры краіны, што сымбалізуе роўнасьць у дасяжнасьці да ўлады ўсімі нацыянальнымі групамі краіны. Вышыня гораду над узроўнем мора складае 360 мэтраў[12].
Клімат
Паводле кліматычнай клясыфікацыі Кёпэна Абуджа мае трапічны саванны клімат. Горад і сталічны рэгіён маюць тры вылучныя пэрыяды надвор’я штогод. Сюды ўваходзіць цёплы і вільготны сэзон дажджоў і пякучы засушлівы сэзон[20]. Паміж імі існуе кароткі сэзон гарматан, выкліканы паўночна-ўсходнім мусонным ветрам. У гэты час у паветры стаіць пылавая смуга.
Сэзон дажджоў пачынаецца з красавіка і сканчваецца ў кастрычніку[21], калі дзённая тэмпэратура дасягае 28—30 °C, а начныя мінімумы вагаюцца з 22 °C да 23 °C[22]. У засушлівы пэрыяд дзённая тэмпэратура можа ўзрастаць да 40 °C, а тэмпэратура цягам ночы можа апускацца да 15 °C. Нават самыя прахалодныя ночы могуць чаргавацца дзённай тэмпэратурай значна вышэйшай за 30 °C[22]. Мерна пагорыстая мясцовасьць сталіцы робіць залагоджваючы ўплыў на надвор’е тэрыторыі, а месцазнаходжаньне ўглыбіні краіны празь зьмены ў содневых ваганьнях тэмпэратуры спрыяе зьяўленьнем большых тэмпэратураў чым у прыбярэжных гарадах з падобным кліматам, як то гэта адчуваецца ў Лагасе. На колькасьць ападкаў уплывае, тое, што горад раскіданы на наветраным баку плято Джос і ў зоне ўздыму паветраных масаў. Гэты вырунак выклікае больш частыя ападкі ў тэрмін з красавіка па кастрычнік штогод[23].
Паводле дасьледаваньня, зладжанага мэтэаралагічнай агенцыяй Нігерыі і атмасфэрнай навуковай групай дзяржаўнага ўнівэрсытэта Iма, назіраецца наступствы зьмяненьня клімату ў Абуджы[24]. У пэрыяд з 1993 па 2013 гады сярэдняя максымальная тэмпэратура імкнулася ўніз, але сярэдняя мінімальная і сярэдняя дзённая тэмпэратуры павялічыліся[24]. У Абуджы назіраецца тэндэнцыя на зьніжэньне ападкаў, палягаючы на зьвесткі, якія зьбіралі ў пэрыяд з 1986 па 2016 гады[25][26]. Верагоднасьць узьнікненьня сушы для Абуджы павялічылася на 15,4% у пэрыяд з 1975 па 2014 гады[27].
Remove ads
Крыніцы
Вонкавыя спасылкі
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads